GALAROWICZ, “ Na ścieżkach prawdy”

Aksjologia - filozofia wartości.

Aksjologia:

- wartości etyczne (etyka)

- wartości estetyczne (estetyka)

Galarowicz powołując się na słowa Tishnera, Bocheńskiego i Stróżewskiego, twierdzi, że „człowiek żyje w świecie wartości”. Świadczy o tym fakt, że patrząc na otoczenie każdy człowiek ocenia (wartościuje) to, co obserwuje (np. ładny dom, obskurny zaułek itp.). Dla człowieka nie jest naturalny obiektywizm, dlatego rzadko się nim kieruje i nie potrafi długo zachować obiektywizmu. Świat jednak nie jest wypełniony wartościami samymi w sobie, lecz raczej rzeczami i sprawami, które są wartościowane. W zależności od naszej własnej oceny sa one istotne, lub nie, a co za tym idzie poświęcamy sie dla nich, lub uznajemy je za niearte naszego czasu i poświęcenia.

Samego znaczenia słowa WARTOŚĆ nie da się wprost zdefiniować, można jednak powiedzieć, że oznacza ono własności rzeczy, lub same przedmioty posiadający daną własność, cechę.

Jednak w języku potocznym wartością nazywamy daną cechę, albo zespół cech, a na rzecz posiadającą te cechy mowimy zazwyczaj dobro (np. materialne).

Ponadto w języku potocznym słowo „wartość” ma znaczenie pozytywne (to coś dobrego, miłego, ładnego itd.), a w języku filozoficznym wartość, to zarówno coś pozytywnego, jak i negatywnego (antywartość), czyli wszystko, co poddane jest jakiemuś wartościowaniu.

POSTAWY WZGLĘDEM WARTOŚCI:

1. SUBIEKTYWIZM AKSJOLOGICZNY

- w sensie ścisłym - wartości są subiektywne, to człowiek nadaje rzeczom wartość.

- relatywizm aksjologiczny - każda rzecz ma wartość, ale jej poziom jest zależny od wielu czynników, jak czas, osoba, potrzeba itp. (np. pióro jest dobrem, bo można nim pisać, jednak nie jest dobrem dla analfabety)

- sceptycyzm aksjologiczny - o wartościach nie można powiedzieć nic konkretnego.

2. OBIEKTYWIZM AKSJOLOGICZNY - wartości isnieją niezależnie od człowieka, otaczając go. By je dostrzec trzeba byc wrażliwym, jednak dostrzeganie ich nie warunkuje ich istnienia, a jedynie ich poznanie.

Teza: Wartości są uporządkowane. Mają swoją hierarchię.

Podział wartości:

1) ujęcie Tatarkiewicza:

- własne (np. zdrowie):

@ ludzkie (przysługują tylko ludziom: wartości intelektualne, twórcze, moralne, hedonistyczne)

@ rzeczy (przysługują tylko przedmiotom: watości estetyczne)

@ witalne (na pograniczu ludzkich i rzeczy: zdrowie, tężyzna itp.)

- pochodne (np. pieniądze)

2) ujęcie Schelera:

Religijne (sacrum-profanum)

Duchowe (kulturowe)

Witalne (biologiczne)

Utylitarne (użyteczne)

Hedonistyczne (przyjemności)

---