Finanse Publiczne-zajmują się funduszami:skarb(budżetem państwa), budżetem samorządowym, funduszem ubezpieczeń społecznych, (NFZ).

Finanse Publiczne badały reakcje konkretnego podatnika.

Pojęcia sektora publicznego

1) Działalność gospodarczą dzielimy na sektor:

a) sektor publiczny

b) sektor prywatny

Podstawowym kryterium tego podziału działalności gospodarczej jest kryterium własności.

Potrzeba-to pożądanie, poszukiwanie pewnych wartości użytkowych (materialnych) dóbr i usług wynikające z określonego poziomu rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego ludzkości. Potrzeby są nieograniczone, ale możliwości ich zaspokojenia są ograniczone naszymi dochodami indywidualnymi.

Ze względu na zaspokajanie potrzeby dzielimy na:

- indywidualne np. potrzeba domu, potrzeba mieszkania, potrzeba telefonu, potrzeba samochodu itd.

- zbiorowe np. potrzeba odpowiednich dróg, autostrad, potrzeba komunikacji miejskiej do KSW, potrzeba opieki zdrowotnej, potrzeba edukacji, potrzeba opieki społecznej, potrzeba obrony narodowej, potrzeba oświetlenia ulic.

Dobro publiczne- to dobro, które z przyczyn naturalnych (ze względu na swoje cechy fizyczne) służy zbiorowości lokalnej lub całemu społeczeństwu. Jest ogólnodostępne, jest finansowane ze środków publicznych.

Wady dóbr publicznych:

- pasażer na gapę,

- jeśli należą do wszystkich, to do nikogo, a więc nikt nie chce ponosić odpowiedzialności za to dobro,

- ograniczają nasze dochody,

- konsumpcja jest nam narzucana (nikt nas nie pyta czy tego dobra chcemy).

Dobra społeczne- to dobro, które mogłoby być dobrem prywatnym, ale ze względu na przyjętą politykę społeczną oraz realizowaną doktrynę społeczną jest to dobro ogólnodostępne, jest to też w dużym stopniu dobro społeczne narzucane, dobro publiczne sensu largo, czyli mieszane (środki publiczne i prywatne).Użyteczność dobra publicznego jest niezależna od wysokości realizowanych dochodów indywidualnych.Użyteczność dobra społecznego jest odwrotnie proporcjonalna do wzrostu realizowanych dochodów indywidualnych.

Funkcje finansów publicznychdzielimy na:

-Ogólny podział finansów publicznych:

a) funkcje społeczne- finanse publiczne wpływają na poziom dobrobytu, a tym sposobem na zachowanie określonych grup społecznych, funkcja ta znajduje wyraz w przesuwaniu dochodów miedzy grupami społecznymi (np. między przedsiębiorcami, a emerytami- to tzw. funkcja redystrybucyjna).

b) funkcje polityczne- wyrażają się w kształtowaniu, wpływaniu na rzeczywistość społeczno--gospodarczą w kierunku uznanym za pożądany przez władzę publiczną. (ocena realizacji planu finansowego wpływa na realizowaną politykę).

c) funkcje ekonomiczne- znajdują wyraz w decyzjach fiskalnych oraz dotyczących wydatków publicznych, które mają wpływ na czynniki makroekonomiczne, mają wpływ na stopę bezrobocia, inflację, równowagę w bilansie płatniczym.

Nie są to pojedyncze funkcje finansów publicznych, lecz grupy funkcji. W gospodarce centralnie planowanej dominują-funkcje społeczne, funkcje polityczne. Natomiast w gospodarce rynkowej dominują-funkcje ekonomiczne.

Podział funkcji finansów publicznych z punktu widzenia nauk ekonomicznych:

Funkcja fiskalna( zwana inaczej alimentacyjną, bo w tym wypadku również i my jako ludzie płacimy alimenty tylko na rzecz państwa, czyli podatki).

Funkcja ta ma za zadanie ustalenie podatków, określenie kwoty poboru pieniędzy z podatków, a także zajmuje się stroną dochodową.

Funkcja stymulacyjna(bodźcowa, interwencyjna)-polega na pobudzaniu określonych grup adresatów do pożądanych działań (np. ulgi i zwolnienia podatkowe, dotacje dla przedsiębiorców, wprowadzenie niższego ZUSU dla tych, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą) lub też powstrzymania ich od zachowań niepożądanych.

Funkcja redystrybucyjna(rozdzielcza)

Funkcja wariantowa albo informacyjno-kontrolna (występująca w gospodarce

rynkowej), albo kontrolno-ewidencyjna (występująca w gospodarce centralnie planowanej). Funkcja ta polega na monitorowaniu, kontrolowaniu i sygnalizowaniu pozytywnych lub negatywnych wyników procesów gospodarczych poprzez analizę operacji finansowych, w tym wpływów podatkowych. Funkcja ta pozwala również ocenić sytuację finansową danego kraju.

Funkcja alokacyjna

Alokacja-to rozmieszczenie, przemieszczenie, dostarczenie, przydzielenie.

Funkcja ta polega na dostarczaniu, przydzielaniu w oparciu o czynniki produkcji, (czyli: kapitał, ziemia, praca) określonych dóbr (w rozumieniu towarów i usług).

Funkcja alokacyjna w praktyce:

- kasy fiskalne w TAXI (spowodowało to wzrost cen za tą usługę, a gdyby przypuścić, że jeśli wobec takiej sytuacji większość ludzi przerzuci się na tramwaj (wzrosną wówczas fundusze samorządowe), a jeśli wybierze własny samochód (wzrosną ceny benzyny, a co za tym idzie zwiększy się budżet państwa).

- obniżenie akcyzy na alkohol (wzrosła produkcja rodzima).

Funkcja redystrybucyjna

Redystrybucja- to rozdysponowanie.

Funkcja ta polega na świadomym, celowym, wtórnym wykorzystaniu instrumentów prawno-finansowych przy podziale dochodu narodowego danego państwa. Stopień redystrybucji zależy od kilku czynników:( inaczej zwana funkcją janosikową.)

Funkcje: alokacyjna, redystrybucyjna są funkcjami negatywnymi natomiast funkcja stabilizacyjna jest funkcją pozytywną, gdyż niweluje wszystkie negatywne efekty alokacji.

funkcji stabilizacyjnej:

Funkcja stabilizacyjna polega na wykorzystywaniu przez państwo instrumentów prawno-finansowych w celu łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego oraz stymulowaniu wzrostu gospodarczego.

Instrumenty polityki fiskalnej:

Podatki-wbudowanie automatycznego stabilizatora koniunktury w system podatku dochodowego w postaci skali progresywnej. Tym automatycznym stabilizatorem jest oczywiście podatek od osób fizycznych (skala progresywna).

Wydatki (w tym dotacje dla przedsiębiorców, zasiłki dla bezrobotnych oraz inne świadczenia). Chodzi tu o sytuację, w której wprowadzamy nowy podatek lub zmieniamy stary, zwiększając go albo zmniejszając. Ta metoda nosi nazwę aktywnego stabilizowania gospodarki i jest to regulowanie poziomu opodatkowania podmiotów poprzez wprowadzenie nowych lub zmianę istniejących obciążeń podatkowych. 3. Saldo budżetu państwa ( w tym deficyt budżetowy oraz dług publiczny).4. Poręczenia i gwarancje udzielane przez państwo.

Sektor publiczny- to zbiór państwowych i samorządowych osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej podległych organom władzy publicznej.

Sektor finansów publicznych- to zbiór państwowych i samorządowych osób prawnych oraz jednostek administracyjnych, itd. finansowanych głównie lub wyłącznie ze środków budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wykonujących zadania na zasadach nie komercyjnych.

Różnice dzielące te dwa pojęcia:

1.Sektor publiczny jest tworzony przez pożyczki i kredyty (jest to element tworzący dług publiczny) do rozbudowy tego sektora przy udziale majątku, mienia, ilości obiektów użyteczności publicznej, ilości kilometrów dróg, itd.

W tym przypadku łączy je tylko własność publiczna i dług publiczny.

Sektor finansów publicznych dotyczy przepływów pieniężnych i wykorzystujemy finanse publiczne tego sektora, by spłacić te finanse, które rozbudowują ten sektor publiczny.

2.Cele:

Sektor publiczny- realizuje cele społeczne i publiczne, a pozostałe jego części, które się tym nie zajmują realizują cele ekonomiczne (komercyjne).

Finanse publiczne- zajmują się zadaniami publicznymi i społecznymi.

3. Sposoby realizowania tych sektorów i wypływu z nich pieniędzy:

Sektor pub- korzysta też ze źródeł sektora prywatnego i publi.

Fin puble- poza sektorem publicznym (renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych itd.)

Sektor FP jest fragmentem sektora publicznego.

Jednostka budżetowa:

- na swoje wydatki otrzymuje pieniądze z budżetu, a wszelkie uzyskane przez siebie dochody musi oddać do budżetu - nie może mieszać dochodów z wydatkami,

- są jednostkami deficytowymi, czyli realizującymi wydatki, a nieprzynoszącymi dochodów (wyjątek stanowi US)- świadczą przede wszystkim usługi nieodpłatnie lub rzadko odpłatnie - mogą działać jako państwowe, np. RIO lub samorządowe, np. szkoły,Domy dziecka itp, Pod. działania J.B.jest plan finansowy

J.b. są związane z budżetem metodą brutto.-j.b. może tworzyć odrębny rachunek bankowy.

Rachunek dochodów własnych może dotyczyć wszystkich jednostek budżetowych.

Rachunek dochodów własnych j.b.- to rachunek bankowy, potocznie zwany też lewą kasą jednostki budżetowej. Rachunek dochodów własnych j. budżetowej powstał ze środków specjalnych:

- rachunek dochodów własnych,

- fundusz motywacyjny,

- fundusze celowe.

Fundusz motywacyjny- jest to też rachunek bankowy, na którym znajdują się środki pieniężne gromadzone przez państwowe jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych z tytułu przepadku rzeczy lub zaboru mienia pochodzącego z kradzieży.Jest funduszem celowym.

Zakłady budżetowe,

- zakłady budżetowe nie mają osobowości prawnej,

- definiuje, że te formy organizacyjno-prawne wykonują wyodrębnione zadania (tzn. odpłatnie świadczą usługi, dostarczają dóbr),

- mają przychody własne, z których pokrywają swoje wydatki,

- są związane z budżetem metodą netto.Przychód własny - wydatki = wynik finansowy

Ten wynik finansowy na ogół wynosi zero (są jednak pewne wyjątki, w których przedstawia się to inaczej, np. przedsiębiorstwa świadczące usługi transportowe, zakłady oczyszczania ścieków,

Podstawą działania Z.B. jest roczny plan finansowy, na który składają się: przychody własne, wydatki, stan środków obrotowych, wynik finansowy, rozliczenia z budżetem. Pieniądze niewykorzystane przez z.b. 31.XII.XXXr zostają na rok następny (pewna ich część, ponieważ reszta musi być oddana do budżetu) jako środki obrotowe.mogą otrzymywać dotacje przedmiotowe lub podmiotowe (zależy od tego, jakim są zakładem),celowe,dotacje na start i zakup potrzebnych do tego rzeczy.Łączna kwota tych dotacji nie może przekroczyć 50% wydatków zakładu (z wyłączeniem dotacji celowych na inwestycje).

Gospodarstwo pomocnicze (przy jednej jednostce może ich funkcjonować więcej niż jedno).

Jest to wyodrębniona pod względem finansowym część działalności lub działalności ubocznej. Wyodrębnienie finansowe gospodarstwa pomocniczego polega na tym, że posiada odrębny rachunek bankowy, który to ma utworzyć kierownik. Gospodarstwo ma swoje pomieszczenia, swojego kierownika, czyli osobę zatrudnioną na podst. u. o pracę.

Przykłady gospodarstw pomocniczych:

Wydawnictwa i Drukarnie przy Ministerstwach,Na szczeblu samorządowym- warsztaty przy szkołach zawodowych, internaty.

Gospodarstwo pomocnicze pokrywa swoje koszty działalności z przychodów własnych, świadczy również swe usługi odpłatnie i uzyskuje dotacje przedmiotowe,na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, jeżeli rozpoczyna swoją działalność.Plan można zmieniać, jeśli nie zmienia się środków odprowadzonych do budżetu i dotacji. Gospodarstwo pomocnicze jest związane z budżetem metodą netto, nie obowiązuje tu zasada roczności.. Podstawą działania gospodarki p. jest plan roczny, na który składają się: przychody, wydatki, stan środków obrotowych, dotacje przedmiotowe, rachunek wyników.

Fundusze celowe:

zostały powołane ustawowo, maja przychody pochodzące ze środków publicznych i wydatki, które są przeznaczane na realizacje wyodrębnionych zadań (w ramach realizacji założeń statutowych). Po 1.01.2005r mamy w Polsce wyodrębnionych 13 dodatkowych funduszy celowych.

Fundusz celowy może działać jako:

- osoba prawna,

- stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje odpowiedni organ (w tym wypadku nie posiada osobowości prawnej, istnieją jednak od tego wyjątki).

Przykłady funduszy celowych:

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,Fundusz Pracy,

Może być państwowy lub samorządowy (samorząd sam nie może utworzyć funduszu celowego ze względu na zadania, np. Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na szczeblu samorządowym).Podstawą działania jest roczny plan finansowy. Wydatki mogą być pokrywane z przychodów własnych.

Fundusze maja środki pochodzące z dotacji (dotacje to też przychód), wydatki-fundusz z przychodów, środki pochodzące z dochodów poprzednich.

3

---