Struktura pomocy społecznej w Polsce:
1. ośrodki pomocy społecznej działające w każdej gminie, udzielające pomocy pieniężnej, usługowej i rzeczowej oraz kierujące do domów pomocy społecznej;
2. powiatowe centra pomocy rodzinie (w miastach na prawach powiatu - miejskie centra pomocy rodzinie); powiaty prowadzą domy pomocy społecznej, zapewniają opiekę nad dziećmi w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (tj. domach dziecka, pogotowiach opiekuńczych) i w rodzinach zastępczych;
3.regionalne ośrodki polityki społecznej (przy urzędach marszałkowskich) - zajmują się koordynacją polityki społecznej w zakresie pomocy na terenie województw samorządowych;
4. w urzędach wojewódzkich wydziały polityki społecznej - kontrola i nadzór nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiatowego i województwa, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej (jednak tylko w zakresie zadań zleconych);
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej - zajmuje się koordynacją polityki społecznej na obszarze całej Polski oraz przygotowywaniem zmian w obowiązującym prawie.
GMINA
Zadania własne o charakterze obowiązkowym:
opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania pomocy społecznej
sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej
udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku i ubrań
przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokryciu wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokryciu wydatków na świadczenia zdrowotne dla bezdomnych i niemających dochodu
przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowego
opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób rezygnujących z pracy, które musiały zaopiekować się długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny
praca socjalna
organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych
prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych
tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną
dożywianie dzieci
sprawienie pogrzebu, w tym bezdomnym
kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy
sporządzanie sprawozdawczości i przekazywanie jej wojewodzie
utworzenie i utrzymanie ośrodka pomocy społeczne
przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych
opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne
PODSUMOWANIE zadań własnych gminy:
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych
- przyznawanie i wypłacanie pomocy na usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek i pomocy w naturze
prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia dziennego w zasięgu gminy oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki
Zlecone zadania gminy:
organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych - dotyczy klęsk żywiołowych i ekologicznych
prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi
realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom
wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki
UWAGA!!!!!
Środki na powyższe zadania pochodzą z budżetu państwa.
POWIAT
Zadania własne powiatu:
opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych uwzględniających programy pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka (po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami),
prowadzenie specjalistycznego poradnictwa,
organizowanie opieki w rodzinach zastępczych (udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych u nich dzieci) oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym,
zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionych opieki rodziców (organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, pacówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży) oraz tworzenie i wdrażanie programów pomocy dziecku i rodzinie
pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu (przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych także na terenie innego powiatu),
przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze (typu rodzinnego i socjalizacyjnego), domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii (całodobowe) oraz młodzieżowe ośrodki wychowawcze,
pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia (młodzież placówek opiekuńczo-wychowawczych (typu rodzinnego i socjalizacyjnego), domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii (całodobowe) oraz młodzieżowe ośrodki wychowawcze),
pomoc cudzoziemcom (mający status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą) z trudnościami w integracji ze środowiskiem
prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnej oraz umieszczenie w nich skierowanych osób,
prowadzenie mieszkań chronionych dla osób więcej niż z jednej gminy oraz prowadzenie ośrodków wsparcia (także domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży),
prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej,
udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach,
szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu,
doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu,
podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb (tworzenie realizacji programów osłonowych),
sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
sporządzanie bilansu potrzeb powiatu w zakresie pomocy społecznej,
utworzenie i utrzymanie powiatowego centrum pomocy rodzinie (zapewnienie tym pracownikom także środków na wynagrodzenie).
Zlecone zadania powiatu:
pomoc cudzoziemcom mającym status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą (indywidualne programy integracyjne, opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne),
prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej (ochrona poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych) oraz rozwój specjalistycznego wsparcia,
udzielanie cudzoziemcom pomocy w zakresie interwencji kryzysowej,
finansowanie pobytu w całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz w rodzinach zastępczych dzieciom cudzoziemców,
realizacja zadań z dziedziny przysposobienia międzynarodowego dzieci (zlecanie tych zadań niepublicznym ośrodkom adopcyjno-opiekuńczym wyznaczonych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego).
UWAGA!!!!!
Środki na powyższe zadania pochodzą z budżetu państwa.
ZADANIA SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA:
opracowanie, aktualizacja i realizacja powiatowej strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej będącej integralną częścią strategii województwa:
program przeciwdziałania wykluczenia społecznego,
program wyrównywania szans osób niepełnosprawnych,
program pomocy społecznej,
program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych
program współpracy z organizacjami pozarządowymi
po konsultacji z powiatami,
organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół służb społecznych oraz szkolenia zawodowego kadr pomocy społecznej,
rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego zjawiska,
inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie pomocy społecznej,
organizowanie i prowadzenie regionalnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
prowadzenie banku danych o wolnych miejscach w całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie całego województwa,
sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
sporządzanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej i przekazywanie go wojewodzie do 1 marca każdego roku,
utworzenie i utrzymanie regionalnego ośrodka pomocy społecznej.
ZADANIA WOJEWODY:
ustalenie sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego,
stwierdzenie zgodności programów naprawczych w zakresie osiągania standardów w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz ocena stopnia ich realizacji,
3. wydawanie i cofanie zezwoleń warunkowych na prowadzenie domów pomocy społecznej oraz wydawanie i cofanie zezwoleń na prowadzenie placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, a także wydawanie i cofanie zezwoleń na prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych,
4. prowadzenie rejestru domów pomocy społecznej, placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym oraz osobom w podeszłym wieku, placówek opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek zapewniających miejsca noclegowe oraz jednostek specjalistycznego poradnictwa,
5. koordynowanie działań w zakresie integracji cudzoziemców (zwłaszcza zapewnienie im miejsca zamieszkania) oraz prowadzenie rejestru zatwierdzonych indywidualnych programów integracji,
6. wyznaczanie (w uzgodnieniu ze starostami powiatów) prowadzących ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, ośrodka prowadzącego bank danych o dzieciach oczekujących na przysposobienie i kandydatach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz o rodzinach zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka,
7. realizacja lub zlecanie jednostkom samorządu terytorialnego lub podmiotom niepublicznym zadań wynikających z programów rządowych,
8. nadzór nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiatowego i województwa (jakość działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, jakość usług czyli jakość opieki i wychowania) oraz zgodność zatrudnienia pracowników w jednostkach pomocy społecznej z wymaganymi kwalifikacjami, a także nadzór pedagogiczny nad wychowawcami i innymi pracownikami pedagogicznymi zatrudnionymi w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych,
9. kontrola jakości usług (podobnych do pkt 8) wykonywanych przez domy pomocy społecznej prowadzone przez podmioty niepubliczne,
10. kontrola placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku w zakresie standardów usług socjalno-bytowych i przestrzegania praw tych osób,
11.ocena stanu i efektywności pomocy społecznej (bilans potrzeb sporządzony przez samorząd województwa),
12. sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu ministrowi,
13. realizacja zadań określonych przez właściwego ministra w zakresie utrzymania i rozwoju systemu informatycznego w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej w województwie oraz współfinansowanie i sprawowanie nadzoru nad jego funkcjonowaniem,
14.finansowe wspieranie programów w określonym przez wojewodę obszarze pomocy społecznej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
tworzenie koncepcji i określanie kierunków rozwoju w obszarze pomocy społecznej,
zlecanie i finansowanie badań, ekspertyz i analiz w obszarze pomocy społecznej,
monitorowanie standardów,
analiza skuteczności pomocy społecznej,
inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania , a także szkolenie kadr,
nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy społecznej i specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny,
opracowywanie i finansowanie programów osłonowych,
określanie zadań administracji publicznej w zakresie utrzymania i rozwoju systemu informatycznego w jednostkach pomocy społecznej w województwach, przekazywanie środków na współfinansowanie oraz sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem tego systemu,
współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.
MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
określa w drodze rozporządzenia:
sposób funkcjonowania jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, standardy dla poszczególnych usług, kwalifikacje osób wykonujących te usługi oraz termin dostosowania do wymaganych standardów,
standardy działalności zawodowej w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, uwzględniając aspekty etyczne tej działalności i konieczność zapewnienia wysokiej jakości działań,
tryb kierowania i przyjmowania jednostek pomocy społecznej prowadzonych w ramach wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej, warunki i tryb ustalania i pobierania odpłatności, jak również warunki całkowitego lub częściowego zwalniania z odpłatności za pobyt w tych jednostkach i korzystanie z ich usług, uwzględniając sytuację materialną kierowanych osób.