Dobrostan:
- termin odzwierciedlający kierunki w kształtowaniu warunków życia zwierząt gospodarskich, domowych i laboratoryjnych.
- zawiera normy postępowania człowieka w stos. do zwierzat dzikich bytujących w otoczeniu człowieka , w ogrodach zoologicznych czy ekosystemach zurbanizowanych
- stan dobra dotyczy org jako całości - ogarnia wszystkie jego funkcję: reakcje psychiczne - emocje , odczucie - zjawiska - procesy na poziome kom ; - interakcje pomiędzy poziomami dobrostanu a równowaga biol w ustroju dot całego okresu życia .
- wg Lorz: stan harmonii psych i fiz jaka pojawia się między zw. a środ, umożliwiający wypełnienie specyficznych potrzeb gatunkowych (w zakresie fizjologii, etologii, zdrowia)
- wg Tinbergen : stan zwierząt, w którym w sposób nieskrępowany przejawiają wszystkie zachowania typowe dla gatunku i wieku
- wg Broom : stan ustroju, w którym zw potrafi sobie dawać radę z okolicznościami występującymi w otoczeniu
- wg Brantas gdy zwierze jest dobrze dopasowane do swojego środowiska może utrzymywać równowagę fizjol , gdy jest wolne jest od bólu i choroby, może Zach się w sposób niezaburzony, kiedy wykluczone jest cierpienie
Wymogi dobrostanu:
1. Wolne od pragnienia, głodu - bezpośredni dostep do świeżej wody i diety zapewniającej zdrowie i wigor
2. Wolne od dyskomfortu termicznego lub fizycznego- odpowiednie środowisko, schronienie i komfort legowiska
3. wolne od bólu, obrażeń lub choroby, dzięki prewencji oraz szybkiej diagnozie i leczeniu
4. zdolne do wyrażania najbardziej normalnych socjalnie akceptowanych wzorców zachowań - zapewnienie wystarczającej przestrzeni oraz dostępności i towarzystwa własnego gatunku
5. wolne od strachu i zagrożeń - zabezpieczenie warunków pozwalających unikać cierpień psychicznych
Dwa poziomy reakcji adaptacji:
a) poziom pierwszy :reakcja behawioralna- uwzglednia unikanie zagrozenia na bazie nabytych doświadczeń ,,wycofanie się” lub grupowanie na wskutek np. zimna ; towarzyszy temu krotkotrwale reakcje fizjol (wzrost oddechów i akcji serca, drżenie) ; niepowoduje wyraźnych skutkow zew i fizjol
Jeśli I poziom nie kompensuje obciążeń to przechodzi w poziom II
b) poziom drugi - reakcja fizjologiczna; reakcja stresowa, zachodzi z udziałem syst. neuro - endokrynolog. i auton. Układu nerwowego.;
Koszt reakcji II poziomu jest znacznie wyższy - obniżenie wskaznika wzrotu, plodnosci , wyzsza zachorowalność
Wskaźnik poziomu dobrostanu (Broom):
Niski poziom dobrostanu
- obniżony poziom zdolności adaptacji względem sytuacji stresowych
- ograniczenie w przejawianiu naturalnych reakcji behawioralnych
- patologie behawioralne - stereotypie
- obniżenie zdolności wzrostu i rozrodu
- uszkodzenia ciała
Wysoki poziom dobrostanu
- różne formy normalnego zachowania
- utrzymanie w normie wzorców fizjolog. i wskaźników behawioralnych wzorców
Ustawa Prezydenta RP z dn. 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt
Znowelizowana Ustawa Prezydenta RP z dn. 6 czerwca 2002r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt
Gatunki zwierząt uwzględnione w dobrostanie zwierząt:
- zw. gospodarskie : konie, bydło, owce, kozy, świnie
- zw. towarzyszące: psy, koty, inne
- ptactwo hodowlane : kury, kaczki, gęsi, strusie
- zw. laboratoryjne: myszy, szczury, chomiki
- zw. egzotyczne
analiza poziomu dobrostanu(ocena wskaźników):
fizjologiczne- tetno ,oddechy,temp st glukozy ,mocznika
behawioralne - Zach normalne lub nienormalne
zdrowotne- zdrowie to brak specyficznych reakcji systemu fizjol na obecność czynnika patogennego lub innych czynników uszkadzających
produkcyjne- wysokość produkcji
etyczne- nieprzekraczalna granica dobrostanu jest taki stopień obciążeń, do których zwierzeta mogą adaptowac się bez cierpienia; na podst obserwacji zachowan. Cierpenie - przyczyna intensywnego przezywania:
a)somatyczne: źródło bol pragnienie zimno
b)emocjonalne: np. przy uboju, stany lękowe
c)psychiczne: niemożność przejawiania i zaspokojania silnych wrodzonych gatunkowo instynktów (typowe dla ferm przemysłowych), wyzwala to silną frustrację i prowadzi do zmian somatycznych i stereotypii aż do samookaleczeń i kanibalizmu
uzupełniające: np. parametry technologiczne budynku inwentarskiego; rodzaj materiałów uzytych do konstrukcji; sprawność systemow went i grzewczych; sposoby ogr swobody
Parametry klimatu: temperatura, wilgotność, ruch pow , oświetlenie, zapylenie
EKONOMICZNE KRYTERIA DOBROSTANU ZWIERZĄT
- kwalifikacja strat zdrowotnych i produkcyjnych, wynikających z obniżonego poziomu dobrostanu
- wybór strategii prowadzącej do minimalizacji strat
- bilans nakładów finansowych na polepszenie dobrostanu i zysków wynikających z tych działań (20-25%)
analiza indeksu dobrostanu zw:
1) ocena systemu środowiskowego
2) ocena kontaktów socjalnych zwierząt
3) klasyfikacja jakości podłoża
4) ocena podstawowych parametrów mikroklimatu pomieszczeń
5) ocena stanu zdrowotnego, produkcyjnego oraz wyglądu zwierząt
metody oceny dobrostanu:
obiektywne:
- diagnostyka kliniczna i laboratoryjna
- analizy statystyczne
- badania etologiczne
Subiektywne:
- obserwacje zachowań zwierząt
- indywidualne odczucie stanu środowiska
metody kontrolowania dobrostanu:
a) systematyczne badania kliniczne
b) rejestracja schorzeń
c) badania etologiczne
d) rejestracja parametrow subklinicznych na podst badan lab( poziom hormonow, bialek ostrej fazy, badania bakteriologiczne, ocena profilu biochemicznego) - może nie być wyraźnych objawow chorobowych
e) rejestr zmian wykrywanych w badaniach przed i po ubojowych
f) badanie anatomopatologiczne zwierząt padłych
g) ocena odsetka zachorowalności i śmiertelności zwierzat młodych
h) ocena skuteczności szczepień profilaktycznych
Instrukcja głównego lekarza weterynarii
Nr GIW z. III. 401/AW - 67/2005
Z dn. 31 maja 2005r.
W sprawie postępowania powiatowych lekarzy weterynarii przy przeprowadzaniu kontroli gospodarstw utrzymujących zwierzęta pod względem dobrostany zwierząt oraz raportowania o przeprowadzonych konkontrolach gospodarstw utrzymujących świnie, cielęta i kury nioski pod względem dobrostanu zwierząt
Niniejsza instrukcja została wydana na podstawie art. 13 ust.1 pkt.1 ustawy z dn. 29 stycznia 2004r. o Inspekcji weterynaryjnej (Dz.U. z dn. 2004r. Nr33 poz.187 z późn. zm)
I. cel instrukcji
Celem instrukcji jest ujednolicenie trybu postępowania organów Inspekcji Weterynaryjnej przy przeprowadzaniu kontroli gospodarstw utrzymujących zwierzęta pod względem dobrostanu zwierząt oraz w zakresie raportowania przez powiatowych lekarzy weterynarii o przeprowadzonych kontrolach gospodarstw utrzymujących świnie, cielęta i kury nioski.
*Główna troska o dobrostan zwierząt gospodarskich dotyczy sposobu ich utrzymania na fermach przemysłowych. Są to systemy, w których zwierzęta są pozbawione możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb behawioralnych, jak również fizjologicznych, co powoduje ich cierpienie.
Istnieje wiele czynników zaburzających dobrostan w masowym chowie i hodowli zwierząt.
Wytyczne Głównego Lek. Wet:
w sprawie typowania gospodarstw utrzymujących zwierzęta
- pow lek wet do kontrolii powinni wytypowac poszczególne gosp z terenu powiatu wyboru gospodarstwa, które zostanie objęte kontrolą powiatowy lek. wet powinien dokonywać częściowo na drodze losowej, częściowo na podstawie analizy ryzyka w oparciu o parametry:
1. wielkość poglowia
2. Zmiany w liczebności stad
3. Zmiana właściciela gospodarstwa / personelu obsługującego zwierzęta
4. Wyniki kontrolii w zakresie dobrostanu zw z lat poprzednich
przy typowaniu do kontroli gosp. Utrzymujących świnie, cielęta i kury nioski należy też uwzględnić gospodarstwa utrzymujące:
- cielęta - o obsadzie powyżej 6 cieląt
- świenie - w obsadzie powyżej 10 loch
- kury nioski - o obsadzie powyżej 350 ptaków
Ekorolik we własnym gospodarstwie w żywieniu nie może stosować:
- stymulatorów wzrostu
- syntetycznych substancji pobudzających apetyt
- barwników i mocznika
- poubojowych produktów zwierzęcych nieznanego pochodzenia
- organizmów powstałych w drodze inżynierii genetycznej i ich produktów
Niedozwolone jest wykonywanie: Kształtowanie dziobów, Obcinanie zębów,Usuwanie rogów.
W związku z tym, że antybiotyki i inne leki konwencjonalne stosuje się tylko w wyjątkowych sytuacjach, duży nacisk kładzie się na profilaktykę czyli m.in.:, dobór odpowiednich ras, ukierunkowaną selekcję, stosowanie pasz dobrej jakości, wybiegi i pastwiska, zapewnienie higieny, w leczeniu stosuje się elementy fitoterapii, homeopatii, akupunktury, reprodukcja - naturalnie, budynki inwentarskie
Dobrostan zw laborator:
Zwierzęta doświadczalne : zwierzęta przeznaczone do wykorzystywania lub wykorzystywane do doświadczeń
Zwierzęta laboratoryjne : zwierzęta doświadczalne hodowane w jednostkach hodowlanych lub doświadczalnych
Doświadczenie: każda forma wykorzystania zwierząt do badań naukowych, testów i celów dydaktycznych mogąca wywołać u niego ból i cierpienie.
Rodzaje eksperymentow: wiwisekcja,
badania naukowe stosowane w medycynie,
testy na tolerancje kosmetyków i srodkow piorących, spożywczych,
testy na tolerancje blony sluzowej i skory,
na toksyczność, farmakologiczne,
największy udzial myszy 65% szczury 18%
Sposoby ograniczenia wykorzystywania zwiarzat:
- zmniejszenie ogolnej liczby zw do eksperymentow
- zastepowanie ich fantomami, filmami instruktazowymi
- wykorzystywanie wolontariuszy, hodowli tkankowych
- zasada 3R: zastepowanie, redukcja, uzywanie bardzo wyrafinowanych metod badan
Fizyczne metody eutanazji:
- pistolet z bolcem penetrującym, uderzenie w glowe, zastrzelenie z broni palnej, dyslokacja kręgów szyjnych, bron palna, dekapitacja, porazenie pradem, mikrofale, pułapki zabijajce
Metody chemiczne eutanazji: inhalacyjne ( CO2, eter, halo tan, azot, argon, CO), iniekcje (wodzian chloralu, poch kwasu barbiturowego )
Nie wolno stosowac do eutanazji: kofeiny, strychniny, nikotyny, srodkow czyszczących, prepartow dezynfekujących
Przepisy prawne o zwierzętach laboratoryjnych:
1. Swiatowa deklaracja praw zwierzat ( 15 pazdziernika 1978 pod patr UNESCO)
2. Ustawa z dnia 21.08.1997 „o ochronie zwierzat”
3. Ustawa prezydenta RP 6.06.2002
4. Ustawa z dnia 21.01.2005 „ O doświadczeniach na zwierzętach”
Okresla ona ze doświadczenia na zw mogą być wykonywane do: opracowania kontrolii jakości i testowania bezp produktow, ochrony zdrowia zw i ludzi, dydaktyki, ochrony środowiska
Czego dotycza: określają stopnie inwazyjnosci w eksperymentach, ustalaja kompetencje komisji etycznych, określają procedury dozwolone w doświadczeniach, przedstawiaja warunki i metody eutanazji
Zabrania:wykonywania eksperymentow pozbawiających zwierzat zdolności wydawania glosu, przeprowadzania badan na zwierzetach bezdomnych, przeprowadzania dosw w celu testowania kosmetykow, pozykiwania do tego celu zwierząt bezdomnych
5. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 .09.2003
Przy okreslaniu stopnia inwazyjności należy uwzględnić: gatunek zwierzecia, zastosowanie humanitarnego,zakończenia dosw prowadzacych do śmierci, możliwość kompensacji cierpien w przypadku inwazyjnych dosw, po uzyciu których zw maja pozostac przy zyciu
Skala doświadczeń laboratoryjnych
Stopień 1- procedury nieinwazyjne w których zw nie sa narazone na cierpienie . Warunki dopuszczenia: zapewnienie zwierzętom dobrych warunków bytu oraz humanitarnego traktowania po zakończeniu projektu
Stopień 2- procedury powodujace lekki bol , dyskomfort m.in. iniekcje, dosw pod narkoza. Warunki dopuszczenia: jak dla pierwszego stopnia oraz podstawowe przeszkolenie
Stopień 3- procedury powodujące bol , stres (umiarkowane), drobne zabiegi chirurgiczne. Warunki dopuszczenia: jak dla drugiego plus uzasadnienie
Stopień 4- silny ból , stres, choroby nieodwracalne np. testy toksykologiczne czy napromieniowanie. Warunki dopuszczenia jak dla stopnia 3 oraz uzasadnienie narazania zwierzat
Stopień X- procedury niedopuszczalne np. zadawanie ran, oparzeń, odwodnienie, głodzenie.
Dobrostan BYDŁA
Rozporzadzenie Ministra Zdrowia i Rolnictwa z dnia 2.09.2003 r.
*ODPOCZYNEK, czas odpoczynku obejmuje u bydła 40 - 60% czasu, właściwe wymiary i kształt środowiska mają ogromne znaczenie dla tej fazy bytowania, w oborach uwięziowych należy zapewnić przestrzen dla łba i kończyn, a na stanowiskach zakończonych rusztem ważne jest zabezpieczenie przed uszkodzeniem wymion, Zgodnie z naturalnym sposobem pobierania paszy przez bydło uwięź winna umożliwiać ruch krowy do przodu typowe dla bydła ruchy przy wstawaniu itd.
*RUCH w oborach głębokich z uwagi na miękkie podłoże pożarne jest stosowane nieśleonego korytarza przy stole paszowym, korytarze komunikacyjne muszą mieć szerokość umożliwiającą wymijanie się krów
*DOSTĘP DO PASZY I WODY *USUWANIE ODCHODÓW I ŚCIELENIE *MIKROKLIMAT *WARUNKI PRACY OBSŁUGI *BUDYNEK
WYBRANE TECHNOPATIE i ich przyczyny - choroby cyklu produkcyjnego
Urazy kończyn, skrzydeł,uszkodzenia, rany, odgryzienia, ropnie powierzchni ciała, wymion, stryków-> Bezściołkowe podłogi, ograniczenie, brak korekcji kończyn.
Pogryzienia-> uwięzie, duże zagęszczenie, nieergonomiczne kojce
Zaburzenia w rozrodzie ->Brak ruchu, światła, stres termiczny, błędy żywieniowe
Wypadanie pochwy, macicy, odbytu ->Uwięziowe systemy utrzymania, duże nachylenie stanowiska, trudne lub przedłużone porody,zatrzymanie łożyska, zapalenie macicy, brak ruchu w okresie ciąży, ciąże mnogie, wysoka laktacja.
Niestrawność, kwasica i zasadowica, syndrom stłuszczonej wątroby, ketoza-> Niewłaściwe żywienie, zbyt wysoka eksploatacja
Mastitis->Liczne laktacje, niewłaściwy udój
Kulawki->Zaburzenia metaboliczne, bezściołowe podłogi, ograniczenie, brak korekcji kończyn
Hipokalcemia, Hipomagnezemie->Błędy żywieniowe, nadmierna eksploatacja
Stereotypie-> Niewłaściwe środowisko hodowlane, niski poziom dobrostanu, stres
stopnie kondycji bydla: 1. Charłactwo 2. Wychudzenie 3. Problemy metaboliczne 4. Stopien adekwatny( krowy mleczne , miesne)
Dobrostan DROBIU
Wielkostadne systemy utrzymania: duze zageszczenie zwierzat, intensyfikacja produkcji, przewaga systemow bezściołowych, systemy bateryjnego utrzymania, minimalizacja lub zupełna eliminacja wybiegow, ograniczenie swobody i ruchu, wysoki stopien automatyzacji i mech, nadmierna eksploatacja, wysoka stresogenność środowiska, ograniczenie naturalnych instynktów i zachowań, obniżenie poziomu dobrostanu
Następstwa obniżonego dobrostanu zaburzenia homeostazy fizjologicznej, obniżenie naturalnej odporności zwierząt, obniżenie skutrczności szczepień profilaktycznych, wzrost zachorowalności, spadek produkcyjności, obniżenie przyrostów wagowych, zaburzenia w rozrodzie, zwiekszenie śmiertelności
Rodzaje stereotypii u drobiu: autoagresja - wydziobywanie piór, dzwonków, grzebienia, korali - u indyków ,kanibalizm - zjadanie własnych jaj
Dyrektywy rady z 7.03.1988 r., 19 lipca 1999r ,
Rozp Min Rol i Rozwoju wsi z dn 8.03.2004 i z 2.09.2003 ( w sprawie minimalnych warunkow utrzymania zwierzat poszczególnych gatunkow )
Systemy utrzymania drobiu:
1. intensywny:
a) na podłodze(ściółka) chów brojlerów, indyków, drób wolny, chów i wychów kur stadnych mięsnych i nieśnych
b) w klatkach i bateriach. System bateryjny- zespol klatek o jednakowych wymiarach lub konstrukcji
c) na ruszcie lub siatce(system podłogowy)- zwiekszenie obsady ptakow
d) system Blassera- siatka pochyla( zapobiega dziobaniu jaj)
2. alternatywne: kryty wybieg slomaisty, gleboka sciółka, podlogi z siatki, chów grzędowy, wielopiętrowy, wolny wybieg- 10 kur /m2, strusie musza mieć dostep do wybiegow
Swatowa Deklaracaj Praw Zwierzat z dn 21.09.1977: przepisy reguluja: wykaz gatunkow ptactwa okreslanych jako drob, warunki i systemy utrzymywania i transportu, metody uboju i pozyskiwanie surowcow poubojowych, rodzaj materiaow do budowy kurnikow i stosowanie właściwych sytsemow wentylacyjnych, regulowanie długości dnia świetlnego oraz natężenia hałasu, utrzymanie mikroklimatu( wentylacja i temperatura)
Zbyt niskie temperatury powodują: przechłodzenie organizmu, zaburzenia metabolizmu, powstawanie zmian zwyrodnieniowych, obniżenie przyrostów wagowych, obniżenie niesności,
Zbyt wysoka temperatura:utrata apetytu - efekt przegrzania, znaczne obniżenie tempa wzrostu u brojlerów, obniżenie nieśności, zmniejszenie masy uzyskiwanych jaj i nieprawidłowości w tworzeniu skorupki, obniżenie efektywności szczepień profilaktycznych, zmniejszenie odporności stada oraz wzrost zachorowalności
Pomieszczenie o wadliwym systemie wentylacyjnym char.: wahania temperatury, wzrost stężenia pary wodnej,zmiany w koncentracji gazow w powietrzu, wzrost zapylenia, dodatkowe zanieczyszczenia mikrob, wzrost stezenia związków o dzialaniu drażniącym
Niedobor swiatla dojrzewanie drobiu uzależnione jest od długości dnia świetlnego, światło czerwono-pomaranczowe- stymulacja jajnika, uspokajająco
Nieograniczony dostep do wody pitne woda ma wpływ na resorpcje zoltka - z rozpoczęciem sezonu nieśności rosnie zapotrzebowanie na wode
Nadmiar wilgotności: utrata właściwości izolacyjnych piór, zwiększone oddawanie ciepła, wzrost podatności na infekcje
Niedobór wilgotności: wysuszenie ściółki, wysuszenie błon śluzowych, występowanie chorób układy oddechowego
Nadmiar CO2: trudności w oddychaniu, utrata apetytu, obniżenie masy ciała i przyrostów wagowych, demineralizacja kości, obniżenie wymiany gazowej - śmierć przez uduszenie
Nadmiar amoniaku: podrażnienie błon śluzowych, oczu i dróg oddechowych, światłowstręt, utrata apetytu, hamowanie dojrzewania płciowego, obniżenie jakości uzyskiwanego pierza
Niedobór wody w pierwszej dobie po wylęgu przy wysokie temp. Powoduje: obniżenie resorpcji żółtka, upośledzenie przyswajania przeciwciał z woreczka żółtkowego ,obniżenie odporności, wzrost zachorowalności piskląt, spadek produkcyjności, powstawanie wad rozwojowych
Uchw. z dn. 15 października 1978r. pod patronatem UNESCO
Deklaracja praw zwierząt, zapis istotny: ,,każde zwierzę jako istota żywa ma prawo w sferze moralnej i nieznajomość i niezauważenie tych praw prowadziły człowieka i prowadzą go nadal na drogę przestępstwa przeciwko naturzei zwierzętom, że człowiek nie może rościć sobie praw do niehumanitarnego wykorzystywania swojej przewagi, wprost przeciwnie, każde zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowania, opieki i ochrony.”
Konwencje do deklaracji:
- konwencja dot. ochrony zwierząt utrzymywanych dla celów hodowlanych z 10 marca 1976r.
- konwencja dot. ochrony zwierząt domowych z 13 listopada 1987r.
- konwencja dot. ochrony zwierząt rzeźnych z 10 maja 1979r.
- konwencja dot. ochrony zwierząt kręgowych przeznaczonych do celów doświadczalnych i naukowych z 18 marca 1986r.
- konwencja dotycząca transportu międzynarodowego zwierząt z 13 lub 19 grudzień 1986r.
W UE obowiązuje dyrektywy:
Rozp. Rady Nr 1255/97 z dn. 25 czerwca 1997r. Ustalająca kryteria wspólne dla punktów etapowych oraz zmieniające plan trasy określonego w załączniku do dyrektywy 91/628/EEC
Rozp. Rady Nr 411/98 z dn. 16 lutego 1998r.odnośnie standardów dotyczących ochrony zwierząt, mających zast. do pojazdów drogowych używanych do przewozu zwierząt gospodarskich w czasie podróży, która przekracza 8h
Rozp. Rady Nr 1/2005 podpisane 22 grudnia 2004r.W sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań
Rozp. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 3 czerwca 2005r.Zmiana rozporządzenia w sprawie warunków i trybu potwierdzenia kwalifikacji kierowców i konwojentów zatrudnionych przy transporcie zwierząt
Dyrektywa Rady z dnia 24 listopada 1986r.O ujednoliceniu ustaw, rozporządzeń i zarządzeń państw członkowskich dot. ochrony zwierząt używanych do celów doświadczalnych i innych celów naukowych
Dyrektywa Rady z 7 marca 1988r.Zgodna z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie 131/86 anulowanie Dyrektywy Rady z 25 marca 1986r. określająca min. Normy ochrony niosek w klatkach w systemie bateryjnym
Dyrektywa Rady z 19 listopada 1991r.Ustala minimalne normy ochrony cieląt
Dyrektywa Rady z 20 stycznia 1997r.Zmieniająca dyrektywę ustalającą minimalne standardy ochrony cieląt
Decyzje Komisji z dn. 24 lutego 1997r.Zmieniająca zał. do dyrektyw - minimalne standardy ochrony cieląt 0_o
Dyrektywa Rady 19 listopad 1991r.Określająca minimalne normy ochrony świń
Dyrektywa Rady 23 październik 2001r.Zmieniająca dyrektywę w sprawie ochrony świń
Dyrektywa Komisji 9 listopad 2001r.Znowu coś ze świniami.. - nie mogę odczytać:P
Dyrektywa Rady 5 marzec ?O zatwierdz. do hodowli trzody chlewnej czystej rasy
Dyrektywa Rady 5 marzec 1990r.O krzyżowaniu sztuk trzody chlewnej hodowlanej
Dyrektywa Rady 26 czerwiec 1990r.W sprawie zootechnicz. i genealog. warunków handlu koniowatymi
Dyrektywa Rady 26 czerwiec 1990r.W sprawie handlu koniowatymi
Dyrektywa Rady 25 marzec ?r.Ustanawiająca wymogi zootech. i dotycząca pochodzenia dla potrzeb ???
Dyrektywa Rady 23 czerwca 1994r.Określa zasady dotyczące warunków zootech. i ? stos. ? zwierząt, ich nasienia, jaj, embrionów z krajów trzecich, uzupeł. Dyrekt.
o hodowli zwierząt z gat. bydła rogatego czystej krwi
Dyrektywa Rady 30 maj 1989r.W sprawie owiec i kóz czystej krwi
Ustawa Prezydenta RP z dn. 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt
Znowelizowana ustawa Prezydenta Rp z dn. 6 czerwca 2002r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt 28 sierpień 2002r.
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2 wrzesień 2003r.W sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 8 marca 2004r.W sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1 luty 2005r.Zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych zwierząt
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 13 września 2005r.Zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych warunków utrzymania zwierząt
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury 6 październik 2003r.W sprawie szczegółowych warunków i sposobu transportu zwierząt
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 9 sierpnia 2004r.W sprawie warunków i trybu kwalifikacji kierowców i konwojentów zatrudnionych przy transporcie zwierząt
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 9 wrzesień 2004r.W sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Infrastruktury 29 lipiec 2005r.W sprawie wzoru wniosku wpisanego do wykazu ??? uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Infrastruktury 29 lipiec 2005r.W sprawie Krajowej Komisji Etycznej do spraw doświadczeń na zwierzętach oraz lokalnych komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 16 czerwiec 2005r.W sprawie kwalifikacji osób sprawujących opiekę na zwierzętami doświadczalnymi oraz osób sprawujących nadzór nad tymi osobami
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Infrastruktury 29 lipiec 2005r.W sprawie kwalifikacji osób nadzorujących doświadczenia na zwierzętach, przeprowadzanych doświadczeniach i uczestnictwo w doświadczeniach oraz wzoru zezwolenia indywidualnego dla osób przeprowadzających doświadczenia
- Obwieszczenie Ministra Nauki i Infrastruktury 26 maja 2004r.W sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach
- Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 28 kwietnia 2003r.W sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne
- Rozporządzenie Ministra Środowiska 20 styczeń 2004r.W sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt wykorzystywanych do celów rozrywkowych, widowisk, filmowych i sportowych
Cele i założenia aktów prawnych: poprawa warunków bytu i hodowli zwierząt, ograniczenie zachorowań i śmiertelności zwierząt, zapewnienie wszystkim gatunkom zwierząt określonych praw gwarantujących godną egzystencję
Normy zawarte w przepisach prawnych wymiary stanowisk i wielkości powierzchni kojców, niektóre przepisy prawa dotyczące budownictwa inwentarskiego, wymóg przegród technologicznych, warunki w pomieszczeniach zwierząt, temperatura, wilgotność, wentylacja, dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń, oświetlenie, syst. skł. odchodów zwierząt
W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów: jednost. potraktowanie hodowcy, konfiskata poszczególnych zwierząt, uśmiercenie zwierząt poszkodowanych, wydanie hodowcy zakazu dalszej hodowli zwierząt, żądanie dokumentu zaświadczającego kompetencję, wszczęcie postępowania w sprawie o wykroczenie porządkowe lub post. Karnego
Rodzaje stereotypii: stałe - stacjonarne : lochy na uwięzi, nawracające : konie użytkowane intensywnie, zimą w boksach zaczynają się nudzić, zachowania bezsensowne : pies ze swoim ogonem, autodestrukcyjne
Wpływ na stereotypie mają: żywienie, mikroklimat, warunki socjalno - bytowe, cechy osobnicze
Rodzaje stereotypii uzależnione od gatunku i wieku zwierzęcia:
1) trzoda chlewna: u młodych : obgryzanie ogonków, uszu, lochy utrzymywane na uwięzi, stereotypie oralne: zwijanie języka, lizanie ścian i podłogi, puste żucie, gryzienie zagrody
2) bydło- u młodych wcześnie odsadzonych: wylizywanie, ssanie cz. miękkich, zwijanie języka, chodzenie w kółko- u buhajów : odchylenie płciowe- u krowy : ssanie strzyków
3) konie- Stereotypie Koni
:- łykawość : występowanie po sobie zachowań w sekwencji:Lizanie powierzchni, Chwytanie krawędzi górnymi wargami ,Prostowanie szyi i napięcie brzusznej strony szyi ,Wydawanie odgłosu podobnego przy odbijaniu
Zapobieganie łykawości:regulowany ruch (nawet zimą / z innymi końmi), w stajni zapewniamy kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami, oddzielenie młodych koni od koni, łykawych, unikanie karmienia wyłącznie granulatami, Ograniczenie częstości łykania (po wystąpieniu):uatrakcyjnienie warunków życia (wypas, żucie), ograniczenia środow. (eliminacja paszy węglow.), modyfikacje zachowania (unikanie nagradzania),leczenie chirurgiczne
- tkanie
- wędrowanie po boksie
- samouszkodzenia ciała
4) kury - kanibalizm : obgryzanie dzwonków, zjadanie własnych jaj- błędy żywieniowe, predyspozycje rasowe, nadmierne zagęszczenie, różnice wyglądu (kolorowe piórka), zdrowotne
Zapobieganie kanibalizmowi:- obcinanie dziobków- ochraniacze na dzioby- izolacja zranionych ptaków- przyciemnione oświetlenia- częsta zmiana pożywienia- nieograniczony dostęp do wody- unikanie nadmiernego zagęszczenia ptaków
Leczenie stereotypii:- wykluczenie chorób somatyczny OUN- epilepsje psychomotoryczne, nerw. obwodowych i dermatozy, zatrucie ołowiem, urazy, wirusy, encefalopatie, guzy, zakrzepy Leczenie farmakologiczne:- wzrost dopaminy : kaloperidoc, klozapina, selegilina- niedobór dopaminy : karbamazepina- reg. poz.(??) serotoniny : klonipranina, fluwoxamina - blokery opioidowe
Zapobieganie:- zapewnienie ruchu- zapewnienie odpowiedniej powierzchni- zapewnienie kontaktu wzrokowego z innymi zwierzętami- unikanie karmienia wyłącznie granulatem
Metody zapobiegania ,,psychologiczne”5) Metoda Forsalla - nie karać za przejawianie stereotypii, tylko tresurą (pies leżący z głową miedzy przednimi łapami)
6) Usuwanie przyczyn środowiskowych np.: ograniczenie samotności, zachowanie właściwych stosunków socjalnych (hierarchia stada)
Dobrostan koni
Minimalne warunki utrzymania koni1 1. w pomieszczeniach inwentarskich na ściółce, 2. w boksie na stanowisku na uwięzi 3.w systemie wolno stanowiskowym na uwięzi
- ogiery i klacze powyżej 1 roku powinny być utrzymywanie oddzielnie- stajnia nie powinna być niższa niż 3m- szer. Stanowiska równa się wysokości w kłębie + 10cm
- w systemie stanowiskowym, stanowiska powinny być oddzielone ściankami działowymi lub drążkami i oplecione warkoczem słomianym ze słomianą firanką
Mikroklimat:- stężenie gazów- zakres temperatur- prędkość ruchu powietrza, zapylenie- oświetlenie
AGRESJA - niekontrolowana forma zachowania zwierząt
Rodzaje agresji:1) defensywna2) dominacyjna3) zaborcza4) terytorialna5) w obrębie płci6) łowiecka7) rodzicielska