Symonides uchodzi za pierwszego poetę, który układał pieśni na zamówienie i pobierał za nie wynagrodzenie pieniężne(do tej pory poetów nagradzano gościną w domu klienta, prezentem lub, w przypadku konkursu poetyckiego, nagrodą). Uprawiał wiele gatunków literackich: hymny, dytyramby, enkomia(pieśni chóralne sławiące wybitnych ludzi), epinikia (pieśni na cześć zwycięzcy), skolia(pieśni biesiadne o różnej tematyce), peany(pieśni ku czci Apollina), elegie, treny i epigramy. Podobno w konkursie na elegię ku czci poległych pod Maratonem zwyciężył z Ajschylosem.
Jego epinikia, którymi jako pierwszy opiewał zwycięzców igrzysk, różniły się od późniejszych utworów tego typu bardzo rozwiniętą częścią poświęconą narracji mitu związanego z bogiem lub herosem, na którego cześć odbywały się igrzyska. Z drugiej strony miały mało oficjalny charakter. Poeta pozwalał sobie nawet za żarty ze zwycięzców.
Również pieśni biesiadne cechowała indywidualność, gdyż były pełne refleksji nad znikomością ludzkiego życia i niepewnością losu. Z tego gatunku prawie w całości zachował się „Skolion do Skopasa”, w którym Symonides odrzucał tradycyjny pogląd, że doskonałość człowieka zależy od władzy, bogactwa, urody, sprawności fizycznej i umysłowej, gdyż te wartości łatwo utracić i nikt nie jest w stanie posiąść wszystkich naraz. Jego koncepcja przedstawiała człowieka dobrego jako tego, który świadomie stara się nie postępować źle, bez względu na efekt tych dążeń.
Szczególną sławę przyniosły poecie treny i epigramy. To właśnie w tych utworach dał świadectwo swojej mistrzowskiej umiejętności budzenia wzruszeń. Z czego wywodzą się przysłowiowe „łzy Symonidesa” i lament kejski (od miejsca urodzin poety). Fragment pochodzący prawdopodobnie z trenu, nazwany „Skargą Danae”, ukazuje heroinę Danaę, córkę króla Akrisiosa, która wraz z malutkim synkiem, Perseuszem, została zamknięta w skrzyni i wrzucona do morza. Symonides stworzył w utworze przejmujący kontrast między rozszalałym żywiołem a matką śpiewającą synkowi kołysankę.
Ważnym osiągnięciem artysty jest przekształcenie pieśni żałobnej w hymn pochwalny. To właśnie Symonidesowi przypisuje się słynny epigram na cześć bohaterów spartańskich poległych pod Termopilami, który w przekładzie Jana Czubka brzmi: „ Przechodniu! Powiedz Sparcie: tu leżymy, jej syny, // Prawom jej do ostatniej posłuszni godziny.”
Cieszył się ogromną sławą i autorytetem. Cechowała go wrażliwość oraz oszczędność i kontrola w doborze środków artystycznych. Podziwiano przede wszystkim jego umiejętność wzbudzania litości, szlachetny patos, a także harmonijny styl. Krążyły o nim liczne anegdoty np.: związane z jego interesownością - o dwu skrzynkach, jednej na pieniądze(zawsze pełnej), a drugiej na wdzięczność(wiecznie pustej), dlatego Symonides wolał troszczyć się raczej o pieniądze niż o wyrazy wdzięczności. Zbierano i cytowano jego wypowiedzi np. Plutarch przypisuje mu słowa: „malarstwo to milcząca poezja, poezja - mówiące malarstwo”. Jego dzieła zostały wydane przez uczonych aleksandryjskich. Naśladował go Teokryt. Również Kochanowski wspomina w Trenach(Tren I) „lamenty i skargi Symonidowe”.