Romans Teresy Hennert

Romans Teresy Hennert Zofii Nałkowskiej to nowoczesna 
powieść psychologiczna z okresu dwudziestolecia 
międzywojennego, z ogromnym artyzmem i przenikliwością 
ukazująca skomplikowane relacje panujące w zamkniętym kręgu 
postaci należących do elit ówczesnej Warszawy. Postaci te 
połączone są siateczką związków rodzinno-towarzyskich, a 
powieściowe zdarzenia konfrontują je podczas cyklu spotkań w 
restauracjach, na konkursach hippicznych, rautach czy
kameralnych wizytach.Dla autorki Granicy niezwykle ważna 
jest psychologia interpersonalnych kontaktów i to właśnie 
one stały się przedmiotem analizy w Romansie Teresy Hennert. 
Powieściowe relacje między mężczyznami a kobietami to w 
przeważającej mierze związki miłosne, ale nie tylko. 
Tytułowa bohaterka utworu, Teresa Hennert, utrzymuje 
specyficzne kontakty z trzema mężczyznami. Ich drogi życiowe 
łączą się w sposób szczególny. Teresa, żona Józefa Hennerta, 
przyjmuje w swoim domu byłego kochanka - Sednowskiego, 
ponieważ prowadzi on wspólne interesy z jej mężem. Jak na 
ironię, Hennert wzbogacił się dzięki odszkodowaniu Teresy za 
jej niechlubną przeszłość. Trzecim mężczyzną w życiu Teresy 
jest pułkownik Omski, którego kochanką zostaje prawieże pod 
okiem męża. Oczywiście Józef także zdradza żonę, ale powieść 
pokazuje, że niewierność małżeńska zostaje usankcjonowana, 
pod warunkiem zachowywania dyskrecji i odpowiednich pozorów 
towarzyskich. 
Należy zaznaczyć, że głównej bohaterce nie udzielono w 
utworze głosu. Czytelnik nie zna jej punktu widzenia, uczuć 
ani myśli. Jej charakterystyka odbywa się poprzez reakcje 
innych na jej osobę. Jest ona obiektem zaborczej miłości 
Omskiego, która ją uprzedmiotawia. Być może takie ukazanie 
Teresy odzwierciedlać ma przekonanie autorki o nierówności 
społecznej kobiet i mężczyzn, pewnym upośledzeniu płci 
pięknej, odmówieniu jej prawa do przeżywania życia na równi 
z mężczyznami. Stąd też Teresa nie jest równorzędną 
partnerką pułkownika. Nie ma między nimi prawdziwej rozmowy, 
odbywającej się na takiej samej płaszczyźnie, podobnie jak 
nie ma takich rozmów pomiędzy nią a jej mężem. Omski jest 
wobec Teresy agresywny, chce ją posiąść na wyłączność. Nie 
wystarcza mu jej ciało, pragnie także jej duszy. 
Nic dziwnego, że taka miłość musi prowadzić do zniszczenia, 
do zagłady. Ich związek prowadzi do śmierci. Omski zabija 
Teresę, a potem siebie. Motywację psychologiczną czynu 
pułkownika odnaleźć można w relacjach panujących między jego 
rodzicami. Ojciec-sadysta zdradzał i poniżał jego matkę, a 
jednak ona go kochała i ciągle znosiła nowe upokorzenia. To 
dzieciństwo Omskiego zaważyło również na jego kontaktach z 
narzeczoną - Basią Olinowską. Wychowywana we dworze na 
Kresach, doświadczała miłości i ciepła rodzinnego, którego 
jemu tak bardzo brakowało. Dlatego tak go wtedy pociągała. W 
momencie, kiedy utraciła rodziców i dom, jego uczucie 
wygasło. Poprzez porzucenie Basi na rzecz Teresy Nałkowska 
demaskuje to, co przez kobiety przeżywane jest w sposób 
najbardziej dojmujący: świadomość własnej wymienności, 
zamienności. Co prawda Teresa także wymienia kochanków, ale 
ona jako kobieta ponosi za swój błąd okrutną karę. 

---