Łukaszewski zajęcia 10.
Czy człowiek ma wiele twarzy?
* zmienność i stałość jest przypisywana strukturze Ja
* Ja to zawartość pamięci autobiograficznej (informacje dotyczące samego siebie w różnych momentach i sytuacjach swojego życia, różnych warunkach i wśród różnych ludzi); psychologiczny autoportret
* Roy Baumeister: Trzy uniwersalne aspekty ja:
* refleksyjna świadomość (samoświadomość)
* interpersonalna przynależność(rozwój Ja w przestrzeni społecznej)
* aspekt wykonawczy Ja(procesy wolicjonalne, kontrolne i samokontrolne)
* ja jest wielopostaciowe, zmienne i sytuacyjne
Jaki jestem i kim jestem?
* dwa sposoby ujmowania istoty człowieka(Ja):
* zbiór charakterystycznych dla danej jednostki cech (symbole)
* role społeczne i charakterystyki kultowe danej roli (typowe przypisane role, zachowania)
Kim jestem i czym jestem?
* Ja może być podmiot (narzędzie realizacji celów innej osoby, bycie kogoś narzędziem, np.:jestem żołnierzem Wojska Polskiego)
* Ja może być przedmiot (samoobserwacji i samokontroli)
* osoby o silnej tendencji do samokontroli obserwacyjnej lepiej radzą sobie w sytuacjach społecznych, łatwiej nawiązują kontakty, trafniej rozpoznają cudze emocje, potrafią dostosować się do wymagań innych, sprawniej potrafią okłamać
* osoby o niskim tendencji do obserwacji cechuje sztywność
* osoby o wysokiej tendencji do obserwacji cechuje zmienność
* koncentracja na Ja przedmiotowym wywołują też pewne cechy sytuacji: oglądanie swoich zdjęć, porównania z innymi ludźmi, doświadczenie wyrazistości śmierci à intensyfikacja kontroli zdolności działania z ustalonym standardem czyli porównywanie wyniku zakładanego i osiąganego
Jaki jestem i jaki bywam?
* Tadeusz Tomaszewski : Ja zmienne, sytuacyjne, stałe, tymczasowe
* Hazel Markus:
* Ja ma charakter schematowy
* Schematy to poznawcze uogólenia informacji jakie człowiek posiada na swój temat
* Schematy są strukturami hierarchicznymi (niektóre elementy są lepiej rozbudowane niż inne)
* Wszelkie info. są rozpatrywane z ptk. widzenia znaczenia Ja; preferowane są te informacje które podtrzymują schematy Ja
* Czas reakcji na informacje ważne jest szybszy niż na nie ważne; badani proszkują informacji zgodnych z utrwalonymi przekonaniami o sobie
* Ja jest nie tylko reprezentacją doświadczeń z przeszłości ale też strukturą generatywną (z danych w niej zawartych generowane są różnorodne wersje własnego Ja) np.: ja wtedy i ja teraz
* Różne możliwe stany ja mają nowe przestrzenie: internet, anonimowość na czacie,
Jaki byłem i jaki będę?
* istnieją wersje przeszłych Ja: Ja w podstawówce, Ja jako student
* istnieją wersje przyszłych Ja: Ja na emeryturze, Ja w chwili śmierci
* często wyobrażenie przyszłych ja staje się impulsem do działania, jednak czasami polega jedynie na wyobrażaniu sobie jedynie tych stanów bez nośnika motywacyjnego
Jaki pragnę być i jaki być powinienem?
* William James: Ja idealne
* Ja idealne a Ja realne; rozbierzność
* Obrona, konserwacja, ekspansja Ja
* Ja normatywne (jacy i kim powinniśmy być wg. społeczeństwa )
* Higgins:
* ukierunkowania Ja, dążymy do ukierunkowania rozbieżności między Ja realnym a Ja idealnym lub powinnościowym
* Ja idealne a Ja realne rozbieżność: prowadzi do rozczarowania siebie, smutku i niezadowolenia
* Ja powinnościowe a Ja realne rozbierzność: prowadzi do wstydu, lęku, zakłopotania
Ja dla siebie i ja dla innych.
Koncepcja Ja prywatnego i Ja publicznego à Goffman i jego teatr życia codziennego.
Do tych koncepcji nawiązują tradycje dotyczące:
* publicznej i prywatnej samoświadomości (Carver i Scheier) ludzie różnią się ukierunkowaniem uwagi na świat zewnętrzny (pragmatycy) lub wewnętrzny (pryncypialiści). Ci drudzy znają siebie lepiej niż inni, ale są mniej wrażliwi na sygnały zewnętrzne; może to utrudniać kontakty z otoczeniem, ale ma tez znaczenie adaptacyjne. Ja publiczne aktywizuje Ja powinnościowe; Ja prywatne pobudza standardy wewnętrzne, wartości osobiste, aspiracje.
* różnorodnych technik autoprezentacji - autoprezentacja związana jest z samoświadomością publiczną.
Ja dąży do spójności wewnętrznej.
Teoria autoweryfikacji- Wiliam B. Swann: jednym z ważnych motywów funkcjonujących w obrębie Ja jest dążenie do trafności sądów na swój własny temat i do ich wewnętrznej zgodności- ludzie dążą do autoweryfikacji przekonań na swój temat nawet jeżeli wiąże się to z deprecjonowaniem (obniżaniem wartości) sądów pozytywnych czy pochlebnych informacji pochodzących od innych ludzi.
Potrzeba domknięcia poznawczego- A. Kruglanski: istnieją zarówno dyspozycyjne jak i sytuacyjne różnice w dążeniu ludzi do zdobywania pewnej wiedzy, dzięki której można zmniejszyć wieloznaczność informacji. właśnie to dążenie nazywa potrzebą domknięcia poznawczego. Przejawia się w:
* Tendencji do wychwytywania (informacji mogących zmniejszyć wieloznaczność)
* Tendencji do zastygania (utrzymywanie domknięcia jak długo jest możliwe).
Potrzebę domknięcia aktywizują:
Presja czasowa, hałas, nudne zajęcie, zmęczenie.
Niska potrzeba domknięcia poznawczego w sytuacjach:
* Gdy ludzie wiedzą, że są oceniani
* Gdy podejmują odpowiedzialność za ważne konsekwencje
* Gdy zadanie jest interesujące lub wzbudzające radość.
Dążenie do dobrego mniemania o sobie.
[historia boya hotelowego, który wraz z innymi ustalił reguły, aby ich zawód był lepiej postrzegany]
Porównania społeczne: w dziedzinach ważnych sądzimy, że jesteśmy lepsi w porównaniu z innymi a w nieważnych przewagę przyznajemy innym.
Dymkowski: „Udając kogoś, kim ni jesteśmy, dopasowujemy prywatnie życiowe przeświadczenia o sobie do treści publicznie demonstrowanych zachowań. W końcu wierzymy, iż jesteśmy tacy właśnie, jacy ukazujemy się innym, co następnie staramy się na różne sposoby potwierdzić”
Po co spójność? Po co dobre mniemanie o sobie?
Oczekiwane konsekwencje spójności w obrębie Ja:
* Tożsamość
* Podmiotowość i kontrola osobista
* Przekonanie o dobrym przystosowaniu.
Sytuacja kłamstwa- musimy utrzymywać w pamięci roboczej sprzeczne dane o sobie co prowadzi do niespójności.
Powody aby myśleć o sobie dobrze:
* Generowanie wartościowych celów osobistych
* Immunizacja, szczególnie zabezpieczenie przed lękiem
* Orientacja w zajmowane pozycji społecznej, popularności, akceptacji
* Podtrzymywanie lub odzyskiwanie dobrego nastroju
Po co nam struktura Ja?
Jako centralna struktura: Integruje dane, koordynuje interesy, rozstrzyga, stanowi punkt odniesienia;
Podejście, w którym Ja nie jest centralne (Wojciszke): pełni dwie funkcje indentyfikacyjne (autoidentyfikacja oraz rozpoznawanie cech, intencji -> przecenianie zgodności poglądów innych- efekt powszechnej zgodności) i dwie funkcje kontrolne (generowanie i wartościowanie celów oraz samokontrola).