TYP: Stawonogi - Arthropoda

PODTYP: Sześcionogi - Hexapoda

GROMADA: Owady - Insecta

RZĄD: Muchówki - Diptera

- to małe lub bardzo małe owady,

- narządy gębowe są różnego typu, najczęściej typu liżącego, kłująco-ssącego, tnąco-liżącego, i świdrującego,

- larwy są beznogie (apodialne) i bardzo często bez wyodrębnionej głowy, tzw. czerw, maja aparat gębowy typu gryzącego,

- muchówki przechodzą rozwój zupełny, w którym występuje stadium poczwarki w tzw. bobówce,

- większość gatunków ma wykształcone pokładełko, które jest wciągane, czyli ukryte,

- stadium szkodliwym w gatunków fitofagicznych są larwy,

- skrzydła I pary błoniaste, II para zredukowana, do tzw. przezmianek,

◦ muchówki długoczułkie (Nematocera) - to muchy bardziej pierwotne, najcześciej o smukłym „komarowatym” ciele, posiadające długie ponad 6-członowe czułki,

◦ muchówki krótkoczułkie (Barchycera) - to muchy o bardziej krępej budowie ciała i o krótkich, najczęściej 3-członowych czułkach.

PODRZĄD: Krótkoczułkie - Barchycera

RODZINA: Śmietkowate - Anthomyiidae

- muchówki są małe, barwy brunatnej do czarniawej, kształtem i wielkością przypominają muchę domową,

- larwy beznogie, baz wyodrębnionej głowy,

- na przednim odcinku znajduje się hakowaty narząd gębowy,

- tylny koniec ciała larwy jest rozszerzony z charakterystycznymi dla gatunku brodawkami,

- żywią się różnym pokarmem, najczęściej roślinnym,

- larwy żerują w bardzo młodych roślinach, przegryzając je i umożliwiając wnikanie chorobotwórczych grzybów.

Śmietka ćwiklanka - Pegomyia hyoscyami

- zimują poczwarki w bobówce w glebie,

- samica składa jaja na spodniej stronie liści buraków i innych komosowatych, wyległe larwy wgryzają się do tkanek miękiszowych liści, gdzie żerują,

- dorosłe larwy opuszczają żerowisko i przechodzą do gleby, przepoczwarzają się, część larw może przepoczwarzyć się w liściach,

- w ciągu roku rozwija się 3 pokolenia,

- najgroźniejszy dla roślin jest zer pierwszego pokolenia,

- larwy minują liście buraków i szpinaku, wyjadając miękisz pozostawiając obie skórki, miejsca te brunatnieją, zasychają, przy uszkodzeniu młodych roślin nawet całe rośliny mogą zasychać.

Śmietka kiełkówka - Hylemyia platura

- zimują poczwarki w bobówce w glebie,

- samice składają jaja pod grudki ziemi w pobliżu nasion np. fasoli, ogórka, wylęgające larwy żerują na pęczniejących nasionach, liścieniach lub na stożkach wzrostu,

- w ciągu roku występują 2 pokolenia,

- atakuje: fasolę, groch, bób, łubin, dynię, ogórki, kukurydzę, zboża,

- uszkodzone kiełki i liścienie roślin giną, jeśli nasiona wschodzą to mają uszkodzone liścienie lub wierzchołek wzrostu, co powoduje ich zamieranie.

Śmietka cebulowa - Hylemyia antiqua

- zimują poczwarki w bobówce w glebie,

- samice składają jaja do ziemi przy roślinach, wylęgające larwy wgryzają się do wschodzących roślin,

- w ciągu roku rozwijają się 2 pokolenia,

- występuje na cebuli, czosnku i na niektórych cebulowych roślinach ozdobnych,

- larwy pierwszego pokolenia wygryzają nasadę liścia sercowego siewek cebuli, szczypior siewek więdnie i żółknie, siewki usychają, larwy drugiego pokolenia wyjadają wnętrze cebul, powodując ich zagniwanie, liście uszkodzonych roślin więdną, żółkną, zasychają.

Rudnica cebulanka - Eumerus strigatus

- zimują larwy w glebie i czasami w przechowywanych cebulach,

- samice składają jaja przy cebulach lub na łuskach cebul, wylęgające się larwy wgryzają się pod zewnętrzne łuski cebul, gdzie żerują, larwy drugiego pokolenia żerują również w cebulach i zimują,

- w ciągu roku rozwija się 2 pokolenia,

- larwy wyjadają wnętrze cebul roślin ozdobnych, rzadziej cebul konsumpcyjnych, powodując ich mięknienie i gnicie, uszkodzone rośliny karłowacieją, więdną i żółkną.

RODZINA: Połyśnicowate - Psilidae

Połyśnica marchwianka - Chamaepsila rosae

- zimują poczwarki w bobówkach, głównie w glebie,

- samice składają jaja u nasady roślin, wylęgające się larwy wgryzają się do korzenia marchwi, pietruszki, selera,

- lawy drugiego pokolenia żerują w korzeniach do jesieni, po czym część z nich może być przeniesiona do kopców, piwnic, gdzie może zimować,

- w ciągu roku rozwija się 2 pokolenia,

- początkowo larwy wygryzają boczne korzenie, a następnie korzeń główny, gdzie robią głębokie korytarze, miejsca te czarnieją i wypełniają się odchodami, korzenie takie tracą wartość handlową i zagniwają, żerowanie larw na młodych roślinach powoduje ich więdnięcie, żółknięcie i zamieranie.

RODZINA: Miniarkowate - Agromuzidae

- larwy nie mają wyraźnie wyodrębnionej głowy, żerują najczęściej wewnątrz lisci, wyjadając miny,

- większość minarkowatych to gatunki wielożerne.

Miniarka ciepłolubka - Liriomyza trifolii

- rozwija się przez cały rok w uprawach szklarniowych,

- samice składają jaja do tkanek liści, nakłuwając je pokładełkiem,

- polifag, ale głównie występuje w uprawach w szklarniach: gerbera, złocieni, gipsówki, pomidora, sałaty,

- samica nakłuwając pokładełkiem liście powoduje powstawanie na nich białych, drobnych plamek,

- larwy wygryzają tkankę miękiszową liści w postaci wąskich, krętych min.

RODZINA: Nasionnicowate - Tephritidae

- larwy zerują często w kwiatach, mięsistych owocach, młodych pędach lub w liściach.

Trzep szparagówka - Platyparea poeciloptera

- zimują poczwarki w bobówkach w podziemnych częściach pędów szparaga przy samych kępach, rzadziej w glebie,

- samice składają jaja do wierzchołków pędów, wylegające się larwy wgryzają się do pędów szparaga i żerując w nich przemieszczają się ku dołowi,

- w ciągu roku rozwija się 1 pokolenie,

- larwy wygryzają wnętrze pędów szparaga, uszkodzone pędy rosną wolniej, ulegają staśmieniu, żółkną, a ich wierzchołki skręcają się pastorałowato.

Nasionnica trześniówka - Rhagoletis cerasi

- zimują poczwarki w bobówkach w glebie pod drzewami czereśni lub wiśni,

- samice składają jaja pod skórką różowiejących owoców czereśni i wiśni, wylęgające larwy wgryzają się do miąższu i tam żerują,

- w ciągu roku powstaje 1 pokolenie,

- larwy wyjadając miąższ powodują robaczywienie owoców, miąższ jest miękki, zanieczyszczony odchodami, uszkodzone owoce wcześniej dojrzewają i mogą opadać.

PODRZĄD: Długoczułkie - Nematocera

RODZINA: Pryszczarkowate - Cecidomyiidae

- posiadają długie czułki, które są często pokryte różnorodnymi szczecinkami, szczególnie u samców,

- skrzydła są szerokie, skąpo użyłkowane i najczęściej pokryte gęsto włoskami,

- larwy są wrzecionowate, ze słabo zesklerotyzowaną puszką głowową,

- na przedniej części, po stronie brzusznej występuje wyrostek kotwiczny, zwany też aparatem skokowym.

Pryszczarek malinowiec - Lasioptera rubi

- zimują larwy w wyroślach na pędach malin,

- samice składają po kilkanaście jaj do różnych spękań na pędach, wylęgłe larwy powodują tworzenie się na pędach podłużnych wyrośli, w których zimują larwy,

- w ciągu roku rozwija się 1 pokolenie,

- rośliny żywicielskie maliny, rzadziej jeżyny,

- wskutek żerowania larw rośliny słabiej rosną, pędy są łamliwe i zmniejszone plonowanie.

2

---