Epidemiologia szczegółowa Wykład 1.
1. Dżuma - pierwsze doniesienia pochodzą z czasów starożytnych: Troja (1180r p.n.e.), Ateny - wyniszczenie 30% ludności (429r p.n.e.). Pierwsza epidemia w czasach nowożytnych - Konstantyopol, 532r, spowodowała od 500 do 10000 zgonów dziennie.
W wieku XIV fala dżumy wędrując przez Europę spowodowała w 1348r. ponad 100 000 zgonów w samej Florencji.
W roku 1563 w Gdańsku powodowała 33 000 zgonów.
Ostatnie wielkie epidemie w Europie to lata 1665 i 1670.
2. Ospa - starożytność: Indie, Chiny, czarna Afryka, Egipt. Między VI a XIII wiekiem n.e. przewędrowała przez całą Europę. XVI- XVIII wiek to wielkie epidemie w Europie i Azji, gdzie śmiertelność przekraczała 30% liczby zachorowań.
3. Trąd - rozprzestrzenienie w Europie nastąpiło po wyprawach krzyżowych. Izolowanie chorych w leprozoriach - miejscach odosobnienia. Przerwanie rozprzestrzeniania się trądu w Europie w XIV wieku dzięki szalejącym epidemiom dżumy.
4. Cholera - Indie (1817r) - w ciągu trzech lat wyginięcia prawie 3 mln. ofiar. Lata 20-te XIX w. - przejście epidemii przez kraje Europy: Rosję, Niemcy, Francję, Holandię i Wielką Brytanię. W latach 1831- 1832 w samych Prusach była przyczyną 32 000 zgonów.
Historia Zakażeń szpitalnych.
J.Bell, 1808r., jak najszybsze opuszczenie szpitala po zabiegu amputacji kończyny;
F.Nightingale, „szpital nie może szkodzić pacjentowi”;
I.P.Semmelweis, 1843, mycie rąk w wodzie chlorowanej, aby zmniejszyć liczbę zakażeń połogowych;
J. Lister (1827- 1912), jako pierwszy wprowadził zasady postępowania aseptycznego; 1867r., po raz pierwszy zastosowano płyn antyseptyczny w sali operacyjnej;
W. Halsted, 1894r., wprowadzenie do zabiegów sterylnych rękawiczek gumowych;
Schummelbusch, 1894r., obkładanie pola operacyjnego jałowymi serwetami;
Colebrook, 1955r., propozycja aby „infection control office”był pełnoetatowym członkiem szpitalnego zespołu medycznego;
lata 60-te XX wieku, organizacja komitetów do spraw zakażeń szpitalnych (USA, Anglia, europa Zachodnia);
1980r., Anglia, powstanie Stowarzyszenia Zakażeń Szpitalnych (Hospital Infection Society);
1981r., Polska, I konferencja dotycząca zakażeń szpitalnych i metod ich zwalczania;
1983r., Polska, rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej dotyczące zapobiegania zakażeniom szpitalnym;
1994r., Polska, utworzenie Towarzystwa Zakażeń Szpitalnych.
Zakażenie szpitalne (ang. nosocomial infection, hospital infection):
każde zakażenie związane z pobytem w zakładzie opieki zdrowotnej ( udzielającym całodziennych lub całodobowych świadczeń zdrowotnych) albo pracą wykonywaną w tym zakładzie (personel);
zakażenie, którego okres wylęgania rozpoczął się po przybyciu do zakładu opieki zdrowotnej.
Zakażenia szpitalne są przyczyną:
- przedłużonego pobytu w szpitalu;
- wzrostu kosztów leczenia ( drogie leki, sprzęt diagnostyczny);
- znacznego uszczerbku na zdrowie;
- pogorszenia warunków materialnych chorego i jego rodziny;
- długiej lub trwałej niezdolności do pracy;
utraty zdrowia/ życia.
Przyczyny zdarzeń niepożądanych ( w tym zakażeń szpitalnych)
Czynniki ryzyka zależne od pacjenta
Czynniki ryzyka zależne od drobnoustroju i rodzaju zakażenia
Czynniki ryzyka zależne od personelu
Czynniki ryzyka zależne od systemu organizacji opieki w szpitalu
Zdarzenia i sytuacje nadzwyczajne (kataklizmy, awarie).
Czynniki ryzyka zakażenia szpitalnego zależne od pacjenta:
- powód hospitalizacji i stan ogólny przy przyjęciu (np. utrata przytomności);
- dotychczasowe leczenie (zabiegi diagnostyczne i terapeutyczne);
- wiek > 70- 75 lat oraz < 1 roku;
- uraz/ oparzenie;
- choroba podstawowa (nowotwór, otyłość, niedożywienie, cukrzyca);
- czynny alkoholizm, nikotynizm, narkomania;
- stan odporności (np. immunosupresja, HIV/ AIDS);
- ciężka niedokrwistość / zaburzenia krzepnięcia.
Odsetek zakażonych w grupach ryzyka
Grupa 1 - bez czynników ryzyka - 3%
Grupa 2 - 1 czynnik ryzyka - 10%
Grupa 3 - 2-3 czynniki ryzyka - 30%
Grupa 4 - 4 lub więcej czynników ryzyka - 45%.
Czynniki ryzyka ze strony personelu:
- brak znajomości standardów i procedur;
- nieprzestrzeganie zasad organizacji pracy;
- brak odpowiednich kwalifikacji i umiejętności;
- czasowe lub stałe nosicielstwo drobnoustrojów patogennych;
- nieciągłość opieki i zły obieg informacji.
Czynniki ryzyka związane z organizacją pracy w szpitalu:
- niewłaściwie stosowane procedury inwazyjne;
- nadużywanie i niewłaściwe stosowanie leków;
- przedłużony pobyt w szpitalu;
- wielooporna endemiczna flora szpitalna;
- niewłaściwa architektura szpitala;
- nieskuteczna dezynfekcja i sterylizacja;
- brak kultury organizacji pracy i nadzoru nad jakością świadczeń;
- przestarzały i niesprawny sprzęt medyczny.
1