TWÓRCZOŚĆ AWANGARDY KRAKOWSKIEJ

• najpoważniejsze ze wszystkich grup poetyckich dwudziestolecia międzywojennego podstawy teoretyczne

• systemowa, koherentna, konsekwentna koncepcja poezji i kultury

• istota epoki - nowoczesna miejska cywilizacja

• ideał pracy - rygor w tworzeniu poezji

• wąskie traktowanie poezji

II okres awangardy

• schyłek lat dwudziestych, początek trzydziestych

• mniej głośny ale bogatszy od pierwszego

• dojrzałość artystyczna członków grupy

PROGRAM

• Idea nowej sztuki

• 3x M - Miasto, Masa, Maszyna

• odrzucenie tradycji

• poezja ma czerpać ze współczesnej cywilizacji

• precyzja w konstruowaniu wierszy

CECHY POEZJI

• zdania zaszyfrowane i skondensowane, które trzeba czytać wielokrotnie, by je zrozumieć

• dynamizm

• patos

• opiewała pracę, robotników, cywilizację

• poezja jako obowiązek

• elementy włoskiego futuryzmu - ferwor, entuzjazm, hiperbolizm, dynamizm

• elipsy, spiętrzone metafory

PRZEDSTAWICIELE

Tadeusz Peiper ( 1891 - 1969 )
- główny teoretyk grupy

• Tędy (1930) - zbiór artykułów z lat 20 - stych

• Nowe usta (1925) - odczyt o poezji

• podkreśla znaczenie odzyskania niepodległości

• cywilizacja „ miasta, masy, maszyny” - entuzjazm, urbanizm, kult cywilizacji

• wiara w postęp, prace organiczną, racjonalizm

• odrzucenie starych zasad i postulat kreowania nowych

• budowa- nie burzenie

• nowa poezja - zgodna z epoką, współtworzy człowieka

• koncepcja poematu jako budowy

• ideały harmonii, metody, dyscypliny

• „sprowadzanie chaosu do porządku, dowolności do ładu”

• kult fachowości w tworzeniu poezji

• zdanie- podstawowa jednostka poetycka

• metafora - główny chwyt artystyczny

• ideał poetyckiego kunsztu ( „poemat rozkwitający” )

• mówienie nie wprost, ekwiwalentyzowanie uczuć

Tomiki

• A (1924)

• Żywe linie (1924)

• hermetyzm

• wpływy poezji hiszpańskiej

• poetyka metaforycznego szyfru

• oryginalność metaforyczna i składniowa

• oparcie przede wszystkim na pojęciowych związkach słów

• olśniewające bogactwem metafory

• peryfrazy - zagadki poetyckie, pełne inwencji

• inwencja w kształtowaniu składni

• tematy - erotyka, kult pracy

II okres

• Raz (1929)

- Kronika dnia - technika collage'u, drobne wiadomości - „notatki prasowe”

- poezja społeczna, interwencyjna

• Na przykład (1931)

- prozaizm

- wzorzec poezji obywatelskiej

- koncepcja poety jako montażysty

- centralny temat - sprawa brzeska

Jan Brzękowski (1903- 1983)

• Tętno (1925)

- dynamizm, patos, opiewanie pracy robotników, nowoczesnej cywilizacji

II okres

• na katodzie (1928)

• w drugiej osobie (1933)

• sceptyczny obserwator

• autotelizm

• eksperyment poetycki

• poszukiwanie nowych dróg, nowych chwytów pisarskich

• elipsa, skojarzenia

• pewna skłonność do autonomicznego traktowania warstwy brzmieniowej

• od 1928- w Paryżu

Julian Przyboś (1901- 1970)

• Śruby (1925)

• Oburącz (1926)

• tyrteusz konstruktywnej, społecznej, gromadnej pracy

• poezja „produkcyjna”, utylitarna

• wzywanie społeczeństwa do pracy

• praca nad słowem = praca fizyczna

• poeta - „twardym słowem pracuje”

• maszyna - narzędzie pracy, spotęgowanie ludzkiej siły

• poezja - skonstruowana jak maszyna

• koło, prąd, rozruch - słowa- klucze- wyrażają dynamizm, maksymalizm, gigantyzm

• maksymalne napięcie, maksymalna siła doznań

II okres

• sponad (1930)

• tom przełomowy

• nowa koncepcja języka poetyckiego - homonimy, polisemia, kompresja języka, wielość znaczeń

• pojawia się liryzm i groteska

• wieś - pożegnanie z miastem - rozczarowanie miejską cywilizacją i rzeczywistością społeczną

• wizja świata ukształtowana przez pejzaż, naturę

• ruch - kolisty, okrężny

• w głąb las (1932)

• poezja pejzażu

• poezja wspomnień z wiejskiego dzieciństwa

• dynamizm

• myśl o rewolucji

Jalu Kurek (1904- 1983)

- Upały (1925)

II okres

• hasła poezji społecznej

• Śpiewy o Rzeczypospolitej (1929)

- Manifest poetycki - konieczność powrotu poezji do życia

• dbałość o komunikatywność wierszy

• pewien klasycyzm

• tyrteizm pracy

• Usta na pomoc (1933)

• długi poemat - amorficzny, parowątkowy

• tyrteizm walki społecznej i pokoleniowej

CZASOPISMA

- „Zwrotnica” ( 1922- 1923, 1926 - 1927)

- założona przez Peipera