Kaja Kłosowska

filologia polska II rok

grupa edytorska

Opracowanie krytyczno - literackie wiersza Trzy mogiły Seweryna Filleborna

Gdańsk, 25 czerwca 2010r.

1.Autor

Seweryn Grzegorz Filleborn był polskim poetą-lirykiem. Urodził się 8 września 1815r. w Warszawie, w rodzinie urzędniczej. Pobierał nauki w Liceum Warszawskim w latach 1825 - 1831, nie podjął studiów wyższych prawdopodobnie z powodu zamknięcia Uniwersytetu Warszawskiego po powstaniu listopadowym.

Około roku 1838 utworzył coś w rodzaju grupy artystycznej, nazwaną później Cyganerią Warszawską. Przyczynił się do powstania pisma literackiego Nadwiślanin w 1841r. (ukazało się sześć zeszytów). Twórczość Filleborna to liryka przepełniona smutkiem, pesymizmem i odrazą do miasta, które uważał za siedlisko zła, ale również umiłowanie przyrody, ludu, jego prostoty i pieśni ludowej. Swoje liryki zamieszczał w czasopismach warszawskich. Jedyny tom poezji Filleborna pt. Poezje Seweryna Filleborna ukazał się

w 1847r.

Filleborn zmarł 5 sierpnia 1850r. w Warszawie.

2. Okoliczności powstania

Tom poezji Seweryna Filleborna został wydany w 1847r. w Warszawie w księgarni Gustawa Sennewalda i wydrukowany przez Henryka Hirszela. Poeta zadedykował wiersze swoim siostrom.

3. Kolacjonowanie

Wiersz Trzy mogiły ukazał się w czasopiśmie pt. „Przegląd Warszawski” w 1840r.

Za podstawę wydania służy tom poezji z roku 1847, ponieważ jest to jedyna dostępna wersja.

4. Modernizacja pisowni

- usunięcie kropki po tytule wiersza zarówno na stronie tytułowej, jak i na stronie poprzedzającej wiersz

- w wyrazie „radośny” literę „ś” zamieniamy na „s”

- zmiana zapisu imiesłowu „niebacząc” zgodnie z dzisiejszymi zasadami ortograficznymi („nie” z imiesłowami przysłówkowymi piszemy oddzielnie)

- wstawienie przecinka przed „że”

- usunięcie przecinków przed „i”

- usunięcie „é” we wszystkich wyrazach

- zamiania „é” na „y” w wyrazie „tęskném”

- usunięcie „é” w wyrazie „wielkiém”

- zamiana „é” na „y” w wyrazie „nowém”

- zamiana „é” na „y” w wyrazie „godowém”

- zamiana „ją” na „jej” zgodnie ze współczesną deklinacją zaimków

- zmiana zapisu „pocóż” zgodnie z obowiązującymi zasadami („po cóż”)

- zamiana „é” na „y” w wyrazie „czczém”

Modernizacja pisowni odbywa się zgodnie z zasadami współczesnej ortografii i interpunkcji polskiej.

5. Komentarz edytorski

TRZY MOGIŁY

1.

W cichym życia poranku, jak niedoszłe kwiecie,

Co wznoszą mdłe ramiona i listek radosny,

Nie bacząc, że nadejdzie burza i zamiecie,

I miną błogie dni wiosny,

Pośród szczęsnych urojeń, sennej wyobraźni, 5

Wesoła towarzyszka dziecinnej pustoty

Mijała błogi wiek złoty

Uczuć, wiary i przyjaźni,

A niebieska pogoda jaśniała z jej czoła

Boskim uśmiechem anioła. 10

Umarła - smutna po niej pamiątka została -

Darń zielona, krzyż czarny i dziewiczy wieniec.

Przy grobie matka płakała,

Tkliwa siostra i młodzieniec.

Nawet wietrzyk, gdy czasem przebiegał te strony, 15

Tęsknym uczuciem wiedziony,

Zwiędłe kwiaty całował, w listkach brzozy szmerał

I ciche żale wywierał.

2.

Pełna uczuć i życia urodna dziewica

Wyjrzała z ojców progu trwożliwie, nieśmiało 20

Jasnej róży płomienie wybiły na lica

I serce mocniej zadrżało.

I potem, w życiu innym dla niej, wielkim, nowym,

Z dziewiczym, białym wieńcem na śnieżystej skroni,

Lękliwą łezkę uroni 25

I staje w kole godowym.

Z ulubionym młodzieńcem, z pogodą na twarzy,

Przy świętych stopniach ołtarzy

Umarła - świat żałował, znajomi płakali,

Ziemia zwłoki pokryła, dzwon śmierci zadzwonił, 30

A smutny mąż, stojąc w dali

I jednej łzy nie uronił.

Tylko czasem samotny, pośród nocnej ciszy,

Gdy ludzkie ucho nie słyszy,

Z drżącą piersią, łzą w oku, szedł w smętarne cienie 35

Grobowe ściskać kamienie.

3.

Poznałem - bodaj raczej to było widzenie,

Jak pośród świetnych uciech i złudnych omamień,

Tak lubiła zabawy, złoto i kamienie,

Że serce zmieniła w kamień. 40

Ni jej tkliwa piosenka przemówi do duszy,

Nie dla niej słowik śpiewał, srebrny strumień dzwonił,

Ni księżyc lice wysłonił,

Wdzięk ją natury nie wzruszy:

Bo czy cichy mrok zapadł, czy słońce świtało - 45

W zimnym ją gmachu zastało.

Umarła - i nikt świetnej nie wspomniał dziewicy,

Tylko gawiedź zebrana, ludzie zysku pewni

I karta śmierci, co krewni

Przybili na rogu ulicy. 50

Bo i po cóż wspominać - kamień - pod kamieniem,

Żywe skarby młodości w czczym blasku prześniła.

Czczym życie zbiegło marzeniem,

Bo ona żyjąc - nie żyła.

6. Bibliografia

1. Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. T. 7. Warszawa 1968.

2. Cyganeria Warszawska. Wstęp napisał, wypisy ułożył i opracował S. Kawyn. Wrocław 1967.

3. Słownik Języka Polskiego Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego. Warszawa 1915.

4. Uniwersalny Słownik Języka Polskiego. Pod. red. S. Dubisza. Warszawa 2006.

5. Słownik Języka Polskiego. Pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1961.

szczęsny -

jaśnieć - tracić intensywność barwy, płowieć, blednąć lub wydawać silny blask, błyszczeć, lśnić (sugerowana druga propozycja)

Darń - darnina, darnia - zwarta okrywa m.in. łąk i pastwisk, składająca się głównie z trawy i roślin motylkowatych lub też z samej trawy, tworząc trawnik. Poprzez gęsty system korzeni roślin silnie wiąże się

z wierzchnią warstwą gleby. Darń pocięta na płaty służy do zabezpieczania przed erozją skarp, grobli, nasypów i stromych zboczy.

dziewiczy wieniec - symbol dziewictwa, dziewiczość, panieństwo

szmerać - wydawać szmer, cichy odgłos, szelest

próg ojców - dom ojców

koło godowe - uroczystości weselne

świetny - wspaniały, znakomity

omamić - zwieść kogoś fałszywymi pozorami

księżyc lice wysłonił - księżyc pojawił się na niebie, wschód księżyca

gmach - tu najprawdopodobniej w znaczeniu zimnego ciała

karta śmierci - klepsydra - informacja o śmierci danej osoby, podana do publicznej wiadomości

prześnić - przemarzyć we śnie, przepędzić czas na marzeniu sennym,

czczy - pusty, bezwartościowy, nic nie znaczący, bezcelowy, płonny

5

---