Środki higieny osobistej - zasady przyznawania
Każdy pracodawca jest musi chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Elementem realizacji tego obowiązku jest zapewnienie dostarczenia pracownikom środków higieny osobistej (§ 115 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
Zakładowe normy przydziału
Zakładowe normy przydziału wydawanych pracownikom środków czystości, ustalone przez pracodawcę po zasięgnięciu opinii pracowników, powinny być określone w:
regulaminie pracy,
układzie zbiorowym pracy,
porozumieniu z przedstawicielem pracowników (u pracodawcy, na którym nie ciąży obowiązek ustalania regulaminu pracy).
Rodzaj i liczba wydawanych środków higieny osobistej
Rodzaj i liczba wydawanych pracownikom środków higieny osobistej są zróżnicowane ze względu na stan środowiska pracy i powinny uwzględniać w szczególności:
stopień zabrudzenia ciała przy wykonywaniu pracy,
wymogi higieny osobistej związane z wykonywanymi czynnościami,
względy wynikających z obowiązku przestrzegania wymogów sanitarnych.
Uwaga!
Dostarczone pracownikowi środki higieny osobistej są własnością pracodawcy i powinny być użytkowane wyłącznie w zakładzie pracy.
Grupy pracowników
Kierując się powyższymi kryteriami wyróżnia się grupy pracowników zróżnicowane ze względu na rodzaj wykonywanej pracy i towarzyszący jej poziom zbrudzenia. I tak, są to grupy pracowników:
którym powinno się umożliwić kilkakrotne w ciągu dnia pracy umycie nieznacznie zabrudzonych rąk, przemycie twarzy - są to pracownicy na stanowiskach nierobotniczych, w szczególności:
administracyjno-biurowi,
techniczno-inżynieryjni poza działami produkcyjnymi (nie narażeni na znaczne zabrudzenie ciała),
ochrony osób i mienia,
zatrudnieni jako portierzy itp.;
u których zachodzi konieczność usunięcia brudu łatwo zmywalnego z nieosłoniętych części ciała - są to na przykład rewidenci w środkach komunikacji miejskiej i międzymiastowej czy pracownicy w zatrudnieni w budownictwie, jak:
sztukatorzy,
murarze,
posadzkarze,
malarze,
cieśle,
stolarze,
dekarze,
betoniarze,
zbrojarze
i ich pomocnicy;
u których zachodzi konieczność kilkakrotnego starannego mycia rąk w czasie pracy - z uwagi na wymagania produkcji lub przepisów sanitarnych albo potrzeby mycia rąk i twarzy z brudu przylegającego do ciała - są to na przykład pracownicy zatrudnieni przy obsłudze obrabiarek do metalu, jak:
tokarze,
frezerzy,
ślusarze narzędziowi
i inni, jak na przykład:
spawacze,
kierowcy pojazdów w transporcie i komunikacji samochodowej,
lakiernicy,
piekarze,
cukiernicy,
pracownicy zakładów gastronomicznych i żywienia zbiorowego;
u których zachodzi konieczność mycia rąk, twarzy i kończyn dolnych z brudu silnie przylegającego do skóry oraz pracownicy, u których zachodzi konieczność częstego mycia rąk z uwagi na stałe narażenie na stykanie się z substancjami trującymi lub szczególne wymagania związane z wykonywanymi czynnościami - są to na przykład:
pracownicy zatrudnieni przy przygotowaniu i układaniu mieszanek asfaltów drogowych, lakiernicy natryskowi,
pracownicy impregnujący drewno,
wulkanizatorzy wyrobów z gumy (na gorąco),
pracownicy warsztatowi i monterzy mechaniki pojazdowej,
pracownicy zaprawiający ziarno fungicydami,
pracownicy zatrudnieni przy rozpylaniu środków ochrony roślin,
pracownicy zatrudnieni przy konfekcjonowaniu lub wydawaniu nieopakowanych artykułów spożywczych;
u których zachodzi konieczność mycia górnej części ciała - z uwagi na duży stopień zabrudzenia - lub mycia całego ciała - z brudu pochodzącego z substancji łatwo zmywalnych - są to na przykład pracownicy zatrudnieni przy:
obsłudze urządzeń w studzienkach i kanałach ściekowych,
czyszczeniu i rozbiórce maszyn oraz urządzeń technicznych (silników, przekładni, kotłów),
czyszczeniu konstrukcji stalowych z rdzy i farby,
malowaniu farbą miniową,
produkcji i konfekcjonowaniu środków ochrony roślin i inni;
u których zachodzi konieczność mycia całego ciała z uwagi na bardzo duży stopień zabrudzenia lub stykania się z substancjami trującymi - są to na przykład pracownicy:
wykonujący prace przy czyszczeniu zbiorników i cystern do przewozu mocnych kwasów oraz paliw,
stykający się z silnymi truciznami (związkami arsenu, rtęcią, chromem),
zatrudnieni przy obsłudze urządzeń technicznych w kotłowniach technologicznych i centralnego ogrzewania opalanych stałym paliwem,
zatrudnieni przy produkcji wyrobów bitumicznych i asfaltowych,
zatrudnieni przy produkcji barwników anilinowych i siarkowych,
zatrudnieni w zakładach utylizacji.
Uwaga!
Bezwzględnie należy przestrzegać zakazu zatrudniania przy pracach z truciznami i robotach impregnacyjnych pracowników ze schorzeniami skóry, skaleczeniami, zadrapaniami lub ranami.
Co sprzyja zmniejszeniu zapotrzebowania na środki higieny osobistej?
Czynnikami sprzyjającymi zmniejszeniu zapotrzebowania na środki higieny osobistej są przed wszystkim:
hermetyzacja procesów produkcyjnych,
dbałość o warunki mikroklimatu,
dbałość o stan higieniczny pomieszczeń pracy.
Uwaga!
W miejsce wydawania w naturze środków higieny osobistej pracodawca może udostępnić pracownikom, w pomieszczeniach umywalni czy przedsionkach kabin ustępów, korzystanie z dozowników z mydłem w płynie lub innego typu i urządzeń do wydania ręczników papierowych bądź suszarek do rąk z nawiewem ciepłego powietrza.
Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy,
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie