Podstawowe elementy rozwoju człowieka:
Wzrastanie - zmiany wielkościowe i ilościowe
Różnicowanie - doskonalone są struktury tkane, doskonalenie poszczególnych narządów i układów względem siebie i kształtowanie proporcji organizmu
Dojrzewanie - doskonalenie czynności poszczególnych układów i ściślejsze wzajemne uzależnienie ich funkcji
Czynniki regulujące rozwój człowieka:
endogenne genetyczne - determinatory / geny /
endogenne para genetyczne - stymulatory / geny matki /
egzogenne: środowiskowe zewnętrzne, biogeograficzne, społeczno - ekonomiczne
tryb życia jednostki - charakter pracy, odpoczynek, sen, zabawa, itp.
Żeby kształtować, trzeba mieć na względzie okresy sensytywne ( okresy szczególnej wrażliwości ).
Dziecko 7- 9 lat: => początek wejścia do szkoły jesst dla dziecka niekorzystny, dziecko uczy się przez zabawę, najważniejsza jest motywacja, aby dziecko się nie zraziło, uwaga kształtuje się bardzo powoli, nauczyciel ma bardzo duży autorytet, przedszkole to skarbnica pozadomowa.
MORFOLOGIA: / budowa ciała / długość kończyn przerasta długość tułowia,
kształtuje się wysklepienie stopy i kręgi kręgosłupa / elastyczny kościec/ -rocznie: 15 cm wzrostu więcej; 1,5 - 3 kg wagi więcej-dziecko w tym okresie rozrasta się wewnętrznie-wymiana uzębienia-masa mięsni wynosi około 27 % masy ciała -lepiej rozwijają się mięsnie duże
PSYCHIKA:-dojrzewanie kory mózgowej-pamięć mimowolna-uwaga krótka skupiona ( kształtuje się bardzo powoli)-egocentryzm ( dziecko lubi zwracać na siebie uwagę)-impulsywność, żywość, krzykliwość ( związana z rozwijaniem ukł. oddechowego)-wolne rozwijanie się mięśnia sercowego-dziecko dopiero uczy się czynności-problemy z automatyzacją
-niskie ciśnienie, mniej hemoglobiny i erytrocytów-temperatura 36,6 stopni C, HR > 60
MOTORYKA:-tempo rozwoju cech motorycznych jest różne i niezależne od wzrostu-dzieci są bardzo gibkie, elastyczne, ale nie wolno tego nadwerężać-siła 1 - 3 kg!-dobra koordynacja mięśniowa, ruchy zamaszyste
-dzieci dużo biegają „biegać, żeby biegać”, ruchliwe, trudno je uspokoić-dziecko ma „głód ruchu i krzyku”, duża pobudliwość-dziecko uczy się czynności złożonych, ale powoli-uczy się nazw pozycji, części ciała-każde z dzieci rozwija się indywidualnie-akceleracja dziewcząt w stosunku do chłopców
ZALECENIA:-nie wyróżniać dzieci, stosować pochwały i akceptacje dla zachowań dziecka
-dużo zabawy, należy zaspokoić „głód ruchu”,-stosować ruch wszechstronny, muzyka, nie kształtować żadnej cechy motorycznej szczególnie siły!, stosować lekkie przybory ( piłki) , zabawy -robić przerwy miedzy zabawami-nie wolno, źle wyrażać się o uczniu i rodzicach-ruch na świeżym powietrzu intensywny, ale wyważony, -zachęcać do działania-obcowanie z rówieśnikami - uspołecznienie dziecka-wprowadzać współzawodnictwo drużynowe - grupowe-realizować działania korekcyjne, nie dźwigać współpartnera-stosować pozycje niskie do ćwiczeń, pozycje wysokie pogłębiają krzywizny kręgosłupa-wdrażać do nawyków higienicznych i zdrowotnych-stosować różne formy organizacyjne-ruchu - uczyć metodą syntetyczną-stosować metody: zabawową klasyczną i naśladowczą, opowieść ruchową, bezpośredniej celowości ruchu, naśladowcza ścisłą-cześć końcową lekcji wydłużyć-kontrola lekarska na początku i na końcu roku szkolnego
Dziecko 9 - 11 lat => harmonia somatyczno - psychiczna, wolniejszy rozwój ( przygotowanie organizmu do następnego szybkiego rozwoju) „ złoty wiek” - doskonałości ruchowej.
MORFOLOGIA:-sylwetka szczupła, proporcjonalna-przyrost masy stały, organizm wzmacnia się -dobrze funkcjonują narządy wewnętrzne, kształtują się małe mięśnie
-nastąpiła już wymiana uzębienia, na żeby stałe-rozrost klatki piersiowej - wzrost płuc-koordynacja wzrokowo - ruchowa dobra-energia niewyczerpana-dobra odporność mózgu
-obniża się OSM / środek ciężkości/ -przewaga procesów pobudzenia nad hamowaniem
PSYCHIKA:-pamięć dowolna ( skierowanie uwagi w sposób celowy na jakieś zjawisko)
-uwaga podzielona-oskonałe spostrzeganie-okres kolekcjonerski-duży rozwój umysłowy ( zgłębia różne wiadomości o świecie)-represja emocjonalna ( tłumi nadmiar emocji)-dziecko zaczyna myśleć abstrakcyjnie-dziecko towarzyski, otwarte na świat, chętnie poznaje otoczenie
MOTORYKA:-kształtuje się zwinność i szybkość, siła i wytrzymałość, nierównomiernie
-duży postęp w rytmizacji ( kombinacje ruchowe nie stanowią problemu)-występuje celowość ruchu ( biega aby dobiec)-antycypacja - przewidywanie ruchów-bardzo dobra umiejętność uczenia się nowych ruchów, dobra pamięć ruchowa-duża automatyzacja ruchowa-świadome kierowanie swoimi ruchami
ZALECENIA:
-stosować wszechstronność ćwiczeń, bo dziecko cały czas rośnie harmonijnie-można zacząć kształtować z umiarem siłę i wytrzymałość-stosować usamodzielnienie w myśleniu i działaniu-wychowywać do zdrowia i rekreacji, higieny na całe życie-stworzyć możliwości do ujawniania się talentów sportowych-oddziaływać na umysł, nie tylko na ciało-najlepszy okres do uczenia się techniki i taktyki gier sportowych / mini gry / -nie ukierunkowywać na 1 dyscyplinę-stosować pokaz + środki wspomagające pokaz-początek różnicowania programu wg płci-dziecko samo chce się sprawdzać, wprowadzić współzawodnictwo its i grupy-ruch ujmować całościowo, nie tłumaczyć drobiazgowo ćwiczeń-inspirować samodzielną działalność ruchową poza szkołą-wskazane zajęcia na świeżym powietrzu-dziecku imponują starsi koledzy
Dziecko 11 - 15 lat => dwie fazy: I pokwitania, II dojrzewania
MORFOLOGIA:-trwałe uzębienie-przyrost kości, duże tempo wzrostu / osłabienie mm związane ze wzrostem / -kształtuje się dymorfizm płciowy ( okres pokwitania u dziewcząt - 10 lat, okres pokwitania u chłopców - 12 lat, u dziewcząt szybciej kształtują się narządy płciowe. -Ogólny chaos, rozstrojenie, dysharmonie-Pojawiają się II i III rzędne cechy płciowe: gruchoły łojowe, -U chłopców: przebudowa obręczy barkowej, krtani - mutacja-U dziewcząt: przebudowa w biodrach i udach, biust układ nerwowy się zmienia ( ilość dendrytów, komórek nerwowych), rośnie tkanka tłuszczowa-Zmienia się harmonia i płynność ruchów, mała koordynacja-Zmniejsza się odporność na choroby-Wzrasta poziom hemoglobiny i erytrocytów-Tętno jak u dorosłego, lepsza wymiana gazowa
PSYCHIKA:-rodzą się zamiłowania i zainteresowania-dużo pytań-myślenie logiczno - przyczynowe-zmiany nastrojów-różne stany emocjonalne: stany chorobowe, agresywne, nastrojowość, uczuciowość, przyjaźń, lęk, niepokój, wrogość, gniew, zazdrość, nienawiść, itp
MOTORYKA:-dziewczęta kończą przyrost motoryczności-chłopcy: wzrasta siła i szybkość
ZALECENIA:-na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych stosować różne formy aktywności. W szczególności: sposoby odżywiania, gry rekreacyjne gry zespołowe i indywidualne, wycieczki, wyprawy, biegi terenowe, zjazdy narciarskie, rower. -uwzględnienie specyfiki odmienność płci:
dziewczęta:-aerobik ( odmiany )-taniec ( towarzyskie, nowoczesne, indywidualne, regionalne)-gimnastyka artystyczna-ćwiczenia taneczne-joga i kalanetics-uczyć sposobów kształtowania sylwetki, pielęgnacji ciała, zdrowia, masy-rozwijać ekspresję, plastykę ruchu, dynamikę ruchu-ruch estetyczny ( zaspokoić potrzebę estetyki ruchu)-uwrażliwiać na wartość i piękno ruchu-uświadamiać niebezpieczeństwo odchudzania ( anoreksja, bulimia, dieta)
chłopcy: -siłowania, ale pod kontrolą, aby uniknąć przeciążenia-uświadamiać niebezpieczeństwo anabolików-stworzyć możliwość sprawdzenia się i wyżycia, wyładowania
-nie wskazane sporty o długotrwałym wysiłku, intensywnego-niewskazane sporty: boks, podnoszenie ciężarów, wyścigi kolarskie, długie biegi, pływanie na długich dystansach
-nie stosować ćwiczeń w klęku i na twardym podłożu-nie wystawiać / stwarzać sytuacji wystawiających na ośmieszenie-zajęcia w terenie i na świeżym powietrzu-ruchu uczyć wolniej-ćwiczeni z dużą ilością przyborów, intensywne
Ogólnie: -uczyć sposobów relaksacji, kierowania emocjami-rozwijać inteligencję emocjonalną-wyposażać w wiedzę dotyczącą funkcji ciała i organizmu-uczyć higieny ciała i umysłu-wysiłki wytrzymałościowe rozsądnie regulować-podkreślić konieczność wypoczynku-stworzyć przyjemną atmosferę na zajęciach-współpracować z rodzicami