Kryształ - są to ciała jednorodne o prawidłowej budowie wewnętrznej, różnokierunkowe czyli anizotropowe (które wszystkie właściwości fizyczne wektorowe mają jednakowe w kierunkach równoległych i nierównoległych rozłożone symetrycznie) mające postać brył ograniczonymi płaskimi ścianami. Własności skalarne- gęstość, ciepło topnienia, ciepło właściwe, ciepło spalania, parowanie itd. Własności wektorowe- wzrost, rozpuszczalność kryształów, twardość, łupliwość, własności optyczne, elektryczność, magnetyczność i inne. Ciała Bezpostaciowe- nie posiadają budowy wewnętrznej. Atomy, jony cząsteczki są rozmieszczone w sposób nie uporządkowany (ciecze, gazy, bursztyn, asfalt) Właściwości Ciał bezpostaciowych- są nie zależne od jakichkolwiek kierunków, można je określić jako izotropowe Jednorodność kryształów- jakkolwiek część kryształów poddana np. łupliwość to stwierdzone właściwości będą takie same i tak samo rozmieszczone jak w całym krysztale. Elementy Graniczne i Symetryczne: Graniczne- płaskie ściany, a przecięcie tych ścian to krawędzie. Wierzchołki, w których zbiegają 3 lub więcej ścian noszą nazwę naroży. Symetryczne- płaszczyzna symetrii, oś symetrii, środek symetrii płaszczyzna symetrii- dzieli kryształ na 2 części, które mają się do siebie jak przedmiot i jego odbicie w lustrze oś symetrii- linie przechodząca przez środek kryształu która ma te własności, że przy obrocie o pewien kąt elementy graniczne mają takie samo położenie jak przed obrotem. W krysztale przy obrocie kryształu o 3600 występują osie symetrii: dwukrotne (co 1800); trójkrotne (co 1200); czterokrotne (co 900) sześciokrotne (co 600) |
W kryształach występują tylko 32 kombinacja elementów symetrii zwane klasami krystalograficznymi. Klasy o podobnych układach krystalograficznych. 1 Układ regularny: np. sześcian (sól kamienna, fluor) ośmiościan (złoto, diament) 2. układ sześciokątny (heksagonalny)- może być podwójna piramida, (lód) ; słup sześciokątny (grafit) 3.układ trygonalny (słup trójboczny) krystalizuje kalcyt- 4. układ tetragonalny- (słup kwadratowy) np. ruda cyny 5. układ rombowy- słup rombowy, np. siraka, topos, Alwin 6. układ jednoskośny- słup jednoskośny np. gips 7. układ trójskośny- np. skalenie; Minerał ciało naturalne o stałym składzie chemicznym i stałych własnościach fizycznych. Minerały- pierwiastki lub częściej połączenie chemiczne. Składniki litosfery, powstałe i zmieniające się pod wpływem czynników fizyczno-chemicznych Klasyfikacja minerałów- z punktu widzenie chemicznego dzielimy na 6 klas: pierwiastki- metale szlachetne; siarczki- zw. Ciężkich metali z siarką. Po krzemianach najliczniejsza grupa wśród minerałów. Są minerałami skałotwórczymi; tlenki i wodorotlenki- ; chlorowce- mają grupę Cl , skały mono mineralne sól kamienna i potasowa; sole kwasów tlenowych (węglany, siarczany, azotany)- duże grupy, skały węglowe, gipsy, krzemiany ; węglowce- różny rodzaj węgla kamiennego; Skała- naturalne skupienie kilku lub więcej minerałów (powstała pod wpływem różnych procesów geologicznych. Wapień zbudowany jest z kalcytu, sól kamienna z halitu; sól potasowa z sylwinitu Petrografia- badanie skał i ich składu mineralnego i chemicznego, ich budową (strukturą) i, sposobem rozmieszczenia składu mineralnego w skale (tekstur) |
Skały: magmowe- stanowią produkt zastygania magmy, ognisto płynna masa występuje w głębi skorupy ziemskiej osadowe- powstają na powierzchni litosfery, są one produktem zniszczenia skał magmowych, osadowych, metamorficznych oraz tworzą się ze szczątków organizmów i soli strącających się w zbiorniku wodnym metamorficzne- przeobrażone- skały które dostały się pod powierzchnię ziemi i pod wpływem ciśnienia i wysokiej temperatury zostały przeobrażone Własności fizyczne minerałów: morfologiczne- postać, pokrój (kryształ słupkowy, tabliczkowy, pręcikowaty, włóknisty), wygląd ścian (ornamentacja), symetria, rodzaj skupienia, stan skupienia optyczne- barwa; barwa rysy, połysk, przeźroczystość mechaniczne- twardość, łupliwość, przełom (nieregularny; haczykowaty, zadziorny), spójność (sprężysta krucha) chemiczne: stały skład, zmienny skład Skały głębinowe charakteryzują się wł. Technicznymi np. oddzielnością, ciosem skalnym Skały metamorficzne- wyróżnia się w procesach metamorfizmu ciśnienie hydrostatyczne i kierunkowe, pod działaniem ciśnienia kierunkowego następuje zmniejszenie ziaren w skutek mechanicznego skruszenia, wzrost wielkości ziarna w skutek rekrystalizacji, zmiana kształtu w kierunku mniejszego ciśnienia Rodzaje metamorfizmu- dyslokacyjny - występuje podczas ruchów górotwórczych , skały magmowe ulegają spękaniu Regionalny- przemieszczanie się w głąb skorupy ziemskiej strfy epi (głownym czynnikiem metamorfizującym jest ciśnienie stresujące przy niskiej temperaturze w ten sposób tworzą się łupki talkowe i chlorytowe, |
Kata (wysoka temperatura i ciśnienie hydrostatyczne. Brak uwodnienia krzemionki, skały są słabo łupkowate, duża ziarnistość skalnie, kwarzec, granat,) mezo(wyższa temperatura i ciśnienie które powoduje rekrystalizację- łupki biotyczne, muskowitowe) metamorfizm kontaktowy- przeobrażenie skał pod wpływem wysokiej temperatury w sąsiedztwie intruzji magmowej. Wskazują strefowość ponieważ skutki tego metamorfizmu zmniejszają się w miarę oddalania od kontaktu. Najbardziej podatne są skały: węglowe ilaste; najmniej- skały krzemiankowe; Struktura i tekstura skał metamorficznych: struktura- krystoblastyczna (min. Rosną w kierunku najmniejszego ciśnienia) blasteiny- brak dobrze rozwiniętej formy krystalograficznej; senoblasty- zarys nie prawidłowy; idioblasty- wskazują obecność ścian opowiadających krystalograficznym; struktura łupków krystalicznych- pełen rozwój Tekstura- zasady zbite ze względu na ciśnienie Tekstura łukowa- równoległe ułożenie ziaren minerału; Tekstura grzejsowa- minerały blaszkowate, poprzedzielane warstwy minerałów gruboziarnistych; Tekstura bezkierunkowa- tak jak w skałach magmowych Skały osadowe: powstają na drodze wietrzenia; wietrzenie- nazywamy wszelkie zmiany zachodzące na powierzchni ziemi pod wpływem czynników egzogenicznych to jest niszczącego działania atmosfery, hydrosfery i biosfery. Wietrzenie- mechaniczne,biologiczne, chemiczne- odmiany tego wietrzenia: wietrzenie ilaste( kaolinityzacja, ortoklaz- kaolinit) latretyzacja- w klimacie gorącym, duże opady przy których przy których powstają wodziany glinu, w tym procesie wietrzeją skalenie, skały latretyzowe zawierają domieszki w. żelaza |
Glaukoniztyacja - proces wietrzenia podwodnego, powstaje glaukonit z dużą ilością potasu barwa zielonkawa Karbonatyzacja- uwenglonowienie, proces w którym tworzą się dwu węglanu i węglany, dwutlenek węgla przyspiesza wietrzenie chemiczne np. krzemiany i glinokrzemiany ulegają różnym procesom chemicznym. Hudrotacja- gips- uwodniony anhydryt; limonityzacja- ulegają Tl. Żelaza w wyniku tego procesu tworzy się minerał limonit i skała (ruda łąkowa) redukcja - odtlenianie siarczanu żelaza w siarczek Fe; utlenianie- siarczek w siarczan; Minerały skał osadowych : alogeniczne- obce dla środowiska skał osadowych; autogeniczne- w środowisku skła osadowych Skały osadowe i ich powstawanie: tworzą się na drodze wietrzenia; z nagromadzenia substancji organicznych, która osłonięta przez osady nieprzepuszczalne w warunkach redukcji daje węgiel, asfalt, ropę naftową, Etapy powstawania skała os. Wietrzenie, Transport- polega na wywiewaniu osadu z przed pól lodowca, skała lessowa materiał wysortowany ale nie obtoczony (0,02mm) tns. Wodny- daje materiał wysortowany i obtoczony, materiały te nazywamy aluwialne. Wody te powodują erozję gleby która przejawia się powstaniem form rzeźby; denudacja- dążenie do wyrównywania erozja- głębna (powstawanie kanionów) wsteczna (cofanie się źródeł) boczna (meandry) Transport lodowcowy- daje materiał nie wysortowany i nie obtoczony, przesuwanie się lodowca powstaje morena denna, osady: gliny, pisaki zwałowe. Głazy narzutowe; rzeki wypływające z topniejących lodowców sortują materiał |
Sedymentacja i sortowanie- odbywa się podczas transportu wielkość ziaren zależy od szybkości wody, ciężaru okruchów, spadku terenu, seymencja-wytrącanie się soli potasowych, węglanów, odbywa się w zbiornikach wodnych; Diageneza- zepsuł procesów do nadawania skale zwięzłości, twardości i konsolidacji Procesy diagenetyczne: cementacja- przebiega w materiale plastycznym pod wpływem substancji wiążących (krzemionka bezpostaciowa- opal i chalcedon , kalcyt, wodorotlenki glinu i żelaza) kompakcja - sprasowanie sypkiego i luźnego materiału skalnego pod wpływem ciśnienia rekrystalizacja i odwodnienie= opal Si02*nH20 (n=21%)= chalcedon Si02nH20(n=3%)= Si02 kwarzec odsolenie- polega na przechodzeniu w roztwór wodny z zolu z żel w skutek odprowadzenia kationów soli z roztworu np. wyrącanie się krzemionki z osadów wapiennych konkrecja- narastanie substancji mineralnych prze zmianie środowiska od 1mm do 1m,; |