Temat: Psychologia wychowania. Diagnoza psychologiczna dla potrzeb wychowania.

Psychologia wychowawcza (pedagogiczna) - nauka zajmująca się badaniem psychologicznych zagadnień kształcenia (nauczania i uczenia się) i wychowania; między innymi zagadnienia doboru treści kształcenia i wychowania, procesu uczenia się, nauki czytania i pisania, rozwijania zdolności, nabywania pojęć, zainteresowań, przekonań i postaw.

• Wychowanie rozumiane jako: jednokierunkowy proces; wychowawca wpływa na wychowanka, zhierarchizowanie, mało efektywne (rozumienie kiedyś), proces dwukierunkowy, aktywność z obu stron, wzajemne interakcje, zmiany w jednej i drugiej osobie.

• Z psychologicznego punktu widzenia interesuje nas nie tyle cecha podmiotowa, ale czynności ukazujące związki, warunki życia.

• Nadrzędną funkcją wychowania jest: dokonywanie zmian, przekształcenie zachowania, wywieranie wpływu na jednostkę bądź grupę.

Aby mówić o wychowaniu należy pamiętać o 6 kryteriach. W psychologii wychowanie jest procesem regulacji stosunków jednostki z toczeniem ( teoria homeostazy).

6 PODSTAWOWYCH KRYTERIÓW

1. kryterium intencjonalności - oddziaływania wychowawczo zamierzone; im mniej intencji tym mniej wychowawcze.

2. kryterium świadomości wpływów wychowawczych- takie zachowanie jest wychowawcze, któremu towarzyszy świadomość działania. Im mniej tej świadomości, tym w mniejszym stopniu nasze działania są wychowawcze.

3. kryterium organizacji i planowości wpływów wych.- to działanie jest wychowawcze, które jest zorganizowane i planowe. Im mniej zorganizowane i planowane tym mniej jest ono wychowawcze. To cecha instytucjonalnego wychowania.

4. kryterium celowości- oddziaływania są wychowawczymi, jeśli wynikają ze społecznie akceptowanych celów i wartości. Mogą się różnić w różnych społecznościach (relatywizm kulturowy)

5. kryterium ukierunkowania zmian w zachowaniu jednostki - wychowawczym jest to działanie, które dokonuje zmiany.

6. kryterium względnie trwałych zmian psychicznych - za wychowawcze oddziaływanie można przyjąć takie, które prowadzą do względnie trwałych zmian w psychice człowieka. Zmiany nie są stałe lecz względnie trwałe.

Przyczyny trudności wychowawczych

Dwie grupy przyczyn: zaburzony rozwój dziecka, lęk i poczucie zagrożenia

I. Zaburzony rozwój dziecka

• dziecko dysharmonijne - to dziecko dyslektyczne, pewne sfery wolniej się rozwijają; wolniejsze tempo rozwoju jest główną przyczyną trudności czytania, ma trudności w odróżnianiu np. kształtów graficznych. Dysharmonijna może być również sfera emocjonalna. Dziecko może być zmienne, labilne emocjonalnie, płaczliwe. Dziecko infaltywne (opór emocjonalny np. 7 latek na poziomie 5 latka)

• przyspieszone tempo rozwoju - jedynie niektóre sfery są ponadprzeciętne; to dzieci wybitnie uzdolnione. Sfera poznawcza może być rozwinięta, ale emocjonalnie dziecko rozwija się na normalnym poziomie

• niższa inteligencja od przeciętnej - dziecko ma trudności w uczeniu się

• upośledzenia - im wyższy stopień upośledzenia tym więcej kłopotów można oczekiwać

Istnieją 3 postawy wobec trudności dziecka:

• postawa lękowa - matka poszukuje u siebie przyczyn trudności dziecka, na zasadzie: To ja jestem winna i muszę to szybko naprawić. Postawa ta wynika z nieprzystosowania do pomocy dziecku.

• postawa agresywna - rodzice winę widzą w dziecku

• postawa bagatelizująca - stosunek bagatelizujący: jakoś to będzie.

II. Lęk i poczucie zagrożenia - stanowią bardzo ważne czynniki patologizujące zachowanie dziecka. Pierwotna przyczyną trudności wychowawczych jest najczęściej zaburzony rozwój dziecka. Lęk i poczucie zagrożenia stanową wtórne czynniki patogenne. Jeżeli któryś z tych czynników zostaje zaburzony uruchamiamy mechanizmy obronne, aby nie stracić więcej. Jeśli te dwa warunki są zaspokojone to szukamy wyższych potrzeb.

Wychowanie dziecka można rozumieć jako zapobieganie długotrwałym i silnym lękom; dawanie poczucia bezpieczeństwa, eliminacja zagrożeń stałych, silnych, długotrwałych.

Diagnoza w psychologii polega na opisie pozytywnych i negatywnych właściwości psychicznych oraz psychologicznych mechanizmów funkcjonowania jednostki , wyjaśnianiu problemów w funkcjonowaniu tej jednostki oraz prognozie skutków zachowań i zjawisk i możliwości modyfikowania tego co problematyczne w funkcjonowaniu.

Można wyróżnić diagnozę kliniczną i psychometryczną. Diagnoza to stwierdzenie.

Diagnoza psychologiczna umożliwia rozpoznanie funkcjonowania jednostki w aktualnej sytuacji, zmierza do jej poznania, służy osobie badanej do sformułowania programu terapeutycznego. W diagnozie psychologicznej i pedagogicznej - jest diagnoza pozytywna i negatywna.

• Diagnoza negatywna - polega na rozpoznawaniu zaburzeń

• Diagnoza pozytywna - polega na wyszukaniu właściwości psychicznych i elementów środowiska mających pozytywne znaczenie dla jednostki.

Równocześnie z procesem diagnozy negatywnej trzeba stosować diagnozę pozytywną - mają występować razem.

Pełna diagnoza dla celów wychowania powinna mieć charakter psychologiczno-pedagogiczny

Główne zadania diagnozy psychopedagogicznej :

• optymalizacja warunków rozwoju wychowanka;

• doskonalenie oddziaływań pedagogicznych;

• terapia powstałych zakłóceń w procesach rozwoju i wychowania

Wyróżniamy w procesie diagnozy psychopedagogicznej 2 etapy:

• przyczynowego Diagnoza globalna - polega na identyfikacji problemu tj. zidentyfikowaniu wychowanków, których rozwój pod jakimś względem jest nieprawidłowy

• Diagnoza specjalistyczna - polega na rozpoznaniu właściwości problemu, jego dynamiki i tła

Przedmiot diagnozy psychopedagogicznej (czyli diagnoza na potrzeby szkoły, dla celów wychowawczych):

- czynności intelektualne

- czynności percepcyjne i motoryczne

- czynności werbalne (jąkani, seplenienie, szeplenienie)

- funkcjonowanie społeczno-emocjonalne (trudności w adaptacji szkolnej)

- struktura i funkcje osobowości (autoagresja)

Specyficzne właściwości diagnozy psychologicznej dla celów wychowawczych:

- teleologiczny charakter badań (mamy na widoku cel praktyczny a jest nim pomoc wychowankowi xW)

- kompleksowość i złożoność problemów (pedagog czasami musi sam konstruować narzędzia badawcze)

- wielospecjalistyczny charakter badań diagnostycznych (wielu specjalistów)

- aspekt rozwojowy rozpoznawanych zjawisk - problemy zawsze rozpatrywać w powiązaniu z wiekiem i okresem rozwojowym)

- syntetyczność i praktyczna zastosowalność rozwiązania problemów

---