Kaja Kłosowska
filologia polska II rok
grupa edytorska
Opracowanie krytyczno - literackie wiersza Trzy mogiły Seweryna Filleborna
Gdańsk, 25 czerwca 2010r.
1.Autor
Seweryn Grzegorz Filleborn był polskim poetą-lirykiem. Urodził się 8 września 1815r. w Warszawie, w rodzinie urzędniczej. Pobierał nauki w Liceum Warszawskim w latach 1825 - 1831, nie podjął studiów wyższych prawdopodobnie z powodu zamknięcia Uniwersytetu Warszawskiego po powstaniu listopadowym.
Około roku 1838 utworzył coś w rodzaju grupy artystycznej, nazwaną później Cyganerią Warszawską. Przyczynił się do powstania pisma literackiego Nadwiślanin w 1841r. (ukazało się sześć zeszytów). Twórczość Filleborna to liryka przepełniona smutkiem, pesymizmem i odrazą do miasta, które uważał za siedlisko zła, ale również umiłowanie przyrody, ludu, jego prostoty i pieśni ludowej. Swoje liryki zamieszczał w czasopismach warszawskich. Jedyny tom poezji Filleborna pt. Poezje Seweryna Filleborna ukazał się
w 1847r.
Filleborn zmarł 5 sierpnia 1850r. w Warszawie.
2. Okoliczności powstania
Tom poezji Seweryna Filleborna został wydany w 1847r. w Warszawie w księgarni Gustawa Sennewalda i wydrukowany przez Henryka Hirszela. Poeta zadedykował wiersze swoim siostrom.
3. Kolacjonowanie
Wiersz Trzy mogiły ukazał się w czasopiśmie pt. „Przegląd Warszawski” w 1840r.
Za podstawę wydania służy tom poezji z roku 1847, ponieważ jest to jedyna dostępna wersja.
4. Modernizacja pisowni
- usunięcie kropki po tytule wiersza zarówno na stronie tytułowej, jak i na stronie poprzedzającej wiersz
- w wyrazie „radośny” literę „ś” zamieniamy na „s”
- zmiana zapisu imiesłowu „niebacząc” zgodnie z dzisiejszymi zasadami ortograficznymi („nie” z imiesłowami przysłówkowymi piszemy oddzielnie)
- wstawienie przecinka przed „że”
- usunięcie przecinków przed „i”
- usunięcie „é” we wszystkich wyrazach
- zamiania „é” na „y” w wyrazie „tęskném”
- usunięcie „é” w wyrazie „wielkiém”
- zamiana „é” na „y” w wyrazie „nowém”
- zamiana „é” na „y” w wyrazie „godowém”
- zamiana „ją” na „jej” zgodnie ze współczesną deklinacją zaimków
- zmiana zapisu „pocóż” zgodnie z obowiązującymi zasadami („po cóż”)
- zamiana „é” na „y” w wyrazie „czczém”
Modernizacja pisowni odbywa się zgodnie z zasadami współczesnej ortografii i interpunkcji polskiej.
5. Komentarz edytorski
TRZY MOGIŁY
1.
W cichym życia poranku, jak niedoszłe kwiecie,
Co wznoszą mdłe ramiona i listek radosny,
Nie bacząc, że nadejdzie burza i zamiecie,
I miną błogie dni wiosny,
Pośród szczęsnych urojeń, sennej wyobraźni, 5
Wesoła towarzyszka dziecinnej pustoty
Mijała błogi wiek złoty
Uczuć, wiary i przyjaźni,
A niebieska pogoda jaśniała z jej czoła
Boskim uśmiechem anioła. 10
Umarła - smutna po niej pamiątka została -
Darń zielona, krzyż czarny i dziewiczy wieniec.
Przy grobie matka płakała,
Tkliwa siostra i młodzieniec.
Nawet wietrzyk, gdy czasem przebiegał te strony, 15
Tęsknym uczuciem wiedziony,
Zwiędłe kwiaty całował, w listkach brzozy szmerał
I ciche żale wywierał.
2.
Pełna uczuć i życia urodna dziewica
Wyjrzała z ojców progu trwożliwie, nieśmiało 20
Jasnej róży płomienie wybiły na lica
I serce mocniej zadrżało.
I potem, w życiu innym dla niej, wielkim, nowym,
Z dziewiczym, białym wieńcem na śnieżystej skroni,
Lękliwą łezkę uroni 25
I staje w kole godowym.
Z ulubionym młodzieńcem, z pogodą na twarzy,
Przy świętych stopniach ołtarzy
Umarła - świat żałował, znajomi płakali,
Ziemia zwłoki pokryła, dzwon śmierci zadzwonił, 30
A smutny mąż, stojąc w dali
I jednej łzy nie uronił.
Tylko czasem samotny, pośród nocnej ciszy,
Gdy ludzkie ucho nie słyszy,
Z drżącą piersią, łzą w oku, szedł w smętarne cienie 35
Grobowe ściskać kamienie.
3.
Poznałem - bodaj raczej to było widzenie,
Jak pośród świetnych uciech i złudnych omamień,
Tak lubiła zabawy, złoto i kamienie,
Że serce zmieniła w kamień. 40
Ni jej tkliwa piosenka przemówi do duszy,
Nie dla niej słowik śpiewał, srebrny strumień dzwonił,
Ni księżyc lice wysłonił,
Wdzięk ją natury nie wzruszy:
Bo czy cichy mrok zapadł, czy słońce świtało - 45
W zimnym ją gmachu zastało.
Umarła - i nikt świetnej nie wspomniał dziewicy,
Tylko gawiedź zebrana, ludzie zysku pewni
I karta śmierci, co krewni
Przybili na rogu ulicy. 50
Bo i po cóż wspominać - kamień - pod kamieniem,
Żywe skarby młodości w czczym blasku prześniła.
Czczym życie zbiegło marzeniem,
Bo ona żyjąc - nie żyła.
6. Bibliografia
1. Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. T. 7. Warszawa 1968.
2. Cyganeria Warszawska. Wstęp napisał, wypisy ułożył i opracował S. Kawyn. Wrocław 1967.
3. Słownik Języka Polskiego Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego. Warszawa 1915.
4. Uniwersalny Słownik Języka Polskiego. Pod. red. S. Dubisza. Warszawa 2006.
5. Słownik Języka Polskiego. Pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1961.
szczęsny -
jaśnieć - tracić intensywność barwy, płowieć, blednąć lub wydawać silny blask, błyszczeć, lśnić (sugerowana druga propozycja)
Darń - darnina, darnia - zwarta okrywa m.in. łąk i pastwisk, składająca się głównie z trawy i roślin motylkowatych lub też z samej trawy, tworząc trawnik. Poprzez gęsty system korzeni roślin silnie wiąże się
z wierzchnią warstwą gleby. Darń pocięta na płaty służy do zabezpieczania przed erozją skarp, grobli, nasypów i stromych zboczy.
dziewiczy wieniec - symbol dziewictwa, dziewiczość, panieństwo
szmerać - wydawać szmer, cichy odgłos, szelest
próg ojców - dom ojców
koło godowe - uroczystości weselne
świetny - wspaniały, znakomity
omamić - zwieść kogoś fałszywymi pozorami
księżyc lice wysłonił - księżyc pojawił się na niebie, wschód księżyca
gmach - tu najprawdopodobniej w znaczeniu zimnego ciała
karta śmierci - klepsydra - informacja o śmierci danej osoby, podana do publicznej wiadomości
prześnić - przemarzyć we śnie, przepędzić czas na marzeniu sennym,
czczy - pusty, bezwartościowy, nic nie znaczący, bezcelowy, płonny
5