Polska mesjaszem narodów.

Mesjanizm to (w literaturze polskiej) przekonanie o szczególnej roli

Polski i narodu polskiego w dziejach świata. Jego elementy pojawiają się

w XVII wieku jako jeden ze składników sarmatyzmu, przede wszystkim wiara

w misję dziejową narodu polskiego, jako przedmurza chrześcijaństwa. Rozkwit

po utracie niepodległości, zwłaszcza po upadku powstania listopadowego,

w środowisku Wielkiej Emigracji. Polska to Mesjasz narodów, który da ludom

Europy Królestwo Boże na ziemi i wyzwoli je od tyranii.

Bóg nie odpowiedział dumnemu Konradowi, miotającemu się w celi pod presją

uczucia, ale odpowiedział skromnemu duchownemu - Piotrowi (nazywał siebie

"prochem i niczem"). Ksiądz Piotr przeżył widzenie, które jest odpowiedzią Boga

- mistycznym uniesieniem, w którym dane jest mu widzieć dzieje Polski i jej

przyszłość. Wizja jest romantyczną realizacją hasła mesjanizmu narodowego, bo

ksiądz Piotr widzi dzieje Polski ułożone na wzór dziejów Chrystusa - męczeństwo

polskiego narodu ma zbawić inne ludy walczące o wolność.

Widzenie księdza Piotra:

1. Spojrzenie z "lotu ptaka" - splątane drogi wiodące na północ, mnóstwo wozów

wiozących Polaków na Sybir. Porównanie cara do biblijnego Heroda - mordercy

dzieci.

2. Wizja pojedynczego człowieka, który ocalał i będzie wskrzesicielem narodu.

Jego imię - czterdzieści cztery (mesjanizm jednostki).

3. Naród "związany" i Europa, która "nad nim się urąga". Wizja procesu na wzór

losów Chrystusa. Porównanie Gala (Francja) do Piłata, który "umywa ręce", ale

jednak wydaje wyrok.

4. Droga krzyżowa - "Naród-Chrystus" dźwiga krzyż ukuty z trzech ludów (trzy

zabory), a ramiona rozciąga na całą Europę.

5. Ukrzyżowanie - na wzór Matki Boskiej Naród opłakuje matka Wolność. W bok

rani go żołdak Moskal.

6. Wniebowstąpienie - Naród unosi się ku niebu w białej szacie, lecz przemienia

się w portret wybawcy - namiestnika wolności.

Wizja jest niejasna. Postać o trzech obliczach stoi na trzech stolicach i

trzech koronach - pognębienie zaborców. Powtarza się jego imię - czterdzieści

cztery. Obrazy z Widzenia księdza Piotra są niejasne, pełno w nich symboli,

niedomówień i zagadek (podobnie jak w objawieniach biblijnych, np. Apokalipsa

św. Jana). Losy narodu polskiego ukazane są wyraźnie na wzór dziejów Chrystusa,

poszczególne zdarzenia mają swoje analogie - dlatego cała wizja jest literacką

realizacją koncepcji: "Polska Chrystusem narodów" .

---