KLASYFIKACJA ŚRODKÓW ZASKARŻENIA
ZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA
środki odwoławcze :
zażalenie
apelacja
sprzeciwy :
sprzeciw od nakazu karnego
sprzeciw od wyroku zaocznego
wniosek lub żądanie rozpoznania sprawy mimo objęcia jej przepisem abolicyjnym
wniosek ukaranego karą pieniężnego o jej uchylenie
quasi sprzeciw - wniosek o przywrócenie terminu zawitego
odwołania :
odwołanie od zarządzeń przewodniczącego do składu orzekającego
odwołanie do sądu od orzeczenia kolegium ds. wykroczeń
NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA
kasacja
wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądowym
wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
WARUNKI FORMALNE ŚRODKA ODWOŁAWCZEGO
środek musi być dopuszczalny przez prawo
musi być wniesiony przez osobę uprawnioną
musi być złożony w odpowiednim terminie
musi być sporządzony na piśmie, przy zachowaniu wymogu pisma procesowego
ponadto musi zawierać określenie, czego domaga się skarżący
PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE
To określone uchybienie powodujące konsekwencje prawne w postaci uchylenia lub zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia .
WZGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE - art. 438 kpk
orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia :
obrazy przepisów prawa materialnego
obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
rażącej niewspółmierności kary lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego lub innego środka
BEZWZGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE - art. 439 kpk
sąd odwoławczy niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli :
w wydaniu orzeczenia brał udział sędzia podlegający wyłączeniu z przyczyn określonych w art.40 § 1 pkt 4-5 oraz 7-9,
sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie ,
sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego ,
sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu ,
zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6, 9, 10 i 11 kpk ,
oskarżony nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art.79 § 1 i 2 oraz 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy ,
sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa .
RODZAJE ORZECZEŃ SĄDU ODWOŁAWCZEGO
utrzymanie w mocy zaskarżonego rozstrzygnięcia
uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia w całości lub w części i :
umorzenie postępowania karnego, jeśli zaistnieją określone przyczyny, np. art.17 § 1 pkt 5, 6, 9, 10 i 11 kpk
przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia
przekazanie sprawy prokuratorowi w celu uzu
pełnienia postępowania przygotowawczego
zmiana zaskarżonego rozstrzygnięcia (jeżeli sąd odwoławczy orzeknie co do istoty sprawy, zakaz „reformationis in peius”
OSOBY UPRAWNIONE DO WNIESIENIA APELACJI
oskarżony
oskarżyciel publiczny
oskarżyciel prywatny
oskarżyciel posiłkowy
powód cywilny
podmiot określony w art.416 kpk (dot. podmiotu, o którym mowa w art.52 kk)
obrońca i pełnomocnik
przedstawiciele ustawowi oskarżonego
strony zastępcze i strony nowe
10) podmioty, którym z mocy przepisów szczególnych przysługuje takie prawo np. organowi finansowemu w sprawach o przestępstwa skarbowe
OSOBY UPRAWNIONE DO WNIESIENIA ZAŻALENIA
oskarżyciel publiczny
oskarżyciel posiłkowy
oskarżyciel prywatny
powód cywilny
oskarżony (podejrzany)
pokrzywdzony
obrońca oskarżonego i pełnomocnik
6
ZAŻALENIE PRZYSŁUGUJE NA NASTĘPUJĄCE POSTANOWIENIA SĄDU
zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej
co do środka zabezpieczającego
na inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie
SĄD NAJWYŻSZY WYDAJE NASTĘPUJĄCE ORZECZENIA :
jednoosobowo lub w składzie 3 sędziów bada dopuszczalność kasacji . Jeśli jest niedopuszczalna to wydaje - postanowienie o pozostawieniu kasacji bez rozpoznania
SN na posiedzeniu orzeka w przypadku :
oddalenia kasacji jako oczywiście bezzasadnej
wstrzymania wykonania zaskarżonego orzeczenia
zastosowania środka zapobiegawczego, jeżeli kasację wniesiono na niekorzyść oskarżonego, chyba że oskarżony został uniewinniony
rozpoznania zażalenia na zarządzenie prezesa Sądu odwoławczego odmawiającego przyjęcia kasacji
rozpoznania kasacji od postanowienia
uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania lub umorzenia postępowania w razie ustalenia, że zachodzi bezwzględna przyczyna uchylenia wskazana w art.439 § 1 kpk
jeśli sąd uzna kasację za dopuszczalną kieruje ją na rozprawę. Po rozpoznaniu kasacji SN wydaje następujące wyroki :
oddalający kasację,
uchylający zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania albo umarza postępowanie a jeżeli skazanie jest oczywiście niesłuszne - uniewinnia oskarżonego
7
PODSTAWY WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA
W kwestii wznowienia orzeka sąd wyższego rzędu .
Wznowienie następuje, jeżeli :
w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcie, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia (wznowienie na korzyść i niekorzyść oskarżonego) ,
po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nie znane przedtem sądowi, wskazujące na to, że :
skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze ,
skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na obostrzenie kary ,
sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu .
(wznowienia te : 1-3 - tylko na korzyść oskarżonego)
w wyniku orzeczenia TK stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący podstawą skazania lub warunkowego umorzenia (wznowienie na korzyść oskarżonego)
potrzeba wznowienia wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez RP (wznowienie na korzyść oskarżonego)
PRAWO ŻĄDANIA ODSZKODOWANIA Z TYTUŁU NIESŁUSZNEGO TYMCZASOWEGO ARESZTOWANIA
Prawo to powstaje gdy równocześnie wystąpią następujące warunki :
istnienie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie ,
niewątpliwa niesłuszność zastosowania tego środka zapobiegawczego ,
szkoda majątkowa lub niemajątkowa .
8
PRZESŁANKI PODJĘCIA WARUNKOWO UMORZONEGO POSTĘPOWANIA KARNEGO
obligatoryjne :
popełnienie w okresie próby przestępstwa umyślnego - istotne jest aby nastąpiło prawomocne skazanie za jakiekolwiek przestępstwo umyślne, które zostało popełnione w okresie próby
fakultatywne :
rażące naruszenie porządku prawnego, a w szczególności popełnienie jakiegokolwiek przestępstwa ,
uchylanie się od wykonania nałożonych obowiązków próby ,
uchylanie się od dozoru ,
uchylanie się od orzeczonego środka karnego ,
niewykonanie zawartej z pokrzywdzonym ugody .
RODZAJE ORZECZEŃ SĄDU W KWESTII PODJĘCIA POSTĘPOWANIA WARUNKOWO UMORZONEGO NA WNIOSEK
O podjęciu postępowania warunkowo umorzonego orzeka sąd na wniosek :
oskarżyciela lub pokrzywdzonego ,
albo z urzędu .
W razie podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, sprawa toczy się od nowa na zasadach ogólnych, przed sądem właściwym do jej rozpoznania .
Orzekając w kwestii podjęcia postępowania na wniosek, sąd jest władny :
oddalić wniosek, jeśli brak podstaw do podjęcia ,
pozostawić wniosek bez rozpoznania, jeżeli np. został złożony przez osobę nieuprawnioną ,
podjąć postępowanie warunkowo umorzone, gdy dojdzie do przekonania, że istnieją podstawy do podjęcia
9
WYKAZ PRZESTĘPSTW W SPRAWACH O KTÓRE SĄD ROZPOZNAJE OBLIGATORYJNIE W TRYBIE UPROSZCZONYM
o przestępstwa zagrożone karą nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności
przewidziane w kk :
udział w bójce lub pobiciu z użyciem broni palnej, noża czy innego podobnie niebezpiecznego narzędzia
pozbawienie człowieka wolności
ograbienie zwłok, grobu
przewidziane w innych przepisach kk :
kradzież
kradzież z włamaniem
oszustwo
jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub zamierzona nie przekracza dwudziestokrotności wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia
PRZESŁANKI NEGATYWNE WYŁĄCZAJĄCE DOPUSZCZALNOŚĆ PROWADZENIA POSTĘPOWANIA W TRYBIE UPROSZCZONYM
pozbawienie oskarżonego wolności w tej lub innej sprawie
sytuacja, gdy oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, nie włada językiem polskim lub zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności
10
PODMIOTY UPRAWNIONE DO PROWADZENIA DOCHODZENIA UPROSZCZONEGO
na podstawie przepisów kpk :
prokurator
Policja
organy Straży Granicznej
na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 1998 roku :
organy PIS w określonych sprawach
organy PIH w określonych sprawach
urzędu skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej w określonych sprawach
organy Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej w określonych sprawach
na podstawie innych przepisów :
strażnicy leśni, w określonych przypadkach
organy parków narodowych w określonych sprawach
strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej w określonych sprawach .
ZMIANA TRYBU POSTĘPOWANIA Z UDZIAŁEM TRYBU UPROSZCZONEGO
zmiana trybu zwyczajnego na tryb uproszczony, gdy :
w toku procesu pojawi się okoliczność wyłączająca daną sprawę z kategorii spraw należących do trybu zwyczajnego
zmiana trybu uproszczonego na tryb zwyczajny, gdy :
organ procesowy stwierdzi, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, np. oskarżony rozpocznie odbywanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w innej sprawie
doszło do przekroczenia dopuszczalnego czasu przerwy w rozprawie, który w postępowaniu uproszczonym wynosi 21 dni
zmiana trybu uproszczonego na inny tryb szczególny, np. na tryb karnoskarbowy, czy nakazowy
11
PRZESŁANKI KTÓRYCH ISTNIENIE POWODUJE DOPUSZCZALNOŚĆ PROWADZENIA POSTĘPOWANIA W TRYBIE POSTĘPOWANIA W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO
zarzucenie określonej osobie popełnienie przestępstwa prywatnoskargowego, np. :
pomówienie
zniewaga
naruszenie nietykalności cielesnej
wniesienie, a następnie popieranie skargi przez oskarżyciela prywatnego
wpłacenie do kasy sądowej zryczałtowanej równowartości wydatków
12
PRZESŁANKI KTÓRYCH ISTNIENIE POWODUJE NIEDOPUSZCZALNOŚĆ PROWADZENIA POSTĘPOWANIA W TRYBIE POSTĘPOWANIA W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO
ściganie przestępstwa prywatnoskargowego w trybie publicznoskargowym. Będzie to miało miejsce gdy :
zatrzymano lub tymczasowo aresztowano ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem sprawcę przestępstwa, np. zniewaga, naruszenie nietykalności cielesnej - postępowanie będzie się toczyć w trybie uproszczonym
prokurator objął ściganie w sprawie o przestępstwo prywatnoskargowe, gdyż wymagał tego interes społeczny - postępowanie prowadzone będzie w trybie uproszczonym, a w razie jego wyłączenia w zwyczajnym
pokrzywdzony wniósł skargę do właściwego organu wojskowego w związku z popełnieniem przez żołnierza przestępstwa prywatnoskargowego - z chwilą złożenia skargi przestępstwo będzie ścigane z urzędu
odstąpienie oskarżyciela prywatnego od oskarżenia :
odstąpienie wyraźne - złożenie odpowiedniego oświadczenia o odstąpieniu
odstąpienie dorozumiane - polega na wysnuciu z faktu nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzenie pojednawcze lub rozprawę główną, wniosku, że oskarżyciel ten odstąpił od oskarżenia
przedawnienie karalności przestępstwa prywatnoskargowego. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem :
1 roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy
nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia przestępstwa
13
ZMIANA TRYBU POSTĘPOWANIA Z UDZIAŁEM TRYBU PRYWATNOSKARGOWEGO
zmiana trybu zwyczajnego (uproszczonego) na tryb prywatnoskargowy, gdy :
prokurator, który wstąpił wcześniej do postępowania uznając, że wymaga tego interes społeczny następnie odstąpił od oskarżenia
zmiana trybu prywatnoskargowego na tryb uproszczony (zwyczajny). Sytuacja taka następuje gdy :
sąd w toku rozpoznawania sprawy dojdzie do wniosku, że czyn zarzucony oskarżonemu stanowi w istocie przestępstwo publicznoskargowe
prokurator wstąpi do wszczętego postępowania prywatnoskargowego, jeżeli wymaga tego interes społeczny
PRZESŁANKI KTÓRYCH ISTNIENIE POWODUJE DOPUSZCZALNOŚĆ PROWADZENIA POSTĘPOWANIA W TRYBIE NAKAZOWYM
oskarżonemu postawiono zarzut popełnienia przestępstwa podlegającego rozpoznaniu w trybie uproszczonym
zebrane w sprawie dowody są wystarczające do dokonania niewątpliwych ustaleń w zakresie okoliczności czynu i winy oskarżonego
zachodzi wypadek pozwalający na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny
sąd na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego dochodzi do wniosku, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne
14
PRZESŁANKI KTÓRYCH ISTNIENIE POWODUJE NIEDOPUSZCZALNOŚĆ PROWADZENIA POSTĘPOWANIA W TRYBIE NAKAZOWYM
postępowanie nakazowe nie może się toczyć :
w stosunku do oskarżonego pozbawionego wolności w tej lub innej sprawie
w sprawie z oskarżenia prywatnego
jeżeli oskarżony jest :
nieletni
głuchy
niemy
niewidomy
nie włada językiem polskim
zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności
ZMIANA TRYBU POSTĘPOWANIA Z UDZIAŁEM TRYBU NAKAZOWEGO
zmiana trybu uproszczonego na nakazowy
gdy sąd na posiedzeniu w ramach wstępnej kontroli oskarżenia dojdzie do wniosku, że istnieją warunki do wydania nakazu karnego
zmiana trybu nakazowego na tryb uproszczony
gdy sąd uznał nakaz karny za bezskuteczny w związku z niemożnością jego doręczenia oskarżonemu w terminie 3 miesięcy od jego wydania
gdy uprawniony podmiot wniósł z zachowaniem terminu zawitego sprzeciw od nakazu karnego, w wyniku czego nakaz utracił moc
W obu wskazanych sytuacjach dalsze postępowanie prowadzone będzie od początku na zasadach ogólnych czyli w trybie uproszczonym.
15
CZYNNOŚCI , KTÓRE MOGĄ BYĆ DOKONYWANE W RAMACH POMOCY PRAWNEJ W SPRAWACH KARNYCH ZE STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH
doręczanie pism osobom przebywającym za granicą lub instytucjom mającym tam siedzibę
przesłuchiwanie osób w charakterze oskarżonych, świadków lub biegłych
przeprowadzenie oględzin oraz przeszukiwanie pomieszczeń, innych miejsc i osób, zajęcie przedmiotów i wydawanie tych przedmiotów za granicę
wzywanie osób przebywających za granicą do osobistego dobrowolnego stawiennictwa przed sądem lub prokuratorem w celu przesłuchania w charakterze świadka lub dokonania konfrontacji, jak również doprowadzenie w tym celu osób pozbawionych wolności
udostępnianie akt i dokumentów oraz informacji o karalności oskarżonych
udzielanie informacji o prawie
PRZEJĘCIE I PRZEKAZANIE ŚCIGANIA KARNEGO
Minister Sprawiedliwości zwraca się (jeżeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości) do właściwego organu państwa obcego z wnioskiem o przekazanie ścigania albo może przyjąć taki wniosek od odpowiedniego organu tego państwa, gdy :
przestępstwo popełnione zostało za granicą przez :
obywatela polskiego ,
osobę mającą na terytorium RP stałe miejsce zamieszkania (przez stałego rezydenta) ,
osobę, która odbywa lub będzie odbywać w RP karę pozbawienia wolności ,
osobę, przeciwko której zostało wszczęte w RP postępowanie karne.
Przejęcie ścigania karnego uważa się za wszczęcie postępowania karnego wg. prawa polskiego .
przestępstwo popełnione zostało na terytorium RP przez cudzoziemca, gdy :
osoba ścigana jest jego obywatelem lub ma na terytorium tego kraju stałe miejsce zamieszkania ,
odbywa lub będzie odbywała tam karę pozbawienia wolności ,
w państwie tym zostało wszczęte wobec tej osoby postępowanie karne . 16c cv z xx c v f d s a v b n g f d ds. s a zz x c vv bn n m,m za granicą