ZAKWASZENIE I ALKALIZACJA GLEB
DEGRADACJA GLEBY to modyfikacja jej fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości, pogarszająca biologiczną aktywność środowiska.
Zakwaszenie i alkalizacja należą do chemicznej formy degradacji gleb.
Naturalne przyczyny zakwaszenia gleb
pochodzenie gleb - skała macierzysta
warunki klimatyczne - strefa klimatyczna
procesy biologiczne zachodzące w strefie
korzeniowej roślin:
mineralizacja materii organicznej
procesy humifikacji,
aktywność mikrobiologiczna.
wyraźna przewaga opadów atmosferycznych nad parowaniem - wypłukiwanie przez przesiąkające wody opadowe zasadowych składników (głównie wapnia i magnezu) w głąb profilu glebowego,
woda deszczowa (nawet bez żadnej emisji spalin) na skutek reakcji z CO2 wykazuje kwaśny odczyn - w granicach pH - 5.6 ,
rozkładająca się w glebie materia organiczna pochodząca z resztek roślinnych: obornika, nawozów zielonych, roślinnych i innych pochodzenia zwierzęcego,
oddychające korzenie roślin,
Antropogeniczne przyczyny zakwaszenia gleb
powstawanie kwaśnych deszczów:
emisja tlenku siarki (IV) - SO2,
emisja tlenków azotu - NOx,
emisja kwasotwórczych zanieczyszczeń atmosfery,
formy nawozów mineralnych stosowanych w rolnictwie, zwłaszcza azotowych i potasowych
(zdecydowana większość tych nawozów to nawozy fizjologiczne kwaśne),
stosowanie innych nawozów zakwaszających lub uaktywniających kwasowość gleby,
wysokość stosowanych dawek nawozów, zwłaszcza azotowych i potasowych
Proces zakwaszania gleb powoduje
osłabienie aktywności mikrobiologicznej
wzrost rozpuszczalności Al, Mn i innych fitotoksycznych substancji
niską zasobność gleb w Mg, P, Mo
stratę składników mineralnych - kationów zasadowych jak K, Ca, Mg przez zwiększone ługowanie z gleby
wzrost ruchliwości metali ciężkich oraz zniszczenie struktury i pogorszenie porowatości gleb
zahamowanie procesu rozkładu resztek organicznych a w konsekwencji wzrost grubości wierzchniej warstwy organicznej
Rośliny pobierając kationy zasadowe również wydzielają jony wodorowe - zakwaszenie gleb. W lasach iglastych akumulacja nie w pełni rozłożonego materiału roślinnego może mieć wpływ zakwaszający
Alkalizacja gleb
Alkalizacja to zjawisko powstałe w skutek nadmiernego wapnowania, do którego dochodzi najczęściej podczas gospodarowania rolnego ziemią .
Przyczyny alkalizacji
Wymywanie pyłów (np. cementowych) z atmosfery
Niewłaściwe wapnowanie oraz zanieczyszczenia pyłowe.
Wapnowanie gleb
Zabieg wapnowania można podzielić na dwa etapy:
doprowadzenie gleby do optymalnego odczynu
utrzymanie optymalnego odczynu poprzez jego stałą kontrolę i okresowe wapnowanie.
Skutki alkalizacji
rośliny uprawiane na glebach z nadmierną ilością azotu i jego pochodnych są
szkodliwe dla zdrowia zwierząt i ludzi,
zaczątkiem tworzenia się kancerogennych, teratogennych i fitotoksycznych nitrozoamin.
Nadmierne stężenie azotanów, które prowadzi do:
opóźnienia dojrzewania roślin,
dużego ich osłabienia i związanej z tym zmniejszenia ich odporności na szkodniki i choroby.