nowania. Dokładny opis tego mechanizmu zostawiamy nauce prawa konstytu­cyjnego i politologii.

A oto najważniejsze społeczne przyczyny współczesnego gruntowania się pierwiastków partyjności.

1. Telewizja zapraszając do emitowanych publicznie programów wyłącz­nie ludzi partyjnych (prawie zawsze z Warszawy, gdzie nie można nie opowie­dzieć się partyjnie) najefektywniej umacnia partyjne myślenie pozostałych ludzi w państwie, którzy sądzą, że nie ma już w Polsce osób bezpartyjnych.

2. Ponieważ 80% czy nawet 90% głosujących osób nie zna nikogo z list, na które głosuje, głosowanie przebiega w wyłącznym oparciu o kryterium partyjne. Nie przełamie się tego zjawiska bez wprowadzenia systemu wyborów jednomandatowych. Tymczasem wprowadzenie takich wyborów nie jest mo­żliwe, ponieważ partie, które decydują o systemie, nie są skłonne do poświę­cenia swojej przyszłości, a być może i istnienia.

Z drugiej strony istnieje celowe kamuflowanie swojego partyjnego pocho­dzenia (zwłaszcza w wyborach lokalnych), czy też nawet przynależności przez formułowanie jakichś tworów o jakichś geograficzno-patriotyczno-przyszłościowych nazwach po to, aby wygrać wybory dla jakiejś oczywiście partii, czy jakiejś oczywiście grupy partyjnej. Dlatego kandydujący winni być obciążeni prawnym obowiązkiem publicznego ujawnienia swojej partyjności, oczywiś­cie do czasu, zanim nie będą od dawna bezpartyjni. A państwo współczesne zaniedbuje swoje podstawowe wobec narodu obowiązki kreacji założeń budo­wania przyszłości i ustępuje w tym względzie ludziom partyjnym.

3. Poza partiami politycznymi nie ma w zasadzie ośrodków publicznego i instytucjonalnego scalania idei i koncepcji szczegółowych, empirycznie doty­czących rozwoju państwa i społeczeństwa. Krótko ujmując powiemy, iż brak jest mechanizmów obywatelskich wpływu na samorząd i państwo (poza refe­rendum, którego zarządzenie zostało oddane jednak organom publicznym).

4. Za mała, bo politycznie znikoma, jest obsada stanowisk w oparciu o kryterium służby cywilnej, jako takiego korpusu osobowego administracji, w którym element partyjności nie odgrywa już jakiejkolwiek sensownej roli. Granica preferowania kryterium partyjności powinna być w prawie wytyczona wyraźniej, a być może wyraźnie. Problem jest dosyć skomplikowany, również z tego powodu, że mogą istnieć sytuacje administracji specjalnej, w których ludzie są szerzej związani z określoną partią, co w praktyce dotyczy czasami partii związanych z rolnictwem.

106

Po z górą pięćdziesięciu latach odrzucania klasycznego modelu słuzby cywilnej i braku, w rezultacie, etosu takiej służby, oraz wobe - występującej także aktualnie ( co więcej, jak się wydaje, aktualnie ze szczególną siłą) tendenceji do politycznych kryteriów rekrutacji istotnej częsci kadry, „rynkowe metody naboru” mogą oznaczać umacnianie polityzacji. Polityzacja administracji publicznej zaprzecza podstawowym cechom europejskiego państwa prawnego w rozumieniu naszej konstytucji.
Hubert Izdebski, Michał Kulesza, 1999

5. Brak systemu konkurencyjnego nie wymusza na administracji rzetel­ności i podwyższania fachowości. Administracja jest jedna, i jaka jest każdy widzi (jak konia w starej encyklopedii). A przekazywanie zadań administracji publicznej podmiotom prywatnym przynosi nierzadko wątpliwe i nieakceptowalne rezultaty.

Wyróżnienie tej przyczyny ma wyłącznie znaczenie erudycyjne, bowiem nie ma we współczesnym państwie prawnym możliwości takiego układu admi­nistracji publicznej, w której co najmniej dwa jej segmenty byłyby kompe­tentne jednocześnie w określonym rodzaju sprawy, którą chcielibyśmy za­łatwić dla obywatela dogodniej przez skorzystanie z profitów wynikających z

konkurencji.

6. W kontekst układu pomiędzy partiami politycznymi a administracją

publiczną włącza się oczywiście obywatel, który ma różne możliwości prawne oddziaływania na administrację, ale nie ma możliwości oddziaływania na partię, która rządzi częścią tej administracji. W ten sposób znaczna część mechanizmu państwa prawnego pozostaje poza obywatelskim wpływem i poza obywatelską kontrolą; i mimo tego, iż miejsce i funkcje partii politycznych zostały pookreślane we współczesnych konstytucjach, w tym w polskiej Kon­stytucji z 1997 roku.

Całość tych uwag należy zakończyć wyeksponowaniem przeświadczenia,

w myśl którego nawet od nieźle rządzącej partii wartością wyższą jest zawsze i niewątpliwie państwo.

2. Podstawowe uwarunkowania współczesne

A. Uwarunkowania ekonomiczne

Materialne możliwości państwa (a w pewnym stopniu także polityka społeczno-gospodarcza) widziane jako przesłanki ingerencji administracji,

107

---