PSALM 67 Psalm - Menorah

Jest to rzeczywiście „psalmik”: liczy zaledwie osiem wersetów i wielu

egzegetów poświęca mu mało miejsca w swoich komentarzach. A przecież jest

niezwykle ważny w żydowskiej modlitwie i, za sprawą kabalistów - wyobrażony

kompozycyjnie, zgodnie ze schematem swej budowy literackiej, w formie

menorah, siedmioramiennego świecznika - zajmuje centralne miejsce

pośród bardzo popularnych tablic. Według dawnej tradycji, na tarczy Dawida

(Magen David ) nie było tak zwanej sześcioramiennej „gwiazdy Dawida”, lecz

znajdował się na niej, napisany w formie wyobrażającej menorah, Psalm 67:

„Był to bardzo powszechny zwyczaj i «Psalm-menorah» uważany był za coś

w rodzaju bardzo potężnego talizmanu. Zgodnie z pewnym krótkim utworem

z XVI wieku: «Psalm ten, wyobrażony w formie menorah, wyryty był na tarczy

króla Dawida, kiedy wyruszał on na wojnę»”.

Zauważmy, że niezależnie od ilości ramion, zarówno gwiazda, jak i świecznik są źródłami światła.

Kapłańskie błogosławieństwo (Lb 6,24-26) w Psalmie 67 !

W pierwszym wersecie psalmu powtórzone zostają słowa błogosławieństwa,

jakie kapłani wymawiają nad synami Izraela (Lb 6, 24-27):

Niech cię JHWH błogosławi i strzeże

Niech JHWH rozpromieni oblicze swe nad tobą niech cię obdarzy swą łaską

Niech JHWH zwróci ku tobie oblicze swoje i niech cię obdarzy pokojem

Istnieją jednak znaczące różnice:

Pierwsza różnica polega na tym, że to nie kapłani błogosławią lud Izraela,

lecz że sam Izrael wypowiada błogosławieństwo.

Druga wyraża się w tym, iż w błogosławieństwie kapłańskim trzykrotnie zostaje użyty Tetagram,

to znaczy szczególne imię Boga Izraela, podczas gdy w psalmie imię to nie pojawia

się ani razu, lecz regularnie bywa zastępowane bardziej ogólnym i uniwersalnym

słowem „Elohim” (tłumaczonym tutaj przez „Bóg”).

Uniwersalizm Ps 67 przypomina uniwersalizm w drugiej części Księgi

Izajasza (Iz 40-55), gdzie unikalność i wyłączność Boga potwierdzona jest

z wielką mocą (45, 5.6.14.18.21.22; 46, 9); wyłączność Boga Stwórcy (45, 18)

i Zbawcy (45, 15.21), która będzie musiała zostać uznana przez wszystkie ludy

(5, 14) dzięki jego Słudze, Izraelowi, którego Pan ustanowi „światłością dla

narodów” (42, 6), „To zbyt mało, iż jesteś Mi Sługą dla podźwignięcia pokoleń

Jakuba i sprowadzenia ocalałych z Izraela! Ustanowię cię światłością dla

pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi” (49, 6).

Zgodnie z dosłownym lub przenośnym sensem, jaki nadamy wyrazowi

„owoc” (7b), zgodnie z punktem odniesienia każdego przypadku użycia słowa

„ziemia” (3a.5g.7a.8c) - wymienię tylko te dwie spośród wielu trudności,

które przedstawia tekst - a przede wszystkim także, zgodnie ze znaczeniem

przypisywanym temu lub innemu określonemu szczegółowi, podejmując próbę

łącznego i całościowego odczytania tekstu, będę rozwijać interpretację

w dwóch wymiarach lub inaczej płaszczyznach, które - ze względu na liczne

niejasności psalmu - można, a nawet chyba należy, rozpatrzyć.

Dzięki swej formie, naśladującej menorah, siedmioramienny świecznik,

Psalm 67 nazywany jest w tradycji żydowskiej „Psalmem- menorah”.

Określenie to doskonale odpowiada mu również ze względu na treść.

To dzięki Izraelowi światło poznania dociera do wszystkich narodów (3b),

aż po krańce świata; światło to nie jest niczym innym jak tyko światłością Boga,

który chce rozpromienić swe oblicze nad wszystkimi ludami (2b).

Nie jest więc rzeczą zaskakującą, że chrześcijanie dostrzegali w tym psalmie

wypełnienie proroctwa:

„A jeśli nawet Ewangelia nasza jest ukryta, to tylko dla tych, którzy idą na

zatracenie, dla niewiernych, których umysły zaślepił bóg tego świata, aby nie

olśnił ich blask Ewangelii chwały Chrystusa, który jest obrazem Boga.

Nie głosimy bowiem siebie samych, lecz Chrystusa Jezusa jako Pana,

a nas -jako sługi wasze przez Jezusa. Albowiem Bóg, ten, który rozkazał ciemnościom, by zajaśniały światłem, zabłysnął w naszych sercach, by olśnić nasjasnością poznania chwały Bożej na obliczu Chrystusa" (2 Kor 4,3-6).

Tych kilka wierszy, których autorem jest Paweł, nie odnosi się, naturalnie, w sposób bezpośredni do Psalmu-menorah. Jednakże, ze względu na tak intensywnie obecny w nich motyw światłości, czytający je, modlący się chrześcijanin będzie mógł rozpoznać w nich najwspanialszą interpretację psalmu.

Dla niego światło, jakie rozsiewa świecznik, „owoc ziemi", który on głosi i zapowiada, otrzymuje Imię, a twarz - pogrążona dotąd w mroku -jaśniejące oblicze, ukazane przez Dobrą Nowinę, jaką jest Ewangelia.

W liturgii katolickiej psalm ten śpiewany jest w ósmy dzień po Bożym Narodzeniu, w pierwszym dniu roku. Chrześcijanin wywodzący się z „narodów", w swej modlitwie skierowanej do Boga, który sprawił, iż nastała światłość w pierwszym dniu Stworzenia, nie mógłby zapomnieć, by dzień po dniu w akcie dziękczynienia nie wspomnieć o „ludzie", który był i pozostaje na zawsze wybrany, pierwszy spośród wszystkich, który przekazał mu światłość.

---