Środki ochrony indywidualnej przed czynnikami biologicznymi w środowisku pracy.

Czynniki biologiczne stanowią ważny problem medycyny pracy i zdrowia publicznego, gdyż są przyczyną dużej grupy chorób zawodowych. Kwestie poprawy bezpieczeństwa i ochrony pracowników, zawodowo narażonych na czynniki biologiczne reguluje: Dyrektywa Unii Europejskiej nr 2000/54/WE dotycząca ochrony wszystkich osób zatrudnionych przy pracach wymagających kontaktu z czynnikami biologicznymi. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r.Kodeks Pracy ( Dz. U. z 2007r. Nr 89 poz. 589), zgodnie z art. 2221 i art. 226, pracodawca ma obowiązek stosowania wszelkich dostępnych środków eliminujących, lub w z braku możliwości ograniczających stopień narażenia, stosując niezbędne środki profilaktyczne oraz informowania pracowników o ryzyku związanym z wykonywaną pracą, a także oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. ( Dz. U. Nr 81, poz.716) w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997r.(Dz. U. z 2003r. Nr 169, poz. 1650) w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005r.( Dz. U. Nr 259 poz. 2173) w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej. Warunkiem wywołania zagrożenia dla zdrowia, jest dostanie się danego czynnika biologicznego do ciała poprzez wrota zakażenia: usta (spożywanie środków spożywczych, używek na stanowisku pracy bez uprzedniego umycia rąk), drogi oddechowe (bioaerozole), skóra lub błony śluzowe (skaleczenia, zmiękczona skóra przy pracach w wilgotnych warunkach, pryśnięcie w oczy, ugryzienia lub ukąszenia) Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej, przez środki ochrony indywidualnej należy rozumieć urządzenia lub wyposażenie przewidziane do noszenia lub trzymania przez użytkownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo lub zdrowie. Podstawą stworzenia bezpiecznych warunków pracy i ochrony przed zakażeniem jest ocena ryzyka przy każdej pracy z czynnikami biologicznymi (z uwzględnieniem działania alergizującego i toksycznego) oraz pomiar stężeń. Problem doboru środków ochrony indywidualnej wynika z braku ustalonych dla czynników biologicznych wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS). Ponieważ sama możliwość wystąpienia szkodliwych czynników biologicznych stwarza zagrożenie, zaleca się po uprzednim zastosowaniu technicznych, budowlanych i organizacyjnych środków ochronnych, stosowanie indywidualnych ochron o odpowiednio dobranej skuteczności, która została potwierdzona badaniami laboratoryjnymi. Środki ochrony indywidualnej powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby wykluczały zagrożenia i inne niedogodności w przewidywanych warunkach użytkowania. Do obowiązku producenta należy właściwe oznakowanie oraz zamieszczenie informacji o szczegółowych charakterystykach sprzętu. Informacja wraz z instrukcją powinny umożliwiać przeszkolonemu użytkownikowi prawidłowe ich stosowanie. Za zgodne z zasadniczymi wymaganiami, uznaje się środki ochrony indywidualnej posiadające oznakowanie CE, dla których producent lub jego upoważniony przedstawiciel wystawił deklarację zgodności WE. Środki ochrony indywidualnej przed czynnikami biologicznymi muszą zapewnić odpowiednią szczelność dopasowania, w tym szczelność połączeń elementów składowych (np. odzieży ochronnej z rękawicami lub butami). Ze względu na powagę zagrożeń biologicznych, zaleca się stosowanie środków o możliwie najwyższym wskaźniku szczelności. Wśród środków ochrony indywidualnej wyróżniamy: Środki ochrony skóry stosuje się, gdy ciało pracownika narażone jest na działanie czynników biologicznych z 2,3,4 grupy ryzyka. Odzież ochronna ma stanowić barierę dla całego ciała lub jego części przed bezpośrednim kontaktem z czynnikami infekcyjnymi tj. cieczą, aerozolami, cząstkami stałymi, materiał powinien również wykazywać odpowiednią odporność mechaniczną w zakresie ścierania, zginania, rozerwania. Zaleca się materiały foliowe, powleczone warstwą tworzywa sztucznego lub laminowane z folią. Odzież chroniąca powinna spełniać także wymagania w zakresie konstrukcji. Odzież dla personelu bloku operacyjnego powinna dodatkowo spełniać wymagania czystości biologicznej. Obuwie ochronne powinno być wygodne, stabilne, całkowicie wykonane z gumy lub tworzywa, wytrzymałe na uderzenia i ściskanie, ochraniające palce stóp, nieprzepuszczalne dla cieczy i gazów, antyelektrostatyczne. Powinno odpowiadać normom higienicznym umożliwiającym codzienne mycie, dezynfekcję i sterylizację. Ochrona rąk - zaleca się rękawice o strukturze trójwarstwowej, zawierające w środkowej warstwie roztwór dyspersyjny środka dezynfekującego w postaci równomiernie rozmieszczonych mikro-kropli, wykonane z kauczuku naturalnego, syntetycznego oraz tworzyw sztucznych na nośniku dzianinowym łącznie z mankietem. Ochrona oczu i twarzy - sprzęt chroniący przed czynnikami z grupy 2 i 3 ryzyka powinien mieć konstrukcję jak sprzęt do ochrony przed czynnikami chemicznymi, być odporny na działanie środków dezynfekcyjnych. Zaleca się gogle bez otworów wentylacyjnych wykonanych bezpośrednio w oprawie, szczelnie przylegające do twarzy, wyposażone w specjalne wywietrzniki zapobiegające wniknięciu aerozolu do ich wnętrza oraz osłony twarzy wyposażone w dużą panoramiczną szybkę oraz w tzw. naczółek zapewniający ochronę również z góry. Środki ochrony układu oddechowego - dobór środków należy rozpocząć od rozpoznania zagrożeń tzn. od zidentyfikowania zanieczyszczeń powietrza, odpowiednia klasa ochrony sprzętu filtrującego (FFP1, FFP2, FFP3) uzależniona jest od wielkości cząstek bioaerozolu i grupy ryzyka zawodowego. W 2-giej grupie ryzyka, przy bliskim kontakcie z chorym w przypadku zakażeń przenoszonych drogą kropelkową, można korzystać z półmasek o najniższej skuteczności ochronnej, natomiast wobec czynników biologicznych grupy 4-tej ryzyka, konieczne jest stosowanie sprzętu specjalistycznego-typu izolującego drogi oddechowe np. sprzęt wężowy podłączony do linii sprężonego powietrza lub aparaty powietrzne butlowe. Należy pamiętać, że stopień starzenia się środków ochrony indywidualnej może mieć poważny wpływ na ich właściwości. Opakowanie środków powinno zawierać informację o okresie trwałości, z uwzględnieniem poziomu jakości tych środków, warunków ich składowania, używania, czyszczenia, obsługi i konserwacji. Po dopuszczalnej liczbie wymienionych czynności, środki ochrony indywidualnej należy poddać kontroli stanu technicznego lub wymianie. Na uwagę zasługuje fakt, że odczuwany dyskomfort przy użytkowaniu środków ochrony indywidualnej często jest przyczyną odrzucenia ochrony przez użytkownika. Ze względu na powyższe, w zapobieganiu zagrożeniom w postaci czynników biologicznych ważne jest prowadzenie szkoleń i informowania o skutkach nie stosowania indywidualnych ochron. Opracowała: Renata Gralak

---