Temat pracy: Istota ryzyka i jego rozpoznanie

1. WSTĘP

Działalność każdego przedsiębiorstw funkcjonującego na rynku obarczona jest ogromnym ryzykiem. Szczególną rolę odgrywa tu odpowiednie zarządzania ryzykiem finansowym, czyli zapewnienie odpowiedniej ochrony przed możliwością poniesienia straty w wyniku zmiany warunków rynkowych lub niedoskonałości wynikających z błędów ludzkich, co w efekcie może doprowadzić do bankructwa.

Jednym z podstawowych źródeł informacji o sytuacji majątkowej, dochodowej i finansowej firmy jest sprawozdanie finansowe. Zgodnie z Ustawą o Rachunkowości sprawozdanie to powinno cechować się prawidłowością, rzetelnością i jasnością. Niestety nie zawsze tak jest, wiele jednostek gospodarczych boryka się z problemem wiarygodności generowania informacji. Przyjmuje się, że sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z wymaganymi standardami oddaje prawdziwy i uczciwy obraz sytuacji finansowej, co pozwala użytkownikom informacji na podejmowanie racjonalnych działań inwestycyjnych. W przeciwnym razie dane zawarte w nim mogą jedynie zniekształcić obraz, prowadząc do błędnych decyzji.

Aby przedsiębiorstwo mogło uniknąć błędów istotne jest, by sprawozdanie finansowe, przed udostępnieniem go użytkownikom podległo precyzyjnemu badaniu. Badanie to wykonywane jest przez niezależny od jednostki, uprawniony podmiot.

Niezmiernie ważne jest, aby podczas badania sprawozdania finansowego, biegły rewident wyeliminował z niego wszelkie dane, które mogłyby zniekształcić obraz jednostki.

Podczas przeprowadzania badania audytor narażony jest na ryzyko związane z wydaniem nieadekwatnej opinii na temat sprawozdania finansowego. Może to być wynikiem tego, że dowody badania uzyskiwane ze sprawozdania istotnie zniekształconego.

W mojej pracy postaram się omówić istotę ryzyka, jego obszary oraz składowe.

2. POJĘCIE I RODZAJE RYZYKA

Zgodnie z definicją MSRF 400 ryzyko badania jest to ryzyko wyrażenia przez biegłego rewidenta, w wyniku badania nie właściwej opinii w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe zawiera istotne nieprawidłowości

Na ryzyko badania mają wpływ :

• Niezależnie od biegłego rewidenta, właściwe badanej jednostce:

• Ryzyko nieodłączne,

• Ryzyko kontroli,

• Zależne od biegłego rewidenta

• Ryzyko przeoczenia

Ryzyko nieodłączne oznacza podatność danej pozycji sprawozdania finansowego na zniekształcenia, które mogą okazać się znaczące jednostkowo lub w momencie zareagowania z innymi pozycjami. Na ryzyko nieodłączne mogą mieć wpływ zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne a jego wysokość zależy od rodzaju branży, specyfiki działalności, doświadczenia, wiedzy, rodzaju dokonywanych operacji, płatności aktywów czy sposobu ich wyceny. Ponadto przyjmuje się założenie, że jeżeli przy danej operacji występują skomplikowane kalkulacje ryzyko nieodłączne jest wyższe a niżeli w przypadku prostych obliczeń.

Drugim rodzajem ryzyka niezależnego od rewidenta jest ryzyko kontroli. Ryzyko kontroli oznacza, że systemy księgowości i kontroli wewnętrznej nie zapobiegają powstawaniu nieprawidłowości lub nie doprowadzą do wykrycia i poprawienia błędów. Ryzyko kontroli to funkcja efektywności zaprojektowania i funkcjonowania kontroli wewnętrznej w celu umożliwienia jednostce osiągnięcie celów właściwych do prawidłowego przygotowania sprawozdania finansowego.

Ryzyko kontroli zależy min. Od poziomu ryzyka nieodłącznego, poprawności przyjętych zasad sprawozdania, dokumentowania i księgowania operacji gospodarczych oraz sprawności działania systemu kontroli wewnętrznej.

Trzecim rodzajem ryzyka jest ryzyko przeoczenia. Jest ono zależne od biegłego rewidenta i oznacza, że zastosowane procedury badania wiarygodności nie doprowadzą do wykrycia nieprawidłowości na skutek niewłaściwego doboru rodzaju badania, zakresu oraz terminów lub sposobu ich przeprowadzania.

3. POMIAR RYZYKA

Między wszystkimi wymienionymi wyżej składnikami ryzyka zachodzą ścisłe powiązania, które pozwalają na stworzenie odpowiedniego modelu, poprzez zastosowanie, którego biegły rewident może uzyskać poziom ryzyka danej spółki.

RYZYKO KONTROLI

NISKIE	ŚREDNIE	WYSOKIE
ŚREDNIE	NIŻSZENIŻSZE	NAJNIŻSZE	WYSOKIE
WYŻSZE	ŚREDNIE	NIŻSZE	ŚREDNIE
NAJWYŻSZE	WYŻSZE	ŚREDNIE	NISKIE

RYZYKO NIEODŁĄCZNE

RYS.1 ZWIĄZKI POMIEDZY SKŁADNIKAMI RYZYKA

Pola zaciemnione dotyczą możliwego do przyjęcia ryzyka przeoczenia, które jest odwrotnie proporcjonalne do wypadkowej ryzyka nieodłącznego i kontroli. Gdy ryzyko nieodłączne jest wysokie, a ryzyko kontroli średnie, to w celu ograniczenia ryzyka badania do możliwego do przyjęcia niskiego poziomu, ryzyko przeoczenia powinno być niższe, co wymaga zastosowania odpowiednich co do zakresu, rodzaju i terminu procedury badania.

Gdy ryzyko nieodłączne i ryzyko kontroli są niskie, to dla ograniczenia ryzyka badania do możliwego do przyjęcia poziomu można zaakceptować najwyższy, możliwy poziom ryzyka przeoczenia; pozwala to ograniczyć badanie wiarygodności.

Aby wyliczyć ryzyko badania sprawozdania biegły rewident musi zastosować równanie:

Rb = (Rn · Rk · Rp) · 100

gdzie Rb- ryzyko badania, Rn- ryzyko nieodłączne, Rk- ryzyko kontroli, Rb- ryzyko przeoczenia.

Na podstawie tego wzoru ryzyko badania może być równe ryzyku nieodłączonemu czy kontroli tylko wtedy, jeżeli pozostałe ryzyka są równe 100%.W międzynarodowych wiodących firmach audytorskich na podstawie wieloletniego doświadczenia przyjmuje się ryzyko na poziomie 4- 10%.Obniżenie tej wartości np. do 1% jest związane z dużym wzrostem kosztów badania.

Dokładniejszą charakterystykę poziomów ryzyka przedstawia tabelka po niżej :

Rodzaje ryzyka	Poziom ryzyka w %
	NISKIE	ŚREDNIE	WYSOKIE
Ryzyko nieodłączne	0,4↓	0,4 - 0,6	0,6
Ryzyko kontroli	0,2↓	0,2 - 0,6	0,6
Ryzyko przeoczenia	0,2↓	0,2 - 0,5	0,5

4. ISTOTNOŚĆ I JEJ RELACJE Z RYZYKIEM.

Na podstawie rodzajów ryzyka można określić zarówno akceptowalny poziom ryzyka badania sprawozdania jak i wyliczyć odpowiedni dla badania poziom istotności. Odpowiednie ustalenie tego poziomu pozwala określić granicę, do której ujawnione w wyniku badania nieprawidłowości nie wpływają istotnie na jakość i rzetelność sporządzonego sprawozdania finansowego.

W literaturze przedmiotu możemy odnaleźć różne sposoby ustalania poziomu istotności badania. Zazwyczaj jednak podstawę do sprawdzania stanowią : wynik finansowy brutto, suma bilansowa, suma przychodów bądź kosztów oraz aktywa netto jednostki. Wybór odpowiedniej podstawy zależy od specyfiki działalności badanego podmiotu.

Po dokonaniu wyboru podstawy kalkulacji, biegły dokonuje wyboru odpowiedniego procentu do dalszych wyliczeń a następnie liczy tzw. poziom materialności.

Na podstawie poziomu materialności biegły rewident jest w stanie wykalkulować SMT, czyli poziom istotnego zniekształcenia.

Następnym krokiem, w określeniu poziomów akceptowalnych ryzyk jest zdefiniowanie ADPT, czyli poziomu istotności. Poziom ten powinien mieścić się w granicach 3- 5% poziomu materialności.

Po zdefiniowaniu wszystkich wyżej wielkości, podczas badania sprawozdania finansowego, biegły rewident powinien zarządzać zdefiniowanym ryzykiem.

Tak jak pomiędzy rodzajami ryzyka tak i pomiędzy ryzykiem i istotnością występują pewnego rodzaju relacje.:

• Im wyższa istotność, czyli prawo do błędu, tym mniejsze ryzyko badania,

• Im wyższe, niezależne od biegłego rewidenta ryzyko nieodłączne i ryzyko kontroli, do którego musi się dostosować, tym niższe musi być ryzyko przeoczenia,

• Im wyższe ma być ryzyko przełączenia, tym więcej badań wiarygodności należy przeprowadzić.

5. ZAKOŃCZENIE

Badanie sprawozdań finansowych należy do trudnych i jednocześnie niezmiernie odpowiedzialnych zadań. Biegły rewident w pełni odpowiada za wyrażoną przez siebie opinię. Tak więc musi zdobyć wszystkie zbędne informacje i zdefiniować wszystkie istotne obszary ryzyka w obrębie każdej pozycji sprawozdawczej tak by ocenić ich wpływ na jakość sprawozdania.

Wszystko to przeprowadzane jest podczas zaledwie kilkutygodniowej pracy z audytowaną spółką.- audytor wyraża opinię o zdarzeniach gospodarczych z całego roku ujętych w sprawozdaniu .W większości jest zdany na informacje płynące ze spółki- podstaw do badania najczęściej dostarczają pracownicy i zarząd spółki.

Ryzyko jest ogromne, gdy projekt audytowi przeprowadzany jest przez pracowników z nieodpowiednimi kwalifikacjami lub za małym doświadczeniem lub gdy Zarząd ogranicza biegłemu dostęp do pewnych danych czy informacji. Sytuacji nie pewnych, problemowych i ryzykownych jest wiele i nie sposób ich wszystkich wymienić. Należy jednak zauważyć, że każdorazowo wydana opinia obaczona jest pewnym ryzykiem błędu.

6. BIBLIOGRAFAI

1. Strona internetowa Ministerstwa finansów www.gov.pl

2. Strona Wikipedii, http://wikipedia.org

3. Konopacki A.J., Ryzyko badania w rewizji sprawozdań finansowych. Procedury szacowania i dokumentowania, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2008

4. Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej 2005, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, 2005

5. Materiały z VIII Dorocznej Konferencji Auditingu pt. Jakość usług biegłego rewidenta, 10-12 października 2007 r., Jachranka k. Warszawy

Ustawa o Rachunkowości z dnia 29 września 1994r. Dz. U. z 2002 Nr 76, poz.,694

Międzynarodowy Standard Rewizji Finansowej nr 400

3

ISTOTA RYZYKA I JEGO ROZPOZNANIE

---