Środki higieny osobistej - zasady przyznawania

Każdy pracodawca jest musi chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Elementem realizacji tego obowiązku jest zapewnienie dostarczenia pracownikom środków higieny osobistej (§ 115 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Zakładowe normy przydziału
Zakładowe normy przydziału wydawanych pracownikom środków czystości, ustalone przez pracodawcę po zasięgnięciu opinii pracowników, powinny być określone w:

• regulaminie pracy,

• układzie zbiorowym pracy,

• porozumieniu z przedstawicielem pracowników (u pracodawcy, na którym nie ciąży obowiązek ustalania regulaminu pracy).

Rodzaj i liczba wydawanych środków higieny osobistej
Rodzaj i liczba wydawanych pracownikom środków higieny osobistej są zróżnicowane ze względu na stan środowiska pracy i powinny uwzględniać w szczególności:

• stopień zabrudzenia ciała przy wykonywaniu pracy,

• wymogi higieny osobistej związane z wykonywanymi czynnościami,

• względy wynikających z obowiązku przestrzegania wymogów sanitarnych.

Uwaga!
Dostarczone pracownikowi środki higieny osobistej są własnością pracodawcy i powinny być użytkowane wyłącznie w zakładzie pracy.

Grupy pracowników
Kierując się powyższymi kryteriami wyróżnia się grupy pracowników zróżnicowane ze względu na rodzaj wykonywanej pracy i towarzyszący jej poziom zbrudzenia. I tak, są to grupy pracowników:

• którym powinno się umożliwić kilkakrotne w ciągu dnia pracy umycie nieznacznie zabrudzonych rąk, przemycie twarzy - są to pracownicy na stanowiskach nierobotniczych, w szczególności:

• administracyjno-biurowi,

• techniczno-inżynieryjni poza działami produkcyjnymi (nie narażeni na znaczne zabrudzenie ciała),

• ochrony osób i mienia,

• zatrudnieni jako portierzy itp.;

• u których zachodzi konieczność usunięcia brudu łatwo zmywalnego z nieosłoniętych części ciała - są to na przykład rewidenci w środkach komunikacji miejskiej i międzymiastowej czy pracownicy w zatrudnieni w budownictwie, jak:

• sztukatorzy,

• murarze,

• posadzkarze,

• malarze,

• cieśle,

• stolarze,

• dekarze,

• betoniarze,

• zbrojarze
  i ich pomocnicy;

• u których zachodzi konieczność kilkakrotnego starannego mycia rąk w czasie pracy - z uwagi na wymagania produkcji lub przepisów sanitarnych albo potrzeby mycia rąk i twarzy z brudu przylegającego do ciała - są to na przykład pracownicy zatrudnieni przy obsłudze obrabiarek do metalu, jak:

• tokarze,

• frezerzy,

• ślusarze narzędziowi
  i inni, jak na przykład:

• spawacze,

• kierowcy pojazdów w transporcie i komunikacji samochodowej,

• lakiernicy,

• piekarze,

• cukiernicy,

• pracownicy zakładów gastronomicznych i żywienia zbiorowego;

• u których zachodzi konieczność mycia rąk, twarzy i kończyn dolnych z brudu silnie przylegającego do skóry oraz pracownicy, u których zachodzi konieczność częstego mycia rąk z uwagi na stałe narażenie na stykanie się z substancjami trującymi lub szczególne wymagania związane z wykonywanymi czynnościami - są to na przykład:

• pracownicy zatrudnieni przy przygotowaniu i układaniu mieszanek asfaltów drogowych, lakiernicy natryskowi,

• pracownicy impregnujący drewno,

• wulkanizatorzy wyrobów z gumy (na gorąco),

• pracownicy warsztatowi i monterzy mechaniki pojazdowej,

• pracownicy zaprawiający ziarno fungicydami,

• pracownicy zatrudnieni przy rozpylaniu środków ochrony roślin,

• pracownicy zatrudnieni przy konfekcjonowaniu lub wydawaniu nieopakowanych artykułów spożywczych;

• u których zachodzi konieczność mycia górnej części ciała - z uwagi na duży stopień zabrudzenia - lub mycia całego ciała - z brudu pochodzącego z substancji łatwo zmywalnych - są to na przykład pracownicy zatrudnieni przy:

• obsłudze urządzeń w studzienkach i kanałach ściekowych,

• czyszczeniu i rozbiórce maszyn oraz urządzeń technicznych (silników, przekładni, kotłów),

• czyszczeniu konstrukcji stalowych z rdzy i farby,

• malowaniu farbą miniową,

• produkcji i konfekcjonowaniu środków ochrony roślin i inni;

• u których zachodzi konieczność mycia całego ciała z uwagi na bardzo duży stopień zabrudzenia lub stykania się z substancjami trującymi - są to na przykład pracownicy:

• wykonujący prace przy czyszczeniu zbiorników i cystern do przewozu mocnych kwasów oraz paliw,

• stykający się z silnymi truciznami (związkami arsenu, rtęcią, chromem),

• zatrudnieni przy obsłudze urządzeń technicznych w kotłowniach technologicznych i centralnego ogrzewania opalanych stałym paliwem,

• zatrudnieni przy produkcji wyrobów bitumicznych i asfaltowych,

• zatrudnieni przy produkcji barwników anilinowych i siarkowych,

• zatrudnieni w zakładach utylizacji.

Uwaga!
Bezwzględnie należy przestrzegać zakazu zatrudniania przy pracach z truciznami i robotach impregnacyjnych pracowników ze schorzeniami skóry, skaleczeniami, zadrapaniami lub ranami.

Co sprzyja zmniejszeniu zapotrzebowania na środki higieny osobistej?
Czynnikami sprzyjającymi zmniejszeniu zapotrzebowania na środki higieny osobistej są przed wszystkim:

• hermetyzacja procesów produkcyjnych,

• dbałość o warunki mikroklimatu,

• dbałość o stan higieniczny pomieszczeń pracy.

Uwaga!
W miejsce wydawania w naturze środków higieny osobistej pracodawca może udostępnić pracownikom, w pomieszczeniach umywalni czy przedsionkach kabin ustępów, korzystanie z dozowników z mydłem w płynie lub innego typu i urządzeń do wydania ręczników papierowych bądź suszarek do rąk z nawiewem ciepłego powietrza.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy,
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie