ZAGADNIENIE 10 ORGANY OCHRONY PAŃSTWA I ICH USTAWOWE KOMPETENCJE

POLICJA ustawa z 6 IV 1990 roku

Policja- umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludności i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego

Zadania:

1. ochrona życia, zdrowia i mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi dobra

2. ochrona porządku konstytucyjnego w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej,, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania

3. inicjowanie i organizowanie działań zapobiegających popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi samorządowymi i organizacjami społecznymi

4. wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ich ściganie sprawców

5. nadzór nad strażami gminnymi i specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi

6. kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych obowiązujących w miejscach publicznych

7. współdziałanie z Policami innych państw i organizacjami mnr na podstawie umów i porozumień mnr

8. gromadzenie, przetwarzanie i przesyłanie informacji do baz danych SIS, DNA, AFIS

9. zadania zlecone przez sądy, prokuratury, wojewodę czy organy jednostki samorządu miejscowego

STRAŻ GRANICZNA ustawa z 12 X 1990 roku

Jednolita, umundurowana zawodowa formacja uzbrojona typu policyjnego (powstała w miejsce wojsk ochrony pogranicza, wykonuje zadania związane z ochroną granicy państwowej i kontrolą ruchu granicznego)

Zadania:

• ochrona granicy państwowej polega na przeciwdziałaniu bezprawnym przekraczaniu granic przez osoby, środki oraz przemieszczanie towarów

• organizowanie i kontrolowanie ruchu granicznego

• wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwa

• rozpoznawanie, zapobieganie, wykrywanie przestępstw oraz ściganie sprawców, szczególnie gdy osoba chce przekroczyć granicę na nielegalnych dokumentach

• zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego na terenie przejścia granic i strefie nadgranicznej

• osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych oraz ochrona ich nienaruszalności

• gromadzenie i przechowywanie informacji z zakresu ochrony granicy państwowej

• nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich i ich ochrona

• ochrona granicy państwowej w przestrzeni powietrznej

• zapobieganie transportowaniu bez zezwoleń odpadów szkodliwych, substancji chemicznych itd.

BOR jednolita, umundurowana, uzbrojona formacja z zakresu ochrony osób najważniejszych w państwie, obiektów i urządzeń

Zadania:

1. ochrona prezydenta RP, marszałka sejmu i senatu, prezesa i vice RM, ministra spraw wewnętrznych, zagranicznych, delegatów państwowych za granicą, polskich przedstawicieli państwowych , przedstawicieli z dyplomatycznych urzędów konsularnych

2. obiektów i urządzeń strategicznych dla państwa, ochrona i zapewnienie prawidłowego funkcjonowania,

3. rozpoznanie radioaktywne i pirotechniczne

Państwowa Straż Pożarna zawodowa, umundurowana, wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi (powodzie, gradobicia) i innymi miejscowymi zagrożeniami np. przewrócenie cysterny

Zadania:

1. rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń(katastrofy, awarie itp.)

2. organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych

3. wykonywanie specjalistycznych czynności w czasie klęsk żywiołowych przez inne służby ratownicze np. techniczne, chemiczne, ekologiczne, medyczne

4. szkolenie kadr dla potrzeb PSP i jednostek ochrony p/poż

5. nadzór nad przestrzeganiem przepisów p/poż

6. prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony p/poż i ochrony ludności

7. współpraca z Krajowym Centrum Informacji Kryminalnej

8. współdziałanie ze strażami pożarowymi i służbami ratowniczymi ościennych jednostek

Służba Więzienna (SW) jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadającą własną strukturę organizacyjną. Służba Więzienna realizuje, na zasadach określonych w kodeksie karnym wykonawczym, zadania w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania.

Zadania SW:

• prowadzenie działalności resocjalizacyjnej wobec osób skazanych na kary pozbawienia wolności, przede wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczania oraz zajęć kulturalno-oświatowych,

• wykonywanie tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania karnego,

• zapewnienie osobom skazanym na kary pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszczahumanitarnych warunków, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religijnej,

• ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw osadzonymi w zakładach karnych i aresztach śledczych,

• zapewnienie w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa,

• wykonywanie aresztów zastosowanych na podstawie innych przepisów oraz pomocy prawnej z tytułu umów międzynarodowych

Straż Ochrony Kolei (SOK)- umundurowania i uzbrojona formacja działająca na podstawie ustawy o transporcie kolejowym.

Zadania:

1. kontrola przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych

2. ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i inny pojazdach kolejowych.

SOK współpracuje z Policją, Strażą Graniczną, Żandarmerią Wojskową, organami kontroli skarbowej i Inspekcją Transportu Drogowego.

Na skutek reformy wojskowych służb specjalnych w dniu 30 września 2006 r. zostały zniesione Wojskowe Służby Informacyjne. Ustawą z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego utworzono z dniem 1 października 2006 r. Służbę Wywiadu Wojskowego, będącą urzędem administracji rządowej, podległą Ministrowi Obrony Narodowej.

SKW to służba specjalna, której zadaniem jest ochrona przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej. SKW jest urzędem administracji rządowej, podległym Ministrowi Obrony Narodowej

Szef SKW jest centralnym organem administracji rządowej i podlega Ministrowi Obrony Narodowej, z zastrzeżeniem uprawnień Prezesa Rady Ministrów lub Ministra Koordynatora Służb Specjalnych, w przypadku jego powołania.

Podstawowe zadania SKW zostały określone w art. 5 ustawy o SKW i SWW. Należą do nich:

• zwalczanie przestępstw

• ochrona informacji niejawnych

• ochrona wojska poza granicami kraju

• analiza i zwlaczanie zagrożeń

• kontrwywiad radioelektroniczny oraz kryptografia i kryptoanaliza

• kontrola umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia

• ochrona badań naukowych

Służba Wywiadu Wojskowego (SWW) jest służbą specjalną, właściwą w sprawach ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.

SWW jest członkiem międzynarodowej wspólnoty wywiadowczej. Aktywnie uczestniczy w wymianie informacji i doświadczeń pomiędzy wiodącymi służbami wywiadowczymi państw NATO i UE, przyczyniając się jednocześnie do budowania bezpieczeństwa w wymiarze międzynarodowym.

Zadania Służby Wywiadu Wojskowego

 1. Uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla:

     a) bezpieczeństwa potencjału obronnego Rzeczypospolitej Polskiej,

     b) bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP,

     c) warunków realizacji, przez SZ RP, zadań poza granicami państwa;

 2. Rozpoznawanie i przeciwdziałanie:

     a) militarnym zagrożeniom zewnętrznym godzącym w obronność Rzeczypospolitej Polskiej,

     b) zagrożeniom międzynarodowym terroryzmem;

 3. Rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia;

 4. Rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na obronność państwa oraz zdolność bojową SZ RP, a także podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń;

 5. Prowadzenie wywiadu elektronicznego na rzecz SZ RP oraz przedsięwzięć z zakresu kryptoanalizy i kryptografii;

 6. Współdziałanie w organizowaniu polskich przedstawicielstw wojskowych za granicą;

 7. Uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia;

9. Podejmowanie innych działań przewidzianych dla SWW w odrębnych ustawach, a także umowach międzynarodowych, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana.

Agencja Wywiadu jest urzędem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i obsługującym Szefa Agencji Wywiadu. Agencja działa zgodnie z jego zarządzeniami, decyzjami, rozkazami, wytycznymi i poleceniami oraz pod jego bezpośrednim kierownictwem.
Działalność wykonywana przez Agencję Wywiadu nie jest objęta zakresem działów administracji rządowej w rozumieniu ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, toteż bezpośredni nadzór nad nią - bez uszczerbku dla ustawowych uprawnień Szefa Agencji Wywiadu w stosunku do kierowanej przez niego Agencji - sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Ustawowo określone zadania Agencji Wywiadu są przez nią realizowane poza granicami kraju, zaś jej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może być prowadzona tylko w ograniczonym zakresie - wyłącznie w związku z jej zagraniczną działalnością. Do zadań Agencji Wywiadu należy:

• uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego; 

• rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 

• ochrona zagranicznych przedstawicielstw Rzeczypospolitej Polskiej i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom Rzeczypospolitej Polskiej; 

• zapewnienie ochrony kryptograficznej łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi oraz poczty kurierskiej;

• rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej;

• rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia;

• rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń;

• prowadzenie wywiadu elektronicznego;

• podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) - instytucja będąca służbą specjalną zajmująca się pozawojskowymi aspektami działalności związanymi z: ochroną informacji niejawnych, bezpieczeństwem wewnętrznym, teleinformatycznym, ekonomicznym Rzeczypospolitej Polskiej m.in. kontrwywiadem i zwalczaniem przestępczości zorganizowanejna terenie Rzeczypospolitej Polskiej, ogólnej ochrony RP i Jej porządku konstytucyjnego. Jest służbą ochrony państwa (pozawojskową) i krajową władzą bezpieczeństwa.

Utworzona 29 czerwca 2002, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, powstała po rozwiązaniu Urzędu Ochrony Państwa, w miejsce którego utworzono dwie odrębne agencje: Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencję Wywiadu.

Do zadań ABW należy:

• rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa

• rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw (oraz ściganie ich sprawców):

• szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa

• godzących w podstawy ekonomiczne państwa

• korupcji osób pełniących funkcje publiczne

• w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa

• nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym

• realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony państwa oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych

• uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego

• podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych

CBA to służba specjalna do spraw zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Działa na podstawie ustawy o CBA z dnia 9 czerwca 2006 roku.

Zadania CBA

1. ściganie karne przestępstw przeciwko:

A działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego,

b) wymiarowi sprawiedliwości, wyborom i referendum, porządkowi publicznemu, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, jeżeli pozostają w związku z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa,

c) finansowaniu partii politycznych, jeżeli pozostają w związku z korupcją,

d) obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji i subwencji jeżeli pozostają w związku z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa,

2. kontrolę, mającą na celu:

a) ujawnianie i przeciwdziałanie przypadkom nieprzestrzegania przepisów ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;

b) dokumentowanie podstaw i inicjowanie realizacji przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 1990 r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych;

c) ujawnianie przypadków nieprzestrzegania określonych przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji w przedmiocie: prywatyzacji i komercjalizacji, wsparcia finansowego, udzielania zamówień publicznych, rozporządzania mieniem jednostek lub przedsiębiorców oraz przyznawania koncesji, zezwoleń, zwolnień podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, plafonów, poręczeń i gwarancji kredytowych;

d) kontrolę prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne;

3. działalność analityczną: zjawisk występujących w obszarze właściwości CBA oraz informowanie w tym zakresie Prezesa Rady Ministrów, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejm i Senat.
 

---