PRZYCZYNY I OBJAWY NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO
WPŁYW RÓŻNYCH ŚRODOWISK NA ROZWÓJ DZIECKA
Człowiek żyje w środowisku społecznym, które tworzone jest przez ludzi. Oddziaływuje ono na jednostkę od pierwszych chwil, po jej narodzeniu. W miarę dorastania człowiek poszerza krąg swego działania, wchodzi w kontakty z innymi ludźmi. Dzięki nim poznaje obowiązujące w danej grupie wzory zachowania, nie zawsze o charakterze pozytywnym. Uzależniony jest od rodzaju interakcji, w które wchodzi i rodzaju ról, które ma pełnić.
Środowisko społeczne stanowi ogół warunków i czynników rzeczowych i osobowych, powstających w wyniku społecznego współżycia i współdziałania ludzi. Czynniki, które oddziaływują na człowieka to m.in. reguły ludzkiego zachowania, poglądy i wyobrażenia, przyjęte normy, hierarchiczne wartości moralne, etyczne i estetyczne. Środowisko to ulega nieustannym zmianom. W toku życia człowieka jedni z oddziałujących nań ludzi umierają, inni się rodzą. Zawiązują i rozpadają się więzy przyjacielskie lub tworzą nowe. Jednostka zmienia otoczenia i miejsce pracy, nauki.
Jednym z ważnych elementów środowiska jest rodzina. Zaspakaja ona wszelkie potrzeby biologiczne i psychiczne. Jest naturalnym środowiskiem wychowawczym. Jej członkowie pozostają w bliskim kontakcie i wzajemnie ze sobą współdziałają. Najważniejszymi funkcjami rodziny są:
- prokreacyjna
- zarobkowa
usługowo opiekuńcza
socjalizująca; przekazywanie dzieciom języka, wzorów kulturowych , norm moralnych, obyczajowych ....
psychologiczną, czyli wymiany emocjonalnej lub ekspresji uczuć , rozumienia , której celem jest zapewnienie członkom rodziny zdrowia psychicznego”
Rodzina niezależnie od swoich możliwości materialnych i standardu życia czy kręgu kulturalnego zaspakaja potrzeby emocjonalne dziecka. Stawia mu poczucie bezpieczeństwa
i przynależności do kogoś , czy wspólnoty z kimś. Kształtuje postawy obyczajów i nawyków higieniczno - sanitarnych, stwarza okazję do odróżniania dobra od zła, zapewnia określone warunki do kształtowania się stylów bycia, sposobów zachowania. Na atmosferę wychowawczą rodziny decydujący wpływ mają stosunki emocjonalne między rodzicami. Wpływ istniejących konfliktów między nimi dostarcza szkodliwych wpływów na psychikę dziecka np.: sytuacja rozwodowa, nadużywanie alkoholu, agresja( wybuchowość, popędliwość, nieopanowanie, użycie siły), odrzucone dziecko. O układzie stosunków miedzy rodzicami a dzieckiem decydują postawy rodzicielskie.
Drugim ważnym elementem środowiska jest szkoła. Struktura i organizacja placówki zależy od przyjętych w danym kraju założeń dotyczących nauczania i wychowania. Na społeczność szkolną składają się nauczyciele, uczniowie, personel administracyjny
i pomocniczy. Uczniowie podzieleni są na ogół według kryterium wieku i posiadających wiadomości na klasy. Szkoła może stać się pierwotnym źródłem zaburzeń rozwoju ucznia. Do tych czynników możemy zaliczyć:
„- nieprawidłowe warunki życia szkolnego ( przeludnienie klas, złe warunki lokalowe itp.)
nie dostosowany do możliwości dziecka system wymagań, nieprawidłowy sposób ich realizacji niekorzystne dla procesu dydaktyczno - wychowawczego cechy nauczyciela - wychowawcy”.
Grupy rówieśnicze mają wpływ na zachowanie jednostki. Ustalają ogólne zasady postępowania i zachowania w swoim zespole. Wysoko cenią one takie właściwości jak, siła fizyczna, odwaga, spryt, zuchwałość bezwzględność, pogarda dla ludzi. Członkowie tych grup w sposób dezaprobowany społecznie manifestują swoją odrębność. Przejawiać się to może konfliktem z prawem karnym, zespołowe wzory aktywności zabawowo - agresywnej, bądź ucieczką ze sfery konfliktu w alkohol, seks, narkotyki.
Tworzą się one spontanicznie. O powstaniu ich decyduje najczęściej bliskość zamieszkania, wspólny teren spędzania czasu wolnego itp. Brak zainteresowania dzieckiem ze strony rodziców, zaniedbywanie jego potrzeb przyczynia się do szukania akceptacji w grupie rówieśniczej.
„ Subkultura zawiera cztery istotne elementy strukturalne:
swoisty język
swoistą tonacje uczuciowo - emocjonalna
specyficzne formy zachowania
specyficzny system wartości”
Przyczyn niedostosowania społecznego możemy doszukać się w negatywnym wpływie mediów. Przemoc i agresja w środkach masowego przekazu jest w prawie każdym filmie akcji, tak lubianym przez młodzież. Również w grach komputerowych, bajkach dla dzieci oraz niektórych zabawkach. Bezproduktywne wykorzystywanie czasu spędzonego przed telewizorem, komputerem, zubaża rozwojowo. Ogólnodostępne, programy, filmy, strony internetowe, gazety gdzie brak jest cenzury, co do przekazywania treści, dostarczają negatywnych wzorców do naśladowania. Seks, subkultury, sekty i wiele innych modnych ostatnio tematów w mediach wypaczają światopogląd dzieci i młodzieży.
Dzieci obserwując zachowanie swoich rodziców, nauczycieli, kolegów i koleżanek, osób
z bliższego otoczenia , bohaterów książek , filmów wytwarzają sobie jakiś model człowieka . Właściwości obserwowane mogą budzić szacunek, gniew, podziw, zazdrość, strach, uległość. Często chcą się upodobnić do osób znaczących.