Obrabiarki i tokarki
Tokarka jest to obrabiarka przeznaczona do obróbki zewnętrznych i wewnętrznych, które są zawsze obrotowe. Kształtowanie tych powierzchni odbywa się przez dokonanie ruchu głównego przedmiotu obrabianego oraz prostoliniowego ruchu narzędzia.
Skrzynka prędkości służy do otrzymania różnych prędkości obrotowych (standardowo ilość 14 biegów) W skrzynkach tych regulacja odbywa się w stopień skokowy. Według ciągu geometrycznego o ilorazie ?1,25 ? 1,4.
Wrzeciennik jest to zespół obrabiarki w którym ułożyskowane jest wrzeciono. Zwykle we wrzecienniku umieszczone są również przekładnie do zmiany prędkości obrotowej wrzeciona oraz mechanizmy do przełączania prędkości (wodziki lub widełki).
Wrzeciono jest to element obrabiarki w kształcie wału, przeważnie z otworem poosiowym służącym do zamocowania obrabianego przedmiotu lub narzędzia.
Elementem wiążącym wszystkie zespoły tokarki jest łoże. Jest to skomplikowany odlew żeliwny (żeliwo ma zdolność tłumienia drgań) o konstrukcji zapewniającej dużą sztywność. Prowadnice zewnętrzne łoża służą do prowadzenia suportu i związanego z nim noża. O prowadnicach wewnętrznych można przesuwać konik. Konik wraz z kłem służącym do ustalenia drugiego końca przedmiotowego.
Napęd silnika jest przenoszony przez przekładnie pasową do wrzeciennika zawierającego skrzynkę prędkości (reduktor)
Za pomocą odpowiedniej przekładni zębatej włanczany jest w skrzynce prędkości. Uzyskujemy żądaną prędkość obrotową wrzeciona i w rezultacie założoną szybkość skrawania.
Końcówka wrzeciona jest przystosowana do zamocowania kła, tarczy zabierakowej lub uchwytu tokarskiego.
Skrzynka posuwów jest napędzana przez skrzynkę prędkości za pośrednictwem przekładni chitynowej z kołami zmianowymi.
Dalsze przeniesienie napędu ze skrzynki posuwowej do suportu tokarki może odbywać się za pośrednictwem wałka pociągowego lub śruby pociągowej.
Śruba pociągowa umożliwia dokładny przesuw narzędzia i zapewnia powtarzalność tego ruchu w stosunku do przedmiotu obrabianego ? stosowane jest do nacinania gwintów.
Napęd rozdzielny składa się z 2 zespołów skrzynki prędkości zwanej reduktorem umieszczonym z dala od wrzeciona (np. w nodze) oraz wrzeciennika w którym łożyskowane jest wrzeciono. Napęd z reduktora jest przenoszony na wrzeciennik za pomocą przekładni pasowej. Napęd ten preferowany jest szczególnie w obrabiarkach szybkobieżnych. Dzięki wprowadzeniu przekładni pasowej oddzielającej źródło drgań jakim są szybkobieżne koła zębate w reduktorze oraz przenoszeniu napędu w zakresie większej prędkości obrotowych bezpośrednio na wrzeciono przy włączonej odboczce (załączone sprzęgło kłowe) uzyskuje się mniejsze drgania na wrzecionie co wpływa korzystnie na gładkość powierzchni i trwałość narzędzia.
Silnik ustawiany jest na podstawie tokarki lub morze być przymocowany bezpośrednio do wrzeciennika.
We wrzecienniku znajduje się skrzynka prędkości w której ostatni wałek stanowi wrzeciono, napęd przenosi się przez stałe i przesuwne koła zębate.
Napęd ten preferowany jest w obrabiarkach o mniejszych szybkościach obrotowych ponieważ wysokoobrotowe przekładnie zębate wymagają dużych dokładności wykonania oraz są bardzo drogie, układ ten nadaje się szczególnie do napędu tokarek średnich i ciężkich w których prędkości obrotowe są stosunkowo małe. W obrabiarkach tych przekładnie zębate umożliwiają przenoszenie dużych momentów obrotowych co ma istotne znaczenie w obrabiarkach ciężkich.