PROJEKT-

• Środowisko zarządzania stworzone w celu dostarczenia jednego lub wielu produktów biznesowych stosownie do specyficznych wymagań biznesu

• Zbiór działań lub prac, które współuczestniczą razem w realizacji celu jedynego i mierzalnego

• Ograniczony w czasie wysiłek podejmowany w celu wytworzenia unikatowego wyrobu lub usługi

• Specyficzne nowe działanie, które w sposób metodologiczny i progresywny tworzy strukturę przyszłej rzeczywistości, dla której nie ma jeszcze dokładnego odpowiednika

• (organizacje przedsiębiorstwa, urbanistyczne, badań i rozwoju nowych wyrobów, budowy obiektów- jakie mogą być projekty) projekt musi być mierzalny

Projekt inwestycyjny-

Proces realizacji nowego produktu (nowego zakładu produkcyjnego) wymagający współpracy wielu osób (przedsiębiorstw) mający na celu zaspokojenie określonych potrzeb społecznych najmniejszym kosztem i w określonym czasie.

Definiowanie projektu (rozwiązanie problemu) w polu tzw. złotego trójkąta wyznaczonego przez parametry techniczne, koszty, okres realizacji.

Celem i rezultatem inwestycji jest odtworzenie zużytych i tworzenie nowych środków trwałych majątku w postaci budowy, rozbudowy, modernizacji.

Inwestycje są powiązane z kilkoma elementami:

(wielkość inwestycji jest determinowana przez)

• potrzeby społeczne

• możliwości ekonomiczne

• poziom rozwoju gospodarki

INWESTYCJE-

- nakłady gospodarcze na odtworzenie zużytych, unowocześnianie i tworzenie nowych środków trwałych

- nakłady dokonywane w celu stworzenia lub zwiększenia środków trwałych, które przyczyniają się do wytworzenia dla przyszłego spożycia strumienia dóbr i usług

- zakumulowane tj, nieskonsumowane środki i oszczędności gospodarcze przeznaczone na dalszy rozwój produkcji i usług

- nakłady gospodarcze o odroczonych efektach ponoszone na reprodukcję różnych zasobów w gospodarce

- przedsięwzięcie gospodarcze stanowi kompleksowo ujęty zakres rzeczowy inwestycji przewidzianych do realizacji w określonym celu, czasie i miejscu

- w praktyce oznacza to całość robót, usług i dostaw, urządzeń niezbędnych do osiągnięcia głównego celu zamierzonej inwestycji oraz zapewnienia jej prawidłowej eksploatacji

Inwestycje wiążą się w sposób konieczny z poświęceniem na rzecz konsumpcji w przyszłości zarówno bieżącej konsumpcji jak i produkcji dóbr inwestycyjnych służących produkcji dóbr konsumpcyjnych. Przeciwieństwem inwestycji jest konsumpcja.

Inwestycje- nakłady gospodarcze, których celem jest tworzenie nowych lub modernizacja istniejących zasobów trwałych.

O znaczeniu inwestycji decyduje osiągane w ich wyniku zwiększenie produkcji i dóbr

Etapy poprzedzające decyzje inwestycyjne:

* Ocena sytuacji:

-Stan finansowy

-Majątek trwały

-Efektywność działania

-Porównania z innymi

*kluczowe zagadnienia:

- pozycja na rynku

- dynamika konkurencji

- tendencje światowe

- czynniki sukcesu

* opracowanie wariantów strategii

- stagnacja

- restrukturyzacja

- połączenie z inną firmą

- rozwój inwestycyjny

Każdą decyzję o podjęciu inwestycji powinna poprzedzić:

1. analiza celowości

2. analiza techniczno- ekonomiczna, ocena efektywności zamierzeń inwestycyjnych

efektywność inwestycji= efekty ekonomiczne/ poniesione nakłady gospodarcze

Cele inwestycji materialnych:

-Stworzenie nowego potencjału prod.

-Wzrost zdolności wytwórczych

-Wymiana i odtworzenie maszyn i urządzeń, obiektów

-Reorientacja produktowa i technologiczna

-Ograniczenie kosztów wytworzenia

Struktura techniczna nakładów inwestycyjnych:

• roboty budowlano- montażowe- wydatki, koszty zaprojektowania procesów budowlanych

• maszyny i urządzenia (maszyny i urzadzenia produkcyjne, narzędzia, pojazdy, oprzyrządowanie, pierwsze wyposażenie obiektów)

• pozostałe nakłady (koszty przygotowania inwestycji, nadzór inwestycji, kredytowanie)

PROCES INWESTYCYJNY

• kompleks stale powtarzających się działań ludzkich zmierzających do zaspokojenia określonych potrzeb poprzez uzyskanie obiektów majątku trwałego

• działalność gospodarcza (produkcyjna) polegająca na przekształceniu zakumulowanych środków produkcji o charakterze dóbr inwestycyjnych w określone obiekty majątku trwałego

• przekształcenie to może przybierać postać odtwarzania modernizacji i powiększania zasobów środków trwałych o przeznaczeniu produkcyjnym, usługowym lub nieprodukcyjnym

Etapy analiz poprzedzające decyzje o inwestowaniu:

• ocena sytuacji, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo produkcyjne (stan finansów, ocena majątku trwałego, efektywność działań, ocenę na tle innych firm)

• kluczowe zagadnienia do rozwiązania, które stają przed firmą na danym etapie rozwoju

• wybór i opracowanie wariantowe strategii działania przedsiębiorstwa w perspektywie

Proces inwestycyjny:

• ujęcie węższe- fizyczne wykonanie procesu produkcyjnego (faza realizacyjna)

• ujęcie szersze- nie tylko wykonawstwo, ale też przygotowanie od momentu powstania pomysłu do momentu uruchomienia (faza przygotowawcza i realizacyjna)

Obszary prognozowania projektów inwestycyjnych:

• prognozy popytu inwestycyjnego

• prześledzenie zmian techniczno- produkcyjnych

• prognozy stopnia zaspokojenia potrzeb gospodarczych

PROGRAMOWANIE- zespół czynności, które mają na celu opracowanie koncepcji rozwoju określonej działalności (problemu, który obejmuje projekt inwestycyjny)

Prace studialne na etapie programowania:

1. studium możliwości- wstępna identyfikacja możliwości inwestycyjnych i sformułowanie ogólnego wniosku dotyczącego:

• kontynuowania dalszych prac studialnych

• wprowadzenie istotnych zmian do założeń i odroczenia dalszych prac nad projektem

• brak celowości prowadzenia dalszych prac nad projektem

2. studium przed realizacyjne- konkretyzacja założeń projektowych i analiza weryfikacyjna możliwych wariantów realizacji inwestycji

• przedstawienie konkretnej propozycji zalecanego wariantu projektu inwestycyjnego

• wskazanie wytycznych do dalszych prac studialnych

3. studium wykonalności- dalsza konkretyzacja założeń projektowych wraz z przedstawieniem ostatecznej wersji projektu inwestycyjnego w formie dokumentacji planistycznej i techniczno- kosztowej, która pozwoli na :

• rozpoczęcie realizacji projektu

• sformułowanie wytycznych do organizacji wdrożenia projektu (sprawna realizacja inwestycji)

• dokonanie analizy efektywności ekonomicznej i wykonalności finansowej projektu

4, ocena ex- ante projektu- ocena efektywności ekonomicznej i społecznej projektu oraz możliwości finansowania inwestycji:

- podjęcie decyzji o realizacji projektu

Metody stosowane w programowaniu:

• diagnostyczne

• analogii

• porównań statycznych

Składowe planu inwestycyjnego:

• Zakres rzeczowy projektu inwestycyjnego

• Lokalizacja inwestycji

• Wielkość i struktura nakładów finansowych

• Harmonogram realizacji i finansowania projektu

• Plan zabezpieczenia kadr i środków produkcji

• Rodzaj i wielkość spodziewanych efektów (zwrotu nakładu)

Metody stosowane w planowaniu:

• harmonogramy

• metody sieciowe

• bilansowanie

Projektowanie- polega na tworzeniu modelu rzeczywistości konkretnego wariantu, który powstał na wcześniejszych etapach.

Ekonomiczna efektywność projektów inwestycyjnych

Inwestycja jest celowa gdy:

• uzasadniony jest ekonomicznie lub społecznie cel, któremu służy

• założony cel nie może być osiągnięty drogą bezinwestycyjną (wzrost Wp , lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych zakładu, zmiany organizacji pracy itp.)

• efektywność projektu inwestycyjnego jest wyższa od efektywności innych rozwiązań gospodarczych

Gdy realizacja celu gosp. jest możliwa tylko drogą inwestycyjną:

• konieczny jest wybór najbardziej efektywnego rozwiązania

• modernizacja istniejącego zakładu

• zastosowanie nowych bardziej nowoczesnych maszyn i urządzeń i technologii (połączony z rozbudową czy odtworzeniem zakładu). Sprowadza się do badania ekonomicznej efektywności inwestycji.

Miara ekonomicznej efektywności inwestycji- ogólne ujecie

Efektywność= Efekty/ nakłady

Warunek racjonalnego działania

Efekty> Nakłady

Problemy liczbowego (wartościowego) ujęcia nakładów i efektów (w porównywalnym poziomie cen- wskaźniki inflacyjne)

Kwantyfikacja efektów

1. ekonomiczne

• przyrost zdolności produkcyjnych- wzrost produkcji

• poprawa jakości produkcji, innowacyjność

• wzrost wydajności pracy

• zmniejszenie zużycia materiałów energii

• obniżka kosztów własnych

2. pozaekonomiczne

• społeczno- kulturalne- budynki infrastruktury społecznej, szkoły, szpitale, drogi, obiekty kultury

• socjalne- np. pomieszczenia socjalne w zakładzie pracy

• ochrona środowiska- efekty= opłatom za korzystanie ze środowiska

• rynkowe- np. umocnienie pozycji na rynku- wzrost sprzedaży

• obronne- zobowiązania międzynarodowe

obliczenie nakładów inwestycyjnych;

-szacunek kosztów,

-metody wskaźnikowe,

-metody szczegółowe (kalkulacje kosztorysowe)

Rachunku efektywności inwestycji:

- ważne w REI- dobór metod oceny, które pozwolą na możliwie pełne odnoszenie efektów do nakładów inwestycyjnych z uwzględnieniem czasu tj. rozkładu w czasie (cyklu realizacji inwestycji, czasu uzyskania efektów)

- wpływ na efektywność inwestycji

Rodzaje rachunku efektywności inwestycji:

1. ze względu na wymiar czasowy:

• rachunek retrospektywny- prowadzony w trybie ex-post (po fakcie)- odnosi się do przeszłości (po zrealizowaniu inwestycji). Daje ocenę efektywności inwestycji zrealizowanej- pokazuje w jakim stopniu zostały osiągnięte założenia przyjęte przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnej. Wykorzystywany w przygotowaniu przyszłych zamierzeń.

• Rachunek prospektywny- prowadzony przed podjęciem decyzji inwestycyjnej. Opiera się na danych liczbowych przewidywanych i zakładanych, traktowanych w rachunku jako wielkość znana i zdeterminowana- służy do podejmowania racjonalnych decyzji inwestycyjnych.

ze względu na fazę procesu inwestycyjnego:

• rachunek inwestycyjny bezwzględny- dla konkretnego projektu inwestycji. Czy dany projekt inwestycyjny jest w świetle przyjętych kryteriów oceny opłacalny czy nie? Porównanie z minimum opłacalności. Decyduje o przyjęciu do realizacji bądź odrzucenia (analiza i porównywanie efektywności różnych przedsięwzięć rozwojowych)

• rachunek inwestycyjny względny- przy opracowaniu i ocenie różnych wariantów inwestycji. Który spośród wielu opłacalnych projektów jest ze względu na przyjęte kryteria oceny najbardziej opłacalny (daje największą efektywność). Porównanie kilku wariantów rozwiązań pod kątem przyjętego kryterium (optymalizacja). Który wariant zostanie przyjęty do realizacji (ustalonego już programu produkcyjnego lub usługowego)

Dobór metody oceny zależy od etapu realizacji projektu, gdy etap wstępny projektu to stosuje się metody proste.

Analiza SWOT- do oceny wstępnej projektów ( w ocenach typu ex-ante, mid-term, ex-post):

• Uwzględnia się czynniki dotyczące przedsiębiorstwa, lokalne, regionalne, krajowe, globalne, oraz określa ich wpływ na rozwój projektu (przedsiębiorstwa, regionu)

• Wyniki analizy SWOT są zazwyczaj syntetycznie przedstawione w postaci tabeli grupujacej czynniki warunkujące rozwój danego obszaru (projektu)

• Jest ona pomocna do opracowania lub modyfikacji strategii rozwoju firmy, regionu

• Jakościowy opis jest zwykle uzupełnieniem do ilościowych analiz statystycznych w sytuacji badanych przez nie obszarach

Matryca logiczna (LMF)- matryca projektu, mapa projektu, rama logiczna projektu

• Sformalizowana macierz o 4 kolumnach i 4 wierszach ułatwia uporządkowanie logicznego sensu, celów, rezultatów oraz zasobów i kosztów projektu

• Do oceny mniej złożonych (o mniejszej liczbie celów)

Metaplan- ocena projektu uzyskiwana jest w trakcie dyskusji zespołu (zaproszonych uczestników)

• Moderator odgrywa kluczową rolę w dyskusji

• Końcowy efekt dyskusji- plan rozwiązania problemu- oceny (np. określenie zgodności celów projektu z potrzebami regionu i UE)

• Przykładowe pytania: co twoim zdaniem jest najważniejsze (najbardziej pożyteczne) w ocenianym projekcie? Jaki jest długoterminowy wpływ (oddziaływanie) projektu? Który z wymienionych przez uczestników metaplan efektów projektu powinien być przedmiotem oceny?

Miary opłacalności inwestycji

1. Ocena na podstawie 1 głównego kryterium

• 1 kryterium nadrzędne w stosunku do innych, np. maksymalizacja zysku

• 1 kryterium o charakterze syntetycznym np. zysk

• 1 kryterium będzie najważniejszy problem np. jakość

Pozostałe kryteria są tylko pomocnicze lub można ich wcale nie uwzględniać:

2. Ocena na podstawie wielu kryteriów (należy nadać wagi)- występuje wtedy gdy wszystkie kryteria są ważne. Jest to analiza wielokryterialna.

3. Uwzględniając każde kryterium odrębnie (przyjmuje się kilka kryteriów i projekty są wg nich oceniane, ale oddzielnie; podejście to prowadzi do konfliktu wskazań- wada)

Główne czynniki, które warunkują efektywność inwestycji:

• z punktu widzenia inwestora

• Zasady, które należy stosować w przygotowaniu inwestycji

Zasady które umożliwiają osiągnięcie max efektów przy optymalnych nakładach:

-Zasada kompleksowości- wymaga uwzględnienia przy planowaniu inwestycji wszystkich procesów gospodarczych w takich warunkach jakie mogą wystąpić, które mają wpływ na działania inwestycji. Można tu wykorzystać metodę SWOT. Należy wiązać wszystkie elementy planu żeby doprowadzić do sprawnej realizacji bez zakłóceń

-Zasada koncentracji- wg niej tak należy w stopniu maksymalnym koncentrować działania, aby prowadziły do skrócenia okresu. Musi koncentracja wystąpić w ramach posiadanych środków finansowych.

-Zasada planowania rzeczowego i stabilizacji działań- konieczna jest pełna zgodność zakresu rzeczowego planu inwestycyjnego z niezbędnymi nakładami inwestycyjnymi; pełne pokrycie środków finansowych z zakresem rzeczowym

Ryzyko w inwestowaniu.

Inwestycje o długich cyklach charakteryzują się większym ryzykiem, im wyższe dochody ma przynieść inwestycja tym większe ryzyko nie osiągnięcia tych przychodów.

Wartość kosztorysowa inwestycji:

Grupa 1- pozyskanie działań

Grupa2- przygotowanie terenu

Grupa3- budowa obiektów podstawowych

Grupa4- instalacje

Grupa5- zagospodarowanie terenu, budowa obiektów pomocniczych

Grupa6- wyposażenie

Grupa 7- prace przygotowawcze, projektowe, obsługa inwestycji

Podstawy sporządzenia kosztorysu inwestorskiego :

• Dokumentacja projektowa

• Specyfikacja techniczna wykonania- odbiór robót

• Założenia wyjściowe do kosztorysowania

• Ceny jednostkowe robót podstawowych

Baza normatywna kosztorysowania

Podstawy rzeczowe:

• Normy jednostkowe (R,M,S)

Podstawy cenowo- kosztowe (finansowe)

• Ceny jednostkowe (R,M,S)- informator o cenach czynników prod.; informuje o cenach materiałów, sprzętu itp.; zbiór jedn. wsk.cenowych z zakresu bud. mieszk.

• Wskaźniki narzutów (Kp, Kz,Z)