PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA.
Plan pracy:
1.Czynniki zwiększające ryzyko zachorowalności na serce.
2.Definicja układu krążenia.
3.Profilaktyka nadciśnienia.
4.Profilaktyka miażdżycy.
5.Postępowanie w cukrzycy.
6.Zapobieganie atakowi serca.
7.O czym trzeba pamiętać przy ocenie zdrowia własnego serca?
8.Podsumowanie.
Literatura:
„Zapobieganie chorobom serca”.- Linda Norton
„Świat medycyny” - Polskie Towarzystwo Lekarskie- Gazeta Lekarska
W większości przypadków chorobie serca można zapobiec, ale nie ma absolutnej pewności, że da się jej uniknąć. Zdrowie zależy przecież od tylu różnych rzeczy, włącznie z odziedziczonymi cechami, trybem życia, rodzajem osobowości, zdrowiem psychicznym i stosunkiem do spraw codziennych. Jeśli jednak zna się i rozumie elementy zagrożenia, wie jak ich w życiu unikać- rezygnując z żadnych przyjemności jakie życie powinno nieść- można mieć szansę na zajęcie możliwie najniższego miejsca na liście potencjalnych ofiar serca.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na serce są: wysokie ciśnienie krwi, palenie papierosów, duże stężenie tłuszczów we krwi (cholesterolu i trójglicerydów),otyłość, niedostatek wysiłku fizycznego, cukrzyca oraz cechy dziedziczne. Zrozumienie przyczyny i sposobu działania wymienionych czynników ryzyka będzie łatwiejsze, gdy przytoczę jak działa układ krążenia, czyli układ sercowo-naczyniowy.
Układ krążenia ,złożony jest z serca i naczyń krwionośnych, nosi też nazwę układu serwowo-naczyniowego. Jest to układ hydrauliczny, w którym przez setki rurek (naczyń krwionośnych) krąży krew mapędzana przez pompę (serce).
Układ krążenia jest jedyną drogą doprowadzającą do wszystkich tkanek ciała i tlen i niezbędne do życia substancje pokarmowe. Żadna część ciała nie może właściwie funkcjonować bez ciągłego, wystarczającego zaopatrzenia w krew.
PROFILAKTYKA NADCIŚNIENIA
Wysokiemu nadciśnieniu krwi można w pełni zapobiec, jeśli wykryje się jego przyczynę, a chory jest przygotowany na podięcie odpowiednich kroków zaradczych. Wiadomo, że spożywanie pokarmów z dużą ilością soli, a także nadwaga mają związek z podwyższaniem się ciśnienia tętniczego. Wypijanie paru kieliszków alkoholu dziennie jest też jedną z przyczyn podwyższenia ciśnienia krwi i utrudnia jego leczenie. Palenie papierosów nie podwyższa ciśnienia krwi, natomiast zdecydowanie zwiększa ryzyko twardnienia tętnic, jest więc bardzo niekorzystne. Regularne kontrolowanie ciśnienia krwi może więc zapobiec poważnym następstwom, ponieważ w porę wykryje się nieprawidłowości zanim dojdzie do bardzo wysokiego nadciśnienia. Ciśnienie krwi u zdrowej osoby wynosi „normalnie” od 100 do 130 mm Hg ciśnienia skurczowego i od 60 do 80mm Hg ciśnienia rozkurczowego. Można to zapisać jako 100/60.
Niewątpliwie nadmierna waga ciała często sprzyja podwyższeniu ciśnienia krwi, gdyż nakłada na serce dodatkowe obciążenia. Wraz z przyrostem wagi ciała zwiększa się również ilość krwi w organizmie. Tak więc u osób otyłych serce musi pracować ciężej, by przepompować więcej krwi i to przez dużo rozleglejszy system naczyń krwionośnych.
Czasem udaje się obniżyć ciśnienie przez pewne zmiany w sposobie odżywiania, polegające głównie na ograniczeniu dowozu kalorii i soli. Sól kuchenna to właściwie chlorek sodowy. Sód znajduje się w małych ilościach w większości naturalnych pokarmów, ale stosunkowo dużo jest go w wielu
odmianach pieczywa, napojach i gotowych potrawach, sosach, marynatach,
,słonych przekąskach, mielonkach w wodzie mineralnej itp. Jeżeli chcemy zmniejszyć spożycie soli, musimy po prostu zrezygnować z dodawania jej do przygotowanych potraw przy stole. Także jeśli wyeliminujemy potrawy takie jak: szynkę chipsy ziemniaczane, słone orzeszki czy inne solone potrawy, nasze ciśnienie znacznie się obniży i może nie zaistnieje potrzeba przestawienia się na specjalne produkty o niskiej zawartości soli. Oczywiście spożywając bezsolne pieczywa, margaryny, masła czy inne produkty można skuteczniej ograniczyć zawartość soli i wpłynąć na jeszcze większe obniżenie ciśnienia krwi.
Palenie tytoniu bardzo nasila niekorzystny wpływ wysokiego ciśnienia krwi na ściany tętnic ,zwiększa więc ryzyko ataku serca. Śmierć z powodu ataku serca występuje dwukrotnie częściej wśród palących ,niż wśród niepalących. Spośród innych fatalnych następstw palenia papierosów należy wymienić chorobę wieńcową, raka płuc ,raka pęcherza, przewlekłe choroby płuc, choroby naczyń obwodowych i owrzodzenie żołądka.
Takie zajęcia fizyczne jak regularne spacery, jogging, bieganie, jazda na rowerze, pływanie ,które przyczyniają się do zachowania sprawności ciała, mają niewielki, ale niewątpliwie korzystny wpływ nie tylko na nadciśnienie, ale i na stan psychiczny, poza tym ogólnie wzmacniają poczucie dobrego zdrowia. Podjęcie każdego „programu treningowego” wymaga zasięgnięcia porady lekarza, gdyż bardzo znaczny wysiłek może być pewnym zagrożeniem dla osób z niekontrolowanym nadciśnieniem czy innymi czynnikami ryzyka.
Osoby z wysokim ciśnieniem krwi powinny unikać obciążeń emocjonalnych lub przynajmniej je redukować. Konieczne są zmiany pozwalające zwolnić rytm zajęć zawodowych i prywatnych, czy unikać sprzeczek. Za zasadę należy przyjąć myślenie pozytywne. Zamartwianie się nie rozwiązuje żadnego problemu. Dla osób z nadciśnieniem odpoczynek to jedno z najlepszych lekarstw.
Podczas snu ciśnienie krwi zwykle się obniża, zmniejszając obciążanie, jakiemu
poddawane są tętnice i serce. W miarę możności zaleca się 8-godzinny spoczynek nocny i chwilę spokoju w dzień.
Jedną z przyczyn chorób serca jest miażdżyca, czyli stwardnienie tętnic. Jest pierwotną chorobą, która prowadzi do choroby wieńcowej. Polega
ona na gromadzeniu się złogów tłuszczowych i włóknistych w wewnętrznej wyściółce tętnic. Złogi te noszą nazwę ognisk miażdżycowych i uwypuklają się do światła naczynia, pogarszając przepływ przez nie krwi.
Proces ten może rozpocząć się już w młodości, a w wieku średnim bywa bardzo
zaawansowany, choć nie można tego stwierdzić podczas zwykłego badania.
Do najbardziej podatnych na rozmaite czynniki powodujące te zmiany zalicza
się ludzi z wysokim ciśnieniem krwi oraz wysokim stężeniem cholesterolu we krwi, a także palaczy tytoniu. Miażdżyca przejawia się u różnych ludzi w niejednakowy sposób. Wzbudzają opisy ustępowania wielu objawów osób podejmujących odpowiednie programy zapobiegawcze. Im wcześniej się taki program wdroży, tym wyniki są lepsze.
CHOLESTEROL
Jest substancją stałą o białym, woskowatym wyglądzie,którą produkują wszystkie
tkanki zwierzęce. Pewna ilość cholesterolu krążąca we krwi jest ważna dla życia i dobrego stanu zdrowia, natomiast nadmiar zwiększa ryzyko miażdżycy i choroby wieńcowej. Najwięcej jest go w podrobach, takich jak móżdżek, cynaderki i wątroba, oraz w żółtku jaj, w śmietance i maśle. Do pokarmów o średniej zawartości cholesterolu należy chude mięso, kurczęta, ryby, pełne mleko i sery. Niewiele cholesterolu lub jego brak stwierdza się w płatkach owsianych, owocach, warzywach, orzechach, nasionach, chlebie, twarogu wiejskim, margarynie z tłuszczów wielonienasyconych i w olejach roślinnych.
Aby zmniejszyć stężenie cholesterolu we krwi należy:
1.Przy nadwadze - schudnąć; już tylko to może zmniejszyć stężenie cholesterolu.
2.Ograniczyć spożycie wszystkich tłuszczów i olejów - stosować tylko tłuszcze wielonienasycone.
3.Jeść świeże owoce, jarzyny, pokarmy z nasion,ryż gruboziarnisty chleb i płatki.
Aby zmniejszyć zawartość tłuszczów i cholesterolu w pokarmach należy:
1.Zmniejszyć ilość tłuszczów i olejów używanych do przyrządzania potraw, do past, sałat i sosów.
2.Ograniczyć spożywanie potraw smażonych ,tłustych, potraw z małej gastronomii, ciastek, biszkoptów, wyrobów cukierniczych i czekoladek.
3.Używać chudego mięsa, ryb, drobiu, fasoli i grochu.
4.Zmniejszyć spożycie pełnej śmietany i produktów z niezbieranego mleko.
5.Umiarkowanie spożywać jaja.
PALENIE TYTONIU
Większość ludzi wie, że palacze częściej zapadają na raka płuc. Tym czasem większym zagrożeniem jest dla nich choroba wieńcowa i inne choroby naczyń krwionośnych. Ryzyko śmierci jest u palacza 2-3 krotnie większe niż u pozostałych osób. Dym tytoniowy zawiera trzy główne składniki: nikotynę, tlenek węgla i smołę. Nikotyna przyspiesza bicie serca i zwiększa jego zapotrzebowanie na tlen. Równocześnie tlenek węgla zawarty w dymie obniża zdolność krwi do przenoszenia tlenu do serca i innych mięśni. Dwadzieścia papierosów dziennie
obniża dostarczenie tlenu do serca o około 10%.Nikotyna podwyższa ciśnienie krwi i przyspiesza pracę serca, może przyspieszyć rozwój miażdżycy, prawdopodobnie sprzyja zakrzepom, przyczynia się do zaburzeń rytmu serca.
Tak więc porzucenie palenia papierosów prowadzi do szybkiego zmniejszenia
się ryzyka śmiertelnej choroby serca. W ciągu bardzo krótkiego czasu zagrożenie
zmniejsza się do poziomu niemal takiego, jak u osób nigdy nie palących.
NADWAGA
Choroby serca są częstsze u osób z nadwagą, a nagłe zgony zdarzają się 4- krotnie częściej wśród osób otyłych. Nadmierna waga ciała jest przyczyną wysokiego ciśnienia krwi ,podwyższonego stężenia tłuszczów we krwi i cukrzycy, a wszystkie te stany zwiększają ryzyko zachorowania na serce.
Ryzyko to można zatem zredukować, obniżając wagę, poprzez stratę nadmiernej ilości kalorii i zwiększyć aktywność fizyczną.
Ludzie cierpiący na cukrzycę zapadają na ogół częściej na choroby serca , a osoby z nadwagą są bardziej podatne na wystąpienie cukrzycy.
Cukrzyca może się rozwinąć w każdym wieku, ale w około 90% przypadków dochodzi do niej w okresie dojrzałości, zwykle po 30 roku życia, często u ludzi z nadwagą. Cukrzyca polega na zbyt wysokim stężeniu cukru we krwi. U osób z nadwagą komórki tłuszczowe ulegają powiększeniu. Mogą one opierać się działaniu insuliny, która pozwala na wnikanie glukozy do wnętrza komórek. W rezultacie glukoza gromadzi się we krwi.
Stan ten często można poprawić po prostu przez redukcję wagi ciała. W ciągu zaledwie paru tygodni komórki tracą swoją odporność i odzyskują wrażliwość na insulinę. Produkcja insuliny i stężenie glukozy we krwi ulegają normalizacji i ustępują objawy cukrzycy. Opanowanie objawów cukrzycy ludzi dorosłych jest więc tylko możliwe przez leczenie dietetyczne. Tak więc sposób odżywiania, który jest najwłaściwszy w cukrzycy jest następujący:
1.Należy pokrywać podstawowe potrzeby odżywcze.
2.Trzeba zachowywać idealną wagę ciała - może to oznaczać konieczność schudnięcia.
3.Korzystniejsze jest spożywanie wielu niewielkich posiłków ( ok. 6 ) zamiast niewielu obfitych. W ten sposób można przyjmować dodatkową ilość węglowodanów, nie jedząc ich za dużo na raz.
4.Regularny wysiłek fizyczny pozwala zapanować nad nadmiernym apetytem, a przy tym zachowuje odpowiedni tonus całego ciała.
Jeśli sama zmiana sposobu odżywiania nie wystarczy do opanowania objawów cukrzycy , potrzebne będzie leczenie farmakologiczne. Czasem są to tabletki, kiedy indziej nie obejdzie się bez zastrzyków insuliny.
Serce jest najsilniejszym mięśniem w organiźmie. Dysponuje ono ogromnymi możliwościami powrotu do normy po uszkodzeniu. Nieraz ludzie, którzy przebyli atak serca, cieszą się lepszym zdrowiem niż przedtem, gdyż zmieniają styl swego życia.
Proces zdrowienia zaczyna się natychmiast po ataku , ale obszar zbliznowaciały w pełni goi się dopiero po kilku tygodniach. Zależy to od rozległości uszkodzenia i odlokalizacji.
Nie ma wątpliwości ,że palenie papierosów po przebytym ataku serca może spowodować kolejny atak. Nikotyna zmniejsza ilość pracy, do jakiej zdolne jest serce. Niebezpieczne może być nawet palenie bierne, czyli wdychanie dymu z papierosów , które wypalają inni. Należy więc unikać takich zadymionych miejsc.
Niewielkie ilości alkoholu nie szkodzą. Natomiast więcej niż 4 -6 kieliszków dziennie jest szkodliwe z dwóch przyczyn - nadmiar kalorii zawartych w alkoholu powoduje przyrost na wadze , a ponadto sam alkohol nie wpływa korzystnie na serce, mózg i wątrobę.
Ćwiczenia fizyczne to ważny element powrotu do zdrowia po przebytym ataku serca , pod warunkiem, że pacjent czuje się dobrze i nieme żadnych dolegliwości.
Zajęcia fizyczne pogłębiają wiarę w siebie, zwiększają zdolność serca do wykonywania wysiłku i odrywają myśli od niesprawności, które choremu się zdarzają. Najlepszymi formami takich zajęć jest spacer , jazda na rowerze i pływanie.
Stopień aktywności fizycznej podczas stosunku seksualnego można porównać do przebycia 1,5 km lub wspinanie się na parę kondygnacji schodów. W większości przypadków można więc podiąć aktywność seksualną mniej więcej w czwartym tygodniu po ataku serca. Rozsądnie jednak będzie się od niej powstrzymać , po dużych posiłkach i po nadmiarze alkoholu , a także w stanie
znacznego zmęczenia.
Większość osób , które odzyskują zdrowie po ataku serca , odczuwa o różnych porach dnia zmęczenie. Nie należy go pokonywać , lecz odpoczywać , gdy przyjdzie na to ochota.
Dostateczna ilość snu bez przerw jest ogromnie ważna , aby człowiek odzyskiwał siłę , odpoczywał i relaksował się , zarówno fizycznie jak i psychicznie. Jest to wyjątkowo ważne w okresie powracania do zdrowia po chorobie serca.
CZYM TRZEBA PAMIĘTAĆ PRZY OCENIE
ZDROWIA WŁASNEGO SERCA?
Dziedziczność
Dziedziczne obciążenia jako czynniki ryzyka dla serca i naczyń krwionośnych są niezależne od nas. W rodzinach , których zdarzały się choroby serca , będą one również w kolejnych pokoleniach , ale dbałość o usuwanie tych elementów zagrożenia , które da się usunąć , również i wtedy zmniejsza ryzyko.
Osobowość
Z badań wykonanych jeszcze w latach siedemdziesiątych wiadomo , że istnieje coś takiego , jak osobowość wieńcowa. Uważa się , że są to ludzie przebojowi , agresywni , ambitni (typ A ) , i ci właśnie częściej zapadają na chorobę wieńcową
niż osoby swobodne, zrelaksowane ( typ B ) . Wciąż jednak gromadzi się dowody na poparcie tej teorii.
Stres
Nie ma wśród naukowców zgody co do roli, jaką w powstawaniu choroby serca pełni stres. Mniejszość lekarzy jest zdania, iż każdy rodzaj stresu emocjonalnego można uznać za czynnik zwiększający ryzyko choroby wieńcowej. Jednak prawie wszyscy lekarze są zgodni co do tego, że chorzy na serce powinni się uczyć zrównoważonego stosunku do życia.
Nadzieją na zmniejszenie cierpień i śmierci, jakie niosą ze sobą choroby serca i naczyń krwionośnych jest zrozumienie przez wszystkich ryzyka tych chorób