PRAWO ADMINISTRACYJNE

przygotowanie do kolokwium

ministrare (łc.) - posługiwać się, kierować, wykonywać, pomoc, służenie (przedrostek ad -> w trybie ciągłym)

administracja -> planowa działalność ludzka, zmierzająca do realizacji określonych celów (różne typy administracji w zależności od celów); posiada władczą formę; wyróżniamy administrację publiczną (działa w interesie publicznym, państwowym) i prywatną (działa w interesie prywatnym; chroni jednostkę)

Problemy z definicją administracji:

- jest to to, czego nie umiemy precyzyjnie nazwać w doktrynie

- trudno ustalić zakres działania administracji (państwo często ingeruje z życie obywateli; zakres swobody działań jednostek oraz administracji jest objęty regulacjami prawnymi)

- pojęcie to często ulega przeobrażeniu (administracja dzisiejsza nie będzie miała takiej samej formy jak administracja w przyszłości); pojęcie znikające

- L. von Stein administracja to, to czego nie umiem nazwać

- E. Forsthoff administracji nie można zdefiniować, można ją jedynie opisać

definicja wg Ottona Mayera - DEFINICJA WIELKIEJ RESZTY -> administracja to ta część działalności państwa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem -> zatem jest to władza wykonawcza

• definicja ta niewiele określa

• trójpodział władzy jest strukturą przydatną, jednak nie oddaje w pełni rzeczywistości, pomagając definiować administrację

• administracja ulega zmianom, a więc trójpodział władzy jedynie częściowo ją opisuje

PRÓBA ZDEFINIOWANA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

1. Administracja to system złożony z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego, polegającej na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażonych w tym celu we władztwo administracyjne oraz środki materialno-techniczne.

dobro wspólne -> interes obywateli, interes wspólny; traktowany in abstracto (abstrakcyjnie)

środki materialno-techniczne -> administracja nie jest w stanie bez nich funkcjonować

2. Administracja to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych podejmowana na podstawie prawa i w określonych prawem formach przez organy i podmioty administrujące, na rzecz realizacji celu publicznego ( podmioty i org. administrujące nie muszą być państwowe)

CECHY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• zaliczana do władzy wykonawczej

• jest związana prawem zgodnie z art. 7 K

• zakres swobody działań administracji uregulowany przez przepisy prawa (coraz częściej przepisy prawa administracyjnego dają większą swobodę funkcjonowania organów adm.)

• pozwolenie na działanie określonemu organowi musi zostać zawarte w normie kompetencyjnej

• działa na rzecz dobra wspólnego

• wyposażona we władztwo administracyjne

• polityczny charakter (apolityczny charakter struktur) -> ma taka być w państwie demokratycznym

• działa w imieniu i na rachunek państwa

• działa jak monopolista (pewne sprawy zarezerwowane tylko dla administracji np. porządek, bezpieczeństwo, wydawanie zezwoleń etc.)

• działa w sposób ciągły i stabilny (wykonywanie zadań w sposób nieprzerwany)

• działa w sposób bezosobowy (zmiana jednostki w kadrach adm. nie zmienia jej działania)

• nie działa dla zysku (choć niektóre świadczenia są płatne)

• nie ma zasady co nie jest zakazane, jest dozwolone tak jak w prawie cywilnym

władztwo administracyjne - zakotwiczona w ustawie możność wydawania zakazów, nakazów, zezwoleń i koncesji, którym przysługuje domniemanie legalności; niezbędna jest podstawa prawna; jest to kategoria o charakterze normatywnym

• podlega stopniowaniu (prawodawca określa w jakim stopniu administracja może ingerować w życie obywateli)

• wyróżniamy inne rodzaje np. władztwo zakładowe

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

źródła prawa administracyjnego - tradycyjna nazwa dróg tworzenia się tej gałęzi prawa; sposób w jaki tworzy się, utrzymuje i zmienia prawo administracyjne; rozumiemy przez to akty stanowienia prawa administracyjnego (określamy co rozważamy, w jaki sposób budowane są regulacje prawne niezbędne dla funkcjonowania administracji)

• istotne, ponieważ administracja działa na podstawie prawa

• wszystkie działania administracji, których legalność można podważyć, powinny stanowić zakwestionowanie jej działalności

koncepcja demokratycznego państwa prawnego

- nie ma takiego działania państwa, które nie ma swoich podstaw w prawie

- państwem rządzi prawo a nie dobra lub zła wola organu władzy

- obowiązuje zasada związania administracji prawem (art. 7K)

- obowiązuje zasada praworządności (art. 6 k.p.a.)

- w k.p.a. znajduje się norma sankcjonująca -> decyzje administracji, których legalność można podważyć, podlegają unieważnieniu

• żeby wiedzieć w jakich granicach działa administracja, należy poznać jej źródła prawa

• źródła te są niestabilne, zmieniające się, dynamiczne, obszerne

• prawo adm. reguluje stosunki między org. administracji a administrowanymi

• często sama administracja tworzy prawo

• administracja posiada instrumenty reakcji na zmieniającą się rzeczywistość (posiada możliwość stanowienia prawa)

• źródła te są złożone i niejednorodne

PRAWO POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE

Wyróżniamy:

- Konstytucję

- ustawy

- rozporządzenia z mocą ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe i organy stworzone na mocy tych umów

- rozporządzenia wykonawcze

- akty prawa miejscowego

- niewspomniane w Konstytucji akty wewnętrzne administracji a)tzn. np. zarządzenia, uchwały RM b) pozakonstytucyjne np. zarządzenia organów centralnych, ale nie naczelnych np. Głównego Komendanta Policji, regulaminy, zasady pracy urzędów)

Akty prawa wewnętrznego administracji -> charakter przepisów administracyjnych; regulują relacje między organami administracji; mają charakter generalno-abstrakcyjny

Akty prawa zewnętrznego administracji -> regulują zewnętrzne środowisko adm. czyt. relację między obywatelami, organami a obywatelami etc.

Cechy prawa powszechnie obowiązującego:

• obowiązują wszystkie podmioty na konkretnym obszarze (wyjątek: akty prawa wewnętrznego)

• powtarzalne

• akty zawierające normy generalno-abstrakcyjne

Konstytucja zawiera enumeratywny katalog źródeł prawa zewnętrznego. Akty prawa wewnętrznego nie mają takiego charakteru (enumeratywnego); zawierają źródła prawa wydane na obszarze działania organu, który wydał dany akt

• art. 93K -> informuje o aktach prawa wewnętrznego; wyróżniamy dwie kategorie tych aktów:

1. uchwały, zarządzenia -> znaczenie dla relacji wewnątrzadministracyjnych

2. rozporządzenia -> walor powszechnego obowiązywania

1. Konstytucja

• zawarte są w niej zasady prawa administracyjnego

• wyróżnia trójpodział władzy -> wyznaczenie egzekutywy

• rozdz. VI i VII -> rozdz. poświęcony Radzie Ministrów i Administracji Rządowej RP

• pojęcie kierownictwa -> adm. działa w sposób władczy, jednostronny

• rodz. VIII -> pojęcie administracji samorządowej

• art. 8 ust. 2 K -> przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio

• wyróżniamy 3 możliwości stosowania Konstytucji w p. administracyjnym

Stosowanie Konstytucji w prawie administracyjnym:

1. samoistne tzn. bezpośrednie

2. współstosowanie tzn. wydanie decyzji po zasięgnięciu opinii z Konstytucji -> organy administracyjne

3. stwierdzenie konfliktu (rozstrzyganie na korzyść Konstytucji)

W przeciwieństwie do sądów organy administracyjne są niezawisłe. Organy administracji nie mogą orzekać o niezgodności aktów administracyjnych z Konstytucją (rzadko mogą stosować Konstytucję samoistnie).

2. Ustawa

• z ustaw zbudowane są akty wykonawcze

• posiadają odpowiednią materię ustawową tzn. sprawy zarezerwowane dla ustaw (nie można ich regulować w aktach niższego rzędu)

• obowiązują bezpośrednio

• wydawane są samoistnie

• silna pozycja dla ustaw dzięki zamkniętemu katalogowi źródeł prawa powszechnie obowiązującego

• ustawy stanowią punkt wyjścia dla aktów egzekutywy

3. Rozporządzenia z mocą ustawy

• akt wydawany przez organ wykonawczy monokratyczny tzn. Prezydent

• wydawane w stanie wojennym, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie

• reguluje podobne materie do ustawy

• konieczność zatwierdzenia przez Sejm na najbliższym posiedzeniu

• w polskim prawie nie ma innych aktów równych ustawie

• rozważano wprowadzenie dekretow wykonawczych w celu implementacji prawa UE

4. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• art. 9K -> Konstytucja respektuje prawo międzynarodowe

• rozdział III K -> dot. ratyfikacji

• umowy : duża ratyfikacja (za zgodą ustawową), mała ratyfikacja (nie ma konieczności zgody ustawowej), w trybie art. 90

POJĘCIA TEORETYCZNE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Pojęcie administracji:

- ujęcie statyczne, podmiotowe -> podmioty administrujące

- ujęcie dynamiczne, przedmiotowe -> proces administrowania; prawo materialne

administracja w ujęciu ustrojowym to makieta, którą należy wypełnić treścią (prawo materialne) -> prawo materialne (treść) + prawo ustrojowe (makieta) = administracja prawidłowo funkcjonuje

prawo procesowe -> postępowanie administracyjne

przepisy ustrojowe mają charakter wtórny wobec przepisów materialnoprawnych

Związanie administracji prawem

- realizowanie prawa (normy kompetencyjne)

- stosowanie prawa

• normy materialnoprawne

• podmioty z norm generalnych i abstrakcyjnych wyprowadzają normy konkretne i indywidualne tzw. konkretyzowanie norm prawnych

STOSUNEK W PRAWIE

prawny faktyczny

stosunek prawny - regulacja prawna określająca relacje podmiotów np. instytucja małżeństwa

stosunek faktyczny - brak regulacji prawnej w relacjach stron np. zaręczyny

Stosunek prawny :

• relacja między dwoma lub więcej podmiotami, która oparta jest na normach prawnych

• powstaje w wyniku określonej normy prawnej w związku z zaistnieniem faktów prawnych

`...stosunek prawny powstaje wtedy, gdy w określonych warunkach prawo przedmiotowe wyznacza w pewien sposób powiązanie sytuacji dwóch podmiotów... „

F. Longchamps

Rodzaje stosunków prawnych:

• cywilnoprawny

• administracyjnoprawny

• w oparciu o inne gałęzie prawa

STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY

• oparty na przepisach prawa administracyjnego

• jedna ze stron dysponuje władztwem administracyjnym

• przymus państwowy stosowany przez organ

• brak prawnej równości podmiotów

• nierówność interesów

• między zachodzi między podmiotem administracyjnym a administrowanym

• działania w interesie publicznych (państwo) i prywatnym (obywatel)

• przedmiot stosunku: działania w zakresie administracji publicznej

• ograniczona swoboda lub jej brak przy określaniu współuczestników stosunku, jak również formułowania jego treści -> charakter obowiązkowy

• obowiązki i uprawnienia mają charakter osobisty -> nie mogą być przenoszone na inne osoby

• konflikty rozstrzygane w procedurze administracyjnej

przykłady:

1. stany faktyczne -> wola budowy domu, wejście od autobusu

2. stany cywilnoprawne -> zakup samochodu

3. z samej normy -> obowiązek szkolny

4. w drodze aktu administracyjnego

Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych:

• materialnoprawne

• procesowe -> wtórny ; na tle stosunu materialnoprawnego ; trwa przez okres postępowania ; nawiązanie z chwilą wszczęcia przewodu sądowego lub postępowania, do momentu wydania decyzji lub wyroku (w jego wyniku powstaje nowy stosunek prawny ; gdy nie wiadomo jeszcze czy jest odpowiedni stosunek merytoryczny)

• nadzorcze -> w związku ze sprawowaniem nadzoru nad organami

• stosunek egzekucyjny -> charakter wtórny ; następstwo stosowania środków przymusu

kontrola - sprawdzenie stanu faktycznego ze stanem postulowanym

nadzór - kontrola + władcze wpływanie na działalność podmiotów administrowanych

PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE

definicja : prawo jednostki do domagania się w oparciu o normę prawną od państwa określonego zachowania (charakter zindywiduwalizowany)

np. wolność -> prawo do nieingerowania np. prawo do prywatności

Wyróżniamy dwa rodzaje publicznych praw podmiotowych :

1. pozytywne tzn. określone działania

2. negatywne tzn. zaniechanie działania

ppp :

• wynikają z normy prawnej

• przepisy prawa powszechnie obowiązującego

• przepisy p.administracyjnego

• charakter osobisty

• służy do kontroli władzy

• przyznane w interesie publicznym

stan ważności decyzji lub działania do momentu aż nie podważy się jej legalności, zgodności z prawem

prawa i obowiązki obywateli; zasady funkcjonowania organów władzy; kompetencje organów władzy; sprawy zastrzeżone przez Konstytucję np. budżet państwa

---