Wykład 3 EMBRIOLOGIA CZ.2
30-34 tydzień
-CS- 320mm
-30 tydzień- pojawia się odruch źreniczny (związany z intensywnością światła, szerokością źrenicy); [ może być spaczony przy braniu narkotyków, bla bla bla...]; odruch źreniczny sprawdzany przy stwierdzaniu zgonu, również ważny jest odruch rogówkowy- dotknięcie rogówki i wtedy zamknięcie powieki; te 2 odruchy są wyznaczniekiem życia; odruchy te towarzyszą nam do końca życia
-w 30-34 tyg tkanka tłuszczowa ok 8% masy ciała
-płód urodzony w 32 tyg i straszy żyje (wykształcony układ oddechowy na tyle, że może przejąć oddychanie poza organizmem matki)
35-38 tydzień
-długość CS- 360mm
-w tym okresie już niewielki wzrost płodu
-płód żeński wzrasta wolniej od męskiego
-głowa mniejsza w stosunku do pozostałych części ciała, ale obwód jej w dalszym ciągu jest duży
-w 36tyg obwód głowy i obwód brzucha prawie jednakowe i od tego tygodnia brzuch zaczyna przewyższać obwodem głowe
-jądra z zasady znajdują się już w mosznie
-w tym czasie obniżenie dna macicy ciężarnej (pierwsza cecha którą ocenia położnik u kobiety w końcowej fazie ciąży); związane jest to min z przesunięciem się układu głowa- nogi na kończyny dolne
w 2 miesiącu rozwoju zarodek- 28 somitów (somity- zmetameryzowana mezoderma, która świadczy o pewnym wieku- tzw wiek somitarny)
-widoczna wyniosłość wątrobowa i sercowa
-łuki skrzelowe- uwypuklenie ektodermy- również widoczne; odpowiada im uwypuklenie wewnętrzne endodermy zwane kieszonkami skrzelowymi
-pęcherzyk żółtkowy duży
5 tydzień rozwoju
-CS 9,8mm
-charakterystyczną cechą jest płetwisty charakter kończyn
-głowa jeszcze mała 1/3 dług ciała, ale od tego momentu zaczyna szybciej się powiększać
-widać pozostałość skorupy(blastocysta jest otoczona tzw skorupą)
worek owodniowy z płynem owodniowym, płyn jest wyciskany a worek dotyka wrażliwą błonę śluzową macicy pobudza ją do skurczu i następuje wydalenie płodu
przewód pęcherzykowo- żółtkowo- jelitowy - z niego potem wywodzą się komórki płciowe (gonocyty)
czas porodu- określamy od pierwszego dnia ostatniej miesiączki; wynosi przeciętnie 280dni; plamienia mogą się zdarzyć nawet do 5 miesiąca, mylą to często kobiety z miesiączką
ciąże dzielimy wg podziału miesięcznego na 10 miesięcy księżycowych; podział tygodniowy i podział trymestralny (3x 3 miesiące kalendarzowe)
bardzo często lekarze korzystają z reguły Naegelego- prawdopodobny termin porodu wylicza się, odejmując 3 miesiące od daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a następnie dodając 7 dni i jeden rok (duży błąd może tu się wkraść)
określanie wieku płodu- 1)embriologicznie - CS- długość ciemieniowo-siedzeniowa); możemy też korzystać z tablic Streetera, które obrazują wygląd głowy zarodka w określonych datach- opisują dokładnie co jest widoczne (dotyczą ciąży prawidłowej); określanie wieku somitarnego oraz metamerycznie
parametry kliniczne- określamy datę potencjalnego zapłodnienia wg daty ostatniej miesiączki; jesteśmy w stanie określić moment w którym pojawia się gonadotropina kosmówkowa wydzielana przez łożysko (na tym oznaczeniu oparte są testy ciążowe dostępne w aptekach); obwód brzucha; ruchy płodu; położenie dna macicy
żaden wskaźnik nie daje pewności, dlatego posługujemy się kilkoma jednocześnie
mechanizmy pozwalające na utrzymanie ciąży:
macica zahamowuje inwolucję ciałka żółtego
estrogeny (gdy brak jajników, wtedy nadnercza syntetyzują estrogeny)
hormony produkowane przez kosmówkę, przez trofoblast
oksytocyna (powoduje akcję porodową; powoduje zwiększoną wrażliwość bł śluzowej macicy na działalność płodu)
przed porodem obniża się st progesteronu a estrogenu uwrażliwiają macicę na działanie oksytocyny
ok 20 tyg ciąży zmienia się kształt macicy z kulistej na walcowatą (konwersja macicy)
w okresie ciąży błona śluzowa macicy jest nazywana błoną doczesnową
kom decidualne= kom doczesnowe
worek doczesnowy- między zarodkiem a mięśniówką macicy, utworzony przez komórki doczesnowe
doczesna brzeżna- połączenie błon doczesnowych
doczesna ścienna-wyściela jamę macicy nie objętej kontaktem z zagnieżdżonym jajem
doczesna pokrywowa- pokrywa zagnieżdżone jajo od str macicy
każde zaburzenia progesteronu lub śluzówki powodują uwalnienie dwutlenku węgla; nadmiar CO2 może doprowadzić do obumarcia płodu
kosmówka gładka zawiera bardzo silne enzymy proteolityczne; gdybyśmy pobrali wycinek trofoblastu i przebili kosmówkę gładką doszłoby do przeżarcia, lizy tego trofoblastu; tak się czasem dzieje i powstaje wtedy zaśniad groniasty (gdy nie dochodzi do zatrzymania aktywności proteolitycznej enzymów); zaśniad rozwija się do momentu aż dotrze do błony mięśniowej macicy, która jest dobrze unaczyniona=> krwotok
po porodzie okres połogu; obowiązkiem każdego polożnika w połogu (wydalanie łożyska i resztek) jest sprawdzenie łożyska, czy przypadkiem jego jakaś część nie została w jamie macicy=> powstaje wtedy kosmówczak albo zaśniad groniasty
wg prawa jest obowiązkowe przechowywanie łożyska połogowego przez 12 h
rozsiew trofoblastyczny- oderwanie pewnego fragmentu, który krąży z biegiem krwi; najczęściej dociera do płuc
krążenie łożyskowe- krążenie między łożyskiem a płodem; nie ma kontaktu między krwią matki a krwią płodu
Łożysko
-cz płodowa (kosmówka włochata) i cz matczyna (doczesna podstawna)
-czynność: wymiana gazowa, przekazywanie przeciwciał i substancji odżywczych
do 3 miesiąca życia po porodzie noworodek ma odporność przekazaną przez matkę;
noworodek na infekcję reaguje skórą, układem pokarmowym i układem oddechowym- biegunka, zmiany skórne i zapalenie płuc to najczęssze dolegliwości noworodków
żółtaczka noworodków- po porodzie wiele erytrocytów się rozpada, wydziela się żółty barwnik bilirubina, która pwooduje zażółcenie skóry, błon śluzowych i białkówki oka
akcja porodowa jest wzmacniana przez łożysko
hcG pojawia się w moczu już od 5 dnia po zapłodnieniu. Możemy ją wykryć badając mocz. Ta metoda jest najpewniejsza między 8 a 12 tyg ciąży
relaksyna- wytwarzana przez łożysko, wpływa hamująco na skurcze macicy i rozluźniająco na spojenie łonowe podczas porodu
kom układu immunologicznego traktują trofoblast jako antygen obojętny; nie wywołują reakcji immunologicznej
na osłabienie reakcji immunologicznej wpływają cytokiny (te pozytywne;p) i hormony
progesteron działa immunosupresyjnie (blokuje reakcje immunologiczną)
wady rozwoju łożyska:
łożysko przodujące- gdy implantacja zachodzi w ujściu pochwowym macicy; zagnieżdżenie jest tu powierzchowne, gdyż błona śluzowa nie jest wystarczająco przygotowana; może dojść do poronienia
zawały łożyska- wynik zaburzeń w budowie ściany; powstej w wyniku wynaczynienia krwi matczynej lub zakrzepicy w naczyniu zrazikowym
łożysko o małej masie
łożysko duże
łożysko błoniaste
łożysko okolone- zawiera zagłębienie w cz środkowej a błony płodowe są przyczepione bliżej sznura pępowinowego
łożysko dwupłatowe
łożysko trójpłatowe
łożysko wielopłatowe
łożysko podwójne
łożysko potrójne
łożyska dodatkowe
łożyska okienkowe
łożysko welonowate
łożysko przyrośnięte
łożysko przylegające
łożysko wrośnięte
łożysko przerośnięte
rozwój krwi
3 etapy:
mezoblastyczny
wątrobowo- śledzionowy
szpikowy
ad1 krew powstaje w mezenchymie ściany pęcherzyka żółtkowego; w ogniskach mezoblastycznych powstają hemangioblasty
hemangioblasty podzielą się potem na angioblasty i hematocytoblasty (komórki pnia)
ad2 występują wysepki w wątrobie i śledzionie
ad3 od 5 miesiąca, tzw okres szpikowy; produkcje krwinek przejmuje szpik
zapłodnienie in vitro
różne metody, duży postęp inżynierii genetycznej
częstą przyczyną niepłodności kobiety jes niedrożność jajowodów
tylko na 10% zaburzń genetycznych u potomstwa mają wpływ rodzice (w tym 5% cywilizacja)
etapy rozwoju krytyczne dla powstawania wad wrodzonych
Centralny Układ Nerwowy- do 16tyg jeśli zadziała czynnik teratogenny- wystąpi wada rozwojowa; należy pamiętać, że okres po porodzie jest też czasem rozwoju układu nerwowego (gdy zadziała czynnik również może wystąpić wada)
również krytycznym momentem jest 6-8tydz gdyż w tym czase kształtują się min uszy
teratolodzy obecnie uważają, że gdy zaobserwowano wadę wrodzoną, często występuje też jakaś inna równocześnie; dzieje się tak gdyż czynniki najczęściej działają wielokierunkowo a wiele narządów rozwija się w tym samym czasie (np. oczy i uszy)
jeżeli czynnik teratogenny zadziała do okresu 3 miesięcy to w 99.9% przypadków wystąpią wady rozwojowe (dlatego na wielu lekach zamieszczona jest informacja, że są zabronione do 3 miesiąca ciąży)
prawo mówi, że w sytuacjach gdy mamy do wyboru ratowanie matki lub płodu- wybieramy matkę
czynniki teratogenne
-wirus różyczki-zaburzenia w rozwoju oka, ucha i serca; tzw triada wad- zaćma wrodzona, głuchota oraz wady serca
wirus grypy- może spowodować różne wady wrodzone, niedkiedy doprowadzić do śmierci wewnątrzmacicznej
małowodzie
wielowodzie
wirus opryszczki- dysplazja siatkówki, hepatosplanomegalia, mikrocefalia, upośledzenie umysłowe
wirus cytomegalii- niemożność prawidłowego rozwoju mózgu
toksoplasma- niedorozwój ośrodkowego układu nerwowego i twarzoczaszki (płody letalne)
by Tramp1988