NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY U PSÓW

• Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) - jest najczęstszym zaburzeniem endokrynologicznym u psów.

• Niedoczynność tarczycy - to wieloukładowe zaburzenie przemiany materii wywołane przez niedostateczne wytwarzanie hormonów tarczycy i obniżone zaopatrzenie komórek ciała w te hormony.

• Towarzyszy jej najczęściej zespół charakterystycznych objawów klinicznych:

• ospałość

• osłabienie

• wzrost masy ciała

• wyłysienia / suchość włosów

• przebarwienia skóry

• zmniejszenie tolerancji na zimno

• zmniejszenie częstotliwości skurczów serca

• brak rui u suk

• Objawy te spowodowane są zaburzeniami czynności komórek wskutek niedostatecznego pobudzenia przez wytwarzane w mniejszej ilości hormony tarczycy.

• Etiologia:

• Niedoczynność tarczycy można podzielić na:

• Niedoczynność pierwotna

• jest najczęstszą formą niedoczynności, (90% przypadków)

• powstaje albo na wskutek:

• Uszkodzenia tarczycy

• Zaburzeń rozwojowych

• Zakłócenia syntezy hormonów

• ½ przypadków niedoczynności pierwotnej jest spowodowane limfocytarnym zapaleniem - w przebiegu którego w tkance gruczołowej spotyka się ponadto komórki plazmatyczne i makrofagi

• ½ natomiast powstaje wskutek atrofii idiopatycznej (nieznanego tła) - tutaj mimo braku zapalenia dochodzi do zwyrodnienia komórek nabłonka pęcherzyków tarczycy - co powoduje w efekcie zmniejszenie miąższu gruczołu, zastępowanego przez tkankę tłuszczową.

• Nowotwory wywodzące się z tarczycy prowadzą najczęściej do uszkodzenia narządu, a objawy niedoczynności pojawiają się, gdy co najmniej 75% tkanki gruczołowej ulegnie zniszczeniu.

• Niedoczynność wtórna

• Występuje bardzo rzadko

• może mieć postać:

• postać przysadkową (II rzędu) - najczęściej wskutek uciskania przysadki przez nieczynny endokrynologicznie guz nowotworowy, który upośledza wydzielanie hormonów tropowych (tyreotropiny)

• postać podwzgórzową (III rzędu) - u psów dotychczas nie stwierdzona. U ludzi jest powodowana niedoborem w podwzgórzu hormonu uwalniającego tyreotropinę

• Występowanie:

• u psów skłonność do niedoczynności tarczycy może być związana z:

• rasą - częściej u ras średnich i ras dużych ( doberman, jamnik, bokser, cocker spaniel, seter irlandzki, dog niemiecki), rzadko występuje u owczarków niemieckich i mieszańców.

• Wiekiem - najczęściej między 4-6 rokiem życia

• Objawy kliniczne: ze względu na rolę hormonów tarczycy w metabolizmie wszystkich komórek, ich niedobór powoduje objawy ze strony wielu układów i narządów.

• zmniejszenie tempa metabolizmu

• wzrost masy ciała przy nie zwiększonym apetycie

• ospałość i apatia

• objawy ze strony skóry

• symetryczne wyłysienia na tułowiu, które przenoszą się z czasem na kończyny (u ras dużych zmiany mają charakter ogniskowy i są asymetryczne)

• wyłysienia końca ogona ( przypomina „ogon szczura” )

Łysienie - powstaje w skutek zaburzenia cyklu włosowego, prowadzącego do zahamowania wzrostu. Jest to spowodowane atrofią mieszków włosowych, które zatrzymują się w stadium telogenu. W badaniu histologicznym można wykazać hipertrofię lub wakuolizację mięśni przywłosowych.

• hiperpigmentacja i nadmierne rogowacenie naskórka, zanik skóry - powstałe w skutek upośledzenia syntezy steroli, białek oraz spadku aktywności mitotycznej komórek

• skóra staje się zimna, gruba i mniej elastyczna, gdyż zmniejsza się proliferacja fibroblastów oraz synteza kolagenu

• powolne gojenie się ran - również z tego samego powodu

• obrzęk śluzakowaty (myxoedema) - powstaje w skutek zwiększenia wyrzutu TSH, który pobudza wytwarzanie w skórze glikozaminoglikanów (kwasu hialuronowego). W skórze gromadzą się mukopolisacharydy wiążąc wodę.

• łojotok - w skutek zaburzeń w przemianie lipidów. W surowicy zwiększa się stężenie kwasu oleinowego i linolowego, a zmniejsza się stężenie kwasu dihomo-gamma-linolenowego, arachidonowego

• ropne zapalenie skóry / woskowinowe zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego

• predyspozycja do zakażeń wtórnych - wskutek niedoboru hormonów tarczycy powstaje spadek odporności w postaci:

• spadku liczby limfocytów we krwi

• supresji limfocytów T i B

• zaburzeń czynnościowych neutrofili - zmniejszona zdolność do adherencji i chemotaksji

• obwodowe zaburzenia nerwowe - w wyniku zakłócenia funkcji brzusznych neuronów ruchowych

• osłabienie spadek apetytu unikanie wysiłku

• kulawizna jednej kończyny

• bolesność mięśni

• niezborność tylnych kończyn (podkurczenie palców + utrata pazurów)

• możliwe jest porażenie jedno- lub obustronne porażenie nerwów twarzowych

• zez, przechylanie głowy

• zataczanie / kręcenie się w kółko

11. porażenie krtani - u psów ras dużych + młode psy rasy Bouvier des Fladres - objawia się zmianą głosu oraz kaszlem (nasilają się pod wpływem wysiłku)

12. zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego (głównie lewej komory) - powstaje bradykardia zatokowa, niemiarowość

13. zaburzenia w syntezie, mobilizacji, degradacji:

• cholesterolu hipercholesteremia, powyżej 19,4 mmol/l

• fosfolipidów lipidemia

• trójacylogliceroli hipertrójacyloglicerolemia

14. opadnięcie górnej powieki - przy obrzęku śluzakowatym na głowie

15. owrzodzenia rogówki - w skutek kumulacji w niej lipidów

16. zapalenie błony naczyniowej oka

17. niedokrwistość - nieregeneracyjna, normocytowa, normochromatywna - przyczyną zaburzeń erytropoezy jest zmniejszenie proliferacji komórek pnia w szpiku i zmniejszonej produkcji erytropoetyny.

18. zaburzenia płodności

• u samców - (samce z idiopatyczną pierwotną niedoczynnością) - limfocytarne zapalenie jąder, prowadzące do bezpłodności

• u samców - osłabienie libido, zmniejszenie jąder, pogorszenie nasienia

• u suk - całkowita bezpłodność lub zaburzenia w cyklu jajnikowym - wydłużenie fazy międzyrurowej lub osłabienie rui.

• u suk - rodzenie słabych, niezdolnych do życia zwierząt

19. objawy „kretynizmu”:

• karłowatość nieproporcjonalna

• skrzywienie kończyn

• duża/szeroka głowa

• duży, zwisający język

• zgrubiała skóra

• opóźnienie umysłowe

• wole (ewentualnie)

• Rozpoznanie:

Na podstawie objawów klinicznych, wyników badań hematologicznych i biochemicznych można wysunąć jedynie podejrzenie o niedoczynność tarczycy. Należy wykonać badanie endokrynologiczne.

• Badanie endokrynologiczne - polegają na określeniu całkowitego stężenia czterojodotyroniny (T4, tyroksyny) lub całkowitego stężenia trójjodotyroniny (T3) w surowicy.

• Badanie hematologiczne/biochemiczne: niedokrwistość normocytarna, podwyższenie stężenia lipidów (często), podwyższenie wartości kinazy kreatyninowej i enzymów wątrobowych (czasami)

• Badanie RTG

• przy wrodzonej niedoczynności tarczycy - a) nieprawidłowy rozwój nasad kości; b) opóźnione kostnienie i zamknięcie nasad kości; c) skrócone trzony kręgów