ASTMA OSKRZELOWA

NADWRAŻLIWOŚĆ

Nadmierna reakcja organizmu na dany bodziec, która w normalnych warunkach stanowi fizjologiczną barierę ochronną

ANAFILAKSJA

Ostra reakcja chorobowa w organizmie uczulonym po podaniu antygenu ( alergenu ); może być miejscowa lub uogólniona;

Organizm musi być uczulony ( musiał mieć kiedyś styczność z pierwszą dawką antygenu ); zanim dojdzie do reakcji anafilaktycznej mija tzw. czas utajenia - czas syntezy p/ciał i łączenia ich z błonami kom. efektorowych - ok. 7-8 dni; p/ciała anfilaktyczne należą do klas IgE lub IgG.

Anafilaksję należy odróżnić od reakcji toksycznej, kiedy to już pierwszy kontakt z substancją toksyczną wywołuje reakcję ze strony organizmu.

ATOPIA

Dziedzicznie uwarunkowana skłonność do reagowanie w sposób nadwrażliwy na pospolite substancje.

Pośredniczą tu p/ciała IgE. U podłoża atopii upatruje się m.in. niedobór lub zaburzenia czynności limfocytów T_s;

P/ciała atopowe IgE w przeciwieństwie do alergicznych IgE, nie przechodzą przez łożysko, nie wiążą dopełniacza, są ciepłostabilne; objawy tej samej atopii mogą zmieniać się z wiekiem:

• AZS

• zap. spojówek i nieżyt nosa

• reakcje ze strony przewodu pokarmowego

• astma oskrzelowa

ASTMA OSKRZELOWA

Jej objawy wynikają z odczynu zapalnego w obrębie nadreaktywnych oskrzeli; alergeny, zimno, wysiłek indukują uwolnienie mediatorów zapalnych z komórek tucznych oskrzeli.

Odpowiedź może mieć charakter typu wczesnego ( nagły skurcz oskrzeli ) lub typu późnego ( uszkodzenie nabłonka, obrzęk śluzówki, wzrost wydzielania śluzu i wzrost aktywności skurczowej mięśniówki oskrzeli ).

Do oceny sprawności układu oddechowego służą parametry takie jak:

• PEF ( szczytowy przepływ wydechowy )

• FEV1 ( natężona jednosekundowa objętość wydechowa )

• FVC ( natężona objętość życiowa )

mierzone pikflometrem.

Astma atopowa a nieatopowa:

ASTMA ATOPOWA	ASTMA NIEATOPOWA
* duszność epizodyczna	* duszność stała
* czynniki wyzwalające to alergeny	* inne, często nieznane, czynniki wyzwalące
* zazwyczaj występuje alergia w rodzinie	* alergia w rodzinie nie musi występować
* istnieje zmienność osobnicza	* nie istnieje zmienność osobnicza
* dodatnie testy skórne	* ujemne testy skórne
* rokowanie dobre	* rokowanie złe

Dziedziczenie atopii:

występowanie	ryzyko wystąpienia u dzieci
u obojga rodziców - manifestacja taka sama	80%
u obojga rodziców - manifestacja różna u każdego z rodziców	70%
u jednego z rodziców	40%
u innego krewnego	35%
ujemny wywiad rodzinny	15%

ASTMA OSKRZELOWA - DEFINICJE:

Przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, w której uczestniczy wiele komórek i substancji przez nie uwalnianych. Przewlekłe zapalenie jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występującego szczególnie w nocy lub nad ranem. Objawom towarzyszy zwykle rozlana obturacja oskrzeli o zmiennym nasileniu, często ustępująca samoistnie lub pod wpływem leczenia.

Nadreaktywność oskrzeli:

• jest podstawową cechą astmy

• ma charakter nabyty

• warunkuje zachorowanie na astmę

• jest zmienna w czasie ( wzrost odpowiada nasileniu duszności )

Reakcja astmatyczna oskrzeli:

Przewlekłe eozynofilowe schorzenie dróg oddechowych u osób podatnych, w którym biorą udział różne typy komórek. Objawy związane są ze zmiennie nasiloną obturacją oskrzeli, ustępującą po leczeniu lub samoistnie

POSTACIE ASTMY OSKRZELOWEJ:

POSTAĆ	OBJAWY	NAPADY NOCNE	UKŁAD ODDECHOWY
SPORADYCZNA ( dawniej: ŁAGODNA - I°)	do 2x/tydz. PEF w normie między zaostrzeniami krótkie zaostrzenia ( godziny - kilka dni ) o zmiennym nasileniu	do 2/m-c	-FEV1/ FVC ≥ 80% wzgl. normy -zmienność PEF: < 20%
PRZEWLEKŁA LEKKA ( dawniej: UMIARKOWANA - II°)	> 2x/tydz. zaostrzenia zaburzają normalną aktywność pacjenta	> 2x/m-c	-FEV1/ FVC ≥ 80% wzgl. normy -zmiennośc PEF: 20-30%
PRZEWLEKŁA UMIARKOWANA ( dawniej: UMIARKOWANA - III°)	codziennie codziennie wymagane stosowanie krótko działających β-agonistów zaostrzenia > 2x/tydz. i trwają dniami, zaburzając aktywność chorego	> 2x/tydz.	-FEV1/ FVC: 60% - 80% wzgl. normy -zmienność PEF: > 30%
PRZEWLEKŁA CIĘŻKA ( dawniej: CIĘŻKA - IV°)	stale ograniczenie aktywności fizycznej częste zaostrzenia	częste	-FEV1/ FVC < 60% wzgl. normy -zmienność PEF: > 30%

! pacjenci z każdą postacią astmy mogą mieć zaostrzenia o przebiegu łagodnym, miarkowanym lub ciężkim

LECZENIE ASTMY OSKRZELOWEJ:

• przyczynowe - eliminacja alergenów

• odczulające

• objawowe - farmakoterapia

• gimnastyka

• ćwiczenia oddechowe

• fizykoterapia

LECZENIE PRZYCZYNOWE:

Np.:

• roztocze - przykrywanie pościeli i poduszek zmienialnymi poszewkami, przechowywanie ich w folii; pranie pościeli co 10-14 dni w temp. ponad 54°C; odkurzanie odkurzaczami z filtrami i pochłaniaczami; usunięcie dywanów i mat; wentylacja powietrza przez filtry; zmniejszenie wilgotności powietrza

• zwalczanie karaczanów

• niehodowanie zwierząt

• pyłki roślin - pozostawać w domu w okresie pylenia; klimatyzatory w domu i w pojazdach w okresie pylenia

• pleśnie - unikanie kontaktu - pleśnie na zewnątrz - zamykanie okien, wewnątrz domu - osuszanie piwnic i innych pomieszczeń; wentylacja powietrza

itp.

ODCZULANIE:

• najlepiej w 10-15 rż

• za pomocą specjalnych szczepionek skierowanych przeciwko pojedynczym alergenom

• w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych, zawsze w obecności lekarza

FARMAKOTERAPIA:

• leczenie długofalowe - leki stosowane regularnie - kortyosteroidy, kromoglikany, dedokromil, leki a/leukotrienowe

• leki krótko działające - stosowane doraźnie - mają na celu szybkie rozszerzenie oskrzeli / lub likwidację zagrażających życiu objawów - krótko działające β₂-mimetyki, leki a/cholinergiczne, kortykosteroidy

• pacjenci z astmą wymagają najczęściej obu tych rodzajów leczenia

farmakoterapia w zależności od zaawansowania chorby:

STOPIEŃ ASTMY	LEKI STOSOWANE CODZIENNIE	INNE MOŻLIWOŚCI LECZENIA
I°	nie potrzebne	nie potrzebne
II°	-glikokortykosteroid wziewny ( 100 - 400 mg budezonidu lub równoważna dawka innego leku )	-preparat teofiliny o przedłużonym uwalnianiu -kromoglikan -lek a/leukotrienowy
III°	-glikokortykosteroid wziewny ( 400 - 800 mg budezonidu lub równoważna dawka innego leku )	-glikokortykosteroid wziewny (< 800 mg budezonidu ) + preparat teofiliny o przedłużonym uwalnianiu -glikokortykosteroid wziewny (< 800 mg budezonidu ) + długo działający β2-mimetyk -glikokortykosteroid wziewny (>800 mg budezonidu ) -glikokortykosteroid wziewny (<800 mg budezonidu ) + lek a/leukotrienowy
IV°	-glikokortykosteroid wziewny ( > 800 mg budezonidu lub równoważnej dawki innego leku ) + zawsze jeden lub więcej z poniższych: preparat teofiliny o przedłużonym uwalnianiu długo działający wziewny β2-mimetyk lek a/leukotrienowy glikokokortykosteroid doustnie

1

---