Wymień czynniki produkcji: 1) ziemia - obszar powierzchni ziemi i minerały, jakie się w niej znajdują; 2) praca - sposób, w jaki ludzka energia może być wykorzystana; 3) kapitał - dobra inwestycyjne 4) technologia. Megaekonomia - zajmuje się problemami ekonomicznymi w skali globalnej świata lub grupy państw traktowanych całościowo. Składowe gosp. rynkowej 1) wymiana produktów i usług dokonuje się na zasadzie kupna i sprzedaży 2) decyzje gospodarcze są podejmowane na pdst. parametrów rynkowych (np. cena, popyt) 3) samodzielność przedsiębiorstw w podejmowaniu decyzji 4) przedsiębiorstwa dążą do maks. zysku 4) mechanizm samofinansowania działalności bieżącej i rozwojowej przedsiębiorstwa 5) powszechna konkurencja na różnych płaszczyznach 6) procesy przepływu środków z przedsiębiorstw i dziedzin o niższej rentowności do dziedzin i przedsiębiorstw o wyższej rentowności (np. giełda) Krzywa możliwości produkcyjnych - krzywa transformacji produktu jest granicznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytwarzane, gdy wszystkie zasoby są w pełni wykorzystane.
Potrzeba i jej klasyfikacja potrzeba - brak czegoś, okoliczności motywujące do działania, podejmowanie wysiłku, aby zaspokoić braki; Podział potrzeb: 1) fizjologiczne (spanie, jedzenie) 2) bezpieczeństwa (uspokojenie, stabilizacja warunków życia) 3) afiliacji (przynależność do grupy, miłość, przyjaźń) 4) szacunku (własnej wartości, wiedzy, twórczości, estetyki). Mikroekonomia (gosp. domowe, jedno przedsiębiorstwo, gałąź, branża) - bada koszty produkcji, ceny, zyski, procenty przy najbardziej racjonalnym wykorzystaniu istniejących zasobów produkcji - kładzie gł. nacisk na mechanizmy rynkowe - często uproszczona rzeczywistość zakłada doskonałą konkurencję, monopol. Ekonomia pozytywna stanowi gałąź badań ekonomicznych, która zajmuje się badaniem świata takim, jakim on jest, a nie takim jakim być powinien. Prawa ekonomiczne 1) działania obiektywne (bezstronne, nie zależą od woli człowieka) 2) niektóre działają w ściśle określonych warunkach, inne wydają się działać uniwersalnie 3) mają charakter statystyczny (stochastyczny) (będą się ujawniały w działaniach masowych) [każde prawo należy opatrzyć klauzulą CETERIS PARIBUS. Właściciela możemy nazwać kapitalistą, kiedy: 1) jego majątek jest wykorzystywany do prowadzenia działalności gosp. 2) działalność oparta na regularnym zatrudnianiu pracowników najemnych 3) efekty działalności są przeznaczone na sprzedaż w celu osiągnięcia zysku.
Rzadkość - luka między ogólną sumą dóbr, których ludzie potrzebują, a możliwością ich wytwarzania (co będzie wytwarzane, w jaki sposób będą wytwarzane dobra i usługi (met praco/kapitało-chłonna), kto otrzyma wytwarzane dobra i usługi (zasady podziału), kto będzie podejmował decyzje, wspólnie czy kolektywnie) Mezoekonomia - w skali państwowej i ponadpaństwowej (holding, koncern, sektory, działy, obszary geogr.) Ekonomia normatywna zajmuje się sądami wartościującymi, np. jakie powinny być ceny, poziom produkcji, kierunki rozwoju, polityka ekonomiczna państwa, min. poziom płac System gospodarczy (etatystyczny/ rynkowy (zdecentralizowany)) - układ stosunków, który kształtuje prawa i regulacje rządzące gospodarką rynkową (regulator - samoczynnie działający rynek) i nakazową (regulacje, nakazy i zakazy pochodzą od biurokracji)
Środki zaspokajania potrzeb: 1) materialne (naturalne zasoby przyrody i wyprodukowane przez człowieka) 2) niematerialne (rozrywka, wypoczynek, uczenie się, przekazywanie informacji); praca jako środek zaspokajania potrzeb. Makroekonomia (gospodarka państwa - problemy ekonomiczne w skali poszczególnych państw traktowanych całościowo) - bada współzależności między dochodem narodowym, bezrobociem, produktem krajowym, inflacją, konsumpcją. Koszt alternatywny: wartość najbardziej cennej, niewykorzystanej alternatywy, mierzony jest wielkością tej produkcji, której nie realizujemy w celu zwiększenia produkcji innych dóbr lub wartości Cechy gosp. centralnie planowanej: 1) monocentryczny ład społeczny (układ stosowany pomiędzy rządem i władzą państwową) - władza polityczna, która ma wpływ na wszystko 2) zdecydowana dominacja państwowej własności czynników produkcji 3) centralne planowanie i zarządzanie gospodarką (decyzje ekonom. na szczeblu centralnym i przekazywane dalej) 4) centralny rozdział surowców, materiałów, dewiz, środków inwestycyjnych, kredytowych 5) alokacja środków inwestycyjnych kształtowała się w znacznym stopniu pod wpływem subiektywnych ocen polityków i procedur przetargowych między różnymi grupami nacisku 6) gospodarka niedoborów dotyczyła zarówno czynników produkcji jak i konsumpcji. Ważną przyczyną było m.in. łagodne finansowanie. Model ekonomiczny: - uproszczenie rzeczywistości (np. wszyscy zarabiają/wydają tyle samo) - musi jak najwierniej oddawać rzeczywistość - uproszczenie ułatwia analizę Płaszczyzny badań ekonomicznych: 1) prakseologiczna (rozumowa i logiczna ocena zjawisk i zasad postępowania) działanie efektywne - takie, kiedy efekty w stos. do nakładów są większe od jedności - oparta na racjonalnym działaniu 2) socjologiczna - gospodarowanie powinno być umiejscowione w problematyce społecznej 3) ekologiczna (odpady należy jakoś wykorzystać)