07.10.2010

Wykład 2

1. Miejsce finansów publicznych w finansach:

• Finanse publiczne to element finansów

• Finanse o charakterze podmiotowym

Finanse - klasyfikacja o charakterze podmiotowym, (co jest dla podmiotów charakterystycznego): sztampa przenosząca się na studiowanie tego przedmiotu:

• Władzy publicznej

• Przedsiębiorstw

• Banków

• Instytucji ubezpieczeniowych

• Ludności (gospodarstw domowych)

• Finanse - klasyfikacja amerykańska:

• Władzy publicznej

• Biznesu finanse podmiotów gospodarczych + usługi pośrednictwa finansowego

• Indywidualne

• Problem z bankiem centralnym, bo należy on do finansów władzy publicznej, ale jest omawiany na bankowości

• Finanse - podejście najczęściej występujące w literaturze francuskiej:

• Publiczne

• Prywatne

• Czym różnią się finanse publiczne od prywatnych? Charakterystyka finansów publicznych:

	Finanse publiczne	Finanse prywatne
Kryterium celu	Mają służyć ogółowi, są dla zaspokojenia potrzeb ogółu, dużych grup społecznych.	Są nakierowane na zaspokojenie potrzeb jednostki, lub małej grupy osób Np. rodzina.
Zysk	Finanse publiczne nie są nakierowane na zysk.	Kryterium zysku musi funkcjonować.
Etap gromadzenia środków	Wyposażone w przymus. Nie ma żadnego innego rozwiązania niż gromadzenie środków w sposób przymusowy. Tzw. „przymus pośredni” - przymus uświadomiony, łagodniejszy od przymusu bezpośredniego. Obywatel wie, że trzeba płacić podatki.	Nie są wyposażone w przymus. (Za wyjątkiem grup przestępczych, ale tym się nie zajmujemy, bo pani Farmulska boi się mafii )
Etap wydatkowania środków	Nie podlegają przymusowi - żadnemu podmiotowi nie przysługuje prawo artykułowania roszczeń finansowych względem władzy publicznej, ponad to, co władza publiczna ustanowiła. Jeśli Np. komuś przysługuje zasiłek, a urzędnik się pomylił i postawił przed prawem poboru, to podmiot może wnieść roszczenie, ale nie można stwierdzić, że Np. przy zanieczyszczonym powietrzu należą się jakieś dodatki..	W części obciążone przymusem. Np. podatki, mandaty.
Zakres	Dużo szerszy niż finansów prywatnych. Istotne reperkusje gospodarcze.	Gospodarka finansowa pojedynczego podmiotu nie ma większego znaczenia dla sytuacji gospodarczej państwa.
Zjawiska pieniężne	Władza publiczna jest gestorem pieniądza.	Prywatni posiadacze pieniądza nie mają na nie żadnego wpływu.
Kontrola	Poddane kontroli społecznej - określone instytucje i procedury zawarte w prawie	Dyscyplina dobrowolna, brak wypracowanych procedur kontroli społecznej.

6. Np. Jest sobie jakieś osiedle, na osiedlu jest basen. Na osiedlu chciano wybudować szkołę z basenem. Basen jest wynajmowany, bo chce się na tym zarabiać, a nie powinno tak być.

7. Jedno z pytań za 4 punkty na egzaminie to porównanie finansów publicznych i finansów prywatnych.

8. Finanse publiczne a sektor publiczny:

• Wyodrębnienie sektora publicznego obok sektora prywatnego dokonywane jest w sferze realnej (rzeczowej). Dokonywane jest na podstawie kryterium własnościowego, (kto jest właścicielem). Przy własności mieszanej, jeżeli właścicielem 51% jest państwo, to przypisuje się majątek do państwa.

• Sektor publiczny - określony majątek, na który składają się następujące elementy:

• Majątek służący władzy i administracji zarówno szczebla centralnego jak i terytorialnego. Np. budynki, środki transportu, - w które wyposażone są obiekty władzy.

• Majątek wykorzystywany do świadczenia usług przez instytucje publiczne - majątek, który mają we władaniu publiczne instytucje Np. obiekty Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

• Majątek będący we władaniu publicznym - ogół może z tego majątku korzystać:

• Dobra przyrody

• Infrastruktura - szeroko rozumiana Np. drogi, mosty, oświetlenia

• Majątek publiczny zaangażowany w działalności gospodarczej. Nie jest wykluczone, że władza publiczna może zaangażować się w działalność gospodarczą (nawet w warunkach gospodarki rynkowej).

• Sektor publiczny i finanse publiczne:

• Sektor publiczny jest wyróżniony w sferze realnej i finansowej, a finanse w finansowej.

• Publiczne zasoby pieniężne służą sfinansowaniu funkcjonowania sektora publicznego, ale nie tylko. Część zasobów publicznych drogą transferu zasila finanse prywatne.

• Sektor publiczny funkcjonuje w oparciu o środki publiczne, ale nie wyłącznie. W szczególności w działalności gospodarczej (według reguł rynkowych).




11. Przedmiot nauki finansów publicznych, - czym się zajmują finanse publiczne jako nauka:

• Ujęcie klasyczne - przedmiotem nauki o finansach publicznych są procesy gromadzenia i wydatkowania publicznych zasobów pieniężnych.

• Ujęcie współczesne - oprócz tego, że przedmiotem nauki o finansach publicznych są procesy gromadzenia i wydatkowania publicznych zasobów pieniężnych, są też związki i zależności pomiędzy procesami gromadzenia i wydatkowania publicznych zasobów pieniężnych a procesami gospodarczymi, społecznymi i politycznymi.

• W miarę rozrostu finansów publicznych rozszerzyły się funkcje współczesnego państwa.

• Klasyk - Czy podatek służy wydajnemu zasileniu kas publicznych?

• Współcześnie, - Jakie skutki ekonomiczne występują i jak działają?

• Finanse publiczne - zajmują się finansową działalnością władzy publicznej, opisują i analizują wydatki władzy publicznej, oraz metody i narzędzia wykorzystywane przez władzę publiczną do sfinansowania tych wydatków.

• W finansach publicznych wydatek jest pierwotny, a gromadzenie środków jest wtórne.

• Zasoby są gromadzone przez władzę do realizacji zadań. Władza publiczna stawia sobie określone cele, zadania i szuka na nie środków.

• Metoda nauki finansów publicznych (3 etapy):

• Obserwacja zjawisk - ma charakter pośredni, czyli źródłem danych jest sprawozdawczość budżetowa, rachunkowość budżetowa. Źródła danych to określone zapisy księgowe. Wymogi źródeł informacji:

• Zgodne ze stanem faktycznym (prawdą)

• Zgodne z regulacjami prawnymi

• Porównywalne

• Analiza - poszukiwanie związków przyczynowo-skutkowych - analizy dokonywane są zasadniczo w dwóch płaszczyznach, poszukiwanie związków pomiędzy samymi zjawiskami pieniężnymi:

• Analizy struktury

• Dynamika
  II płaszczyzna - poszukiwanie zależności, związków pomiędzy zjawiskami pieniężnymi a nie pieniężnymi, ze sfery gospodarczej.

• Formułowanie praw i wniosków - jest bardzo trudne i praw jest bardzo niewiele, ponieważ:

• Nauka finansów publicznych jest pozbawiona eksperymentu badawczego

• Rzeczywistość społeczna, gospodarcza, polityczna jest bardzo złożona, a finanse publiczne są tylko jednym z czynników na nią wpływających i nie koniecznie jest to najważniejszy czynnik.

• Klasyczne - I płaszczyzna, współczesne - I i II płaszczyzna (dobre do testu).

Rok akademicki 2010/2011

Semestr I, prof. dr hab. T. Famulska

Przedmiot: Finanse publiczne (wykłady)

3

---