Nauczanie metodą Glenna Domana

Referat opracowany przez mgr M.Józwiak - Brudzińską na podstawie książki Glenna i Janet Doman pt.: „Jak nauczyć małe dziecko czytać. Cicha rewolucja.”

Książka ta ukazuje nowatorską metodę nauczania czytania. Autor przekonuje, że im wcześniej rozpocznie się uczenie czytania, które jest grą i zabawą, tym można osiągnąć większe efekty.

Po ukończeniu 2 lat czytanie staje się z każdym rokiem trudniejsze. Najlepszy wiek to12 miesięcy lub mniej, albowiem pochłania to mniej czasu i energii niż nauka w późniejszym wieku. Praktycznie proces ten zaczyna się od narodzie. Mówiąc rozwijamy drogę słuchową, zaś pokazując rozwijamy drogę wzrokową. Należy jednak pamiętać o następujących zasadach:

„1.Dziecko w wieku poniżej pięciu lat z łatwością może wchłonąć

olbrzymie ilości informacji. Jeżeli dziecko ma mniej niż cztery lata

będzie to łatwiejsze i bardziej efektywne, poniżej trzech lat jeszcze

łatwiejsze i dużo bardziej efektywne, a poniżej dwóch lat najłatwiejsze i najefektywniejsze.

2.Dziecko poniżej pięciu lat może przyswajać informację w zadziwia-

jącym tempie.

3.Im więcej informacji dziecko wchłonie w wieku poniżej pięciu lat ,

tym więcej ich zapamięta.

4.Dziecko poniżej pięciu lat ma olbrzymie zasoby energii.

5.Dziecko poniżej pięciu lat ma monumentalne pragnienie uczenia się.

6.Dziecko poniżej pięciu lat może uczyć się czytać i chce uczyć się

czytać.

7.Dziecko poniżej pięciu lat uczy się całego języka i może nauczyć się

tylu języków, ilu będziemy je uczyć. Może nauczyć się czytać w

jednym lub kilku językach z taką łatwością z jaką rozumie mowę.”

W metodzie tej obowiązuje zasada, że słowa ,a nie litery są podstawowymi jednostkami języka. Należy także zwrócić uwagę na postawę i podejście rodzica (nauczyciela) oraz na wielkość i uporządkowanie materiałów do czytania.

-Uczenie to najlepsza i najbardziej pobudzająca, ekscytująca zabawa w życiu, to radość, nagroda a nie kara, przyjemność a nie obowiązek. „Jeżeli nie bawisz się świetnie i twoje dziecko nie bawi się świetnie -przerwij! Robisz coś źle.”

-Najlepszy czas na naukę jest wtedy, gdy matka i dziecko mają komfort (wypoczęte, zdrowe, najedzone, w dobrym humorze),nic nie rozprasza dziecka. Można odłożyć program nawet na kilka dni.

-Najlepszy czas trwania to krótkie zajęcia, początkowo 3x dziennie po kilka sekund.

-Zawsze zajęcia należy kończyć zanim dziecko będzie chciało skończyć .

-Sposób uczenia polega na szybkim, entuzjastycznym pokazywaniu materiału, bez zbędnego wpatrywania się, tak aby zainteresować dziecko.

-Tempo wprowadzania materiału jest uzależnione od indywidualnych możliwości dziecka, jego chęci poznania i zapamiętywania.

-Bardzo ważna jest systematyczność w prowadzeniu zajęć. W tym celu należy zorganizować czas i zgromadzić materiał przed rozpoczęciem nauki (około 200 słów). Materiał może być wykonany mniej ambitnie, ważne jest aby był częściej uzupełniany. Program wykonywany nieregularnie będzie mniej skuteczny. Można przerwać program nawet na dłużej, ale nie można postępować tak zbyt często. Lepiej odłożyć program, niż wykonywać go połowicznie, jednakże należy go kontynuować tam gdzie był przerwany, a nie od początku.

Wiele uwagi należy poświęcić przygotowaniu materiału wykorzystywanego do prowadzenia zabaw z czytaniem. Oto wskazówki:

• Przygotować sztywny, biały karton w paskach o wymiarach

10 cm x 60cm .

-Wyrazy zapisywać grubym, czerwonym mazakiem( przyciąga uwagę).

-Pisać wyraźne litery o wysokości 8 cm i grubości 1 cm.

-Używać w pisowni małych liter drukowanych, przypominających czcionkę ( z wyjątkiem imion), nigdy kaligrafowanych, albowiem tak wyglądają słowa w książeczkach.

-Pozostawiać 1 cm margines do trzymania.

-Kształt i czytelność wyrazów są ważniejsze niż perfekcyjne wykonanie.

-Należy zachować konsekwencję w sposobie pisania.

-Na odwrotnej stronie karty w lewym górnym rogu należy zapisać ten wyraz i datę jego wprowadzenia.

-Przygotuj odpowiedni zapas materiału do zajęć. Jeśli zabraknie nowych wyrazów nie pokazuj poznanych słów, lepiej przerwij program i zgromadź materiał.

Aby program zabawy z wyrazami przyniósł pożądany efekt, pamiętaj:

1. Zacznij w możliwie najmłodszym wieku.

2. Bądź zawsze radosna.

3. Szanuj swoje dziecko.

4. Ucz tylko wtedy, gdy ty i twoje dziecko jesteście szczęśliwi.

5. Skończ zanim twoje dziecko chce skończyć.

6. Pokazuj materiały szybko.

7. Często wprowadzaj nowe materiały.

8. Wykonuj program systematycznie.

9. Przygotowuj materiały starannie i z wyprzedzeniem.

10. Pamiętaj o Niezawodnej Zasadzie.

Chcąc zrealizować program nauki czytania należy przejść pięć etapów.

Etap pierwszy Pojedyncze słowa

Etap drugi Wyrażenia dwuwyrazowe

Etap trzeci Proste zdania

Etap czwarty Rozbudowane zdania

Etap piąty Książki

Etap pierwszy- pojedyncze słowa .

Dzień pierwszy.

Zabawa polega na podniesieniu kartonika z napisem „mama”, który jest poza zasięgiem dziecka. Mówimy „Tu jest napisane mama”. Trwa to kilka sekund. Cztery kolejne słowa (bity) pokazujemy tak samo. Bity bierzemy z końca, czytając napis skupiamy uwagę na twarzy dziecka. Nie prosimy dziecka o powtórzenie wyrazu, nie chwalimy , nie przekupujemy. Pierwszy zestaw zawierający 5 słów (5 bitów) pokazujemy 3 x dziennie.

Dzień drugi.

Powtarzamy sesję z pierwszym zestawem wyrazów z poprzedniego dnia, które pokazujemy 3 x dziennie oraz dodajemy drugi zestaw pięciu słów pokazywany także 3 x dziennie. Nie pokazujemy bitów częściej ,albowiem znudzimy dziecko.

Dzień trzeci.

Pierwszy zestaw słów pokazujemy 3 x dziennie, drugi zestaw słów pokazujemy 3 x dziennie, dołączamy trzeci zestaw 5 bitów pokazywany 3 x dziennie. Tego dnia dziecko ma 9 x kilkuminutowe zajęcia . Wybieramy słowa najbardziej znane i lubiane z otoczenia dziecka np. imiona członków rodziny, własne imię , zwierzęta, ulubione potrawy i zabawki.

Dzień czwarty.

Wprowadzamy czwarty zestaw słów. Pamiętajmy, aby kierować się zasadą : „ Nigdy nie nudź dziecka. Znacznie łatwiej je znudzić posuwając się zbyt wolno niż za szybko.”

Dzień piąty.

Wprowadzenie piątego zestawu przy analogicznym postępowaniu.

Dzień szósty.

Wycofanie pierwszego zestawu bitów i zastąpienie go kolejnym zestawem nowych pięciu słów. Dziecko będzie się uczyło 25 słów dziennie, podzielonych na pięć zestawów po pięć słów w każdym.

Codziennie będzie miało wprowadzane pięć nowych słów i pięć słów będzie każdego dnia wycofywanych. Można wycofać cały zestaw słów lub po jednym wyrazie z każdego zestawu. Bity te będą wykorzystywane w późniejszych etapach procesu czytania.

W czasie nauki dziecko rozwinęło swoja drogę wzrokową i co najważniejsze nauczyło swój mózg odróżniać jeden symbol graficzny od drugiego oraz opanowało jedną z najbardziej zadziwiających abstrakcji, z jakimi kiedykolwiek w życiu będzie miało do czynienia: umiejętność czytania słów.

DZIENNY PROGRAM

Całodzienny materiał: 5 zestawów

Jedna sesja: 1 zestaw (5 słów) pokazywanych raz

Częstotliwość: 3 x dziennie każdy zestaw

Intensywność: 8 cm czerwone słowa

Czas trwania: 5 sekund

Nowe słowa: 5 dziennie (1 w każdym zestawie)

Wycofywanie: 5 dziennie (1 w każdym zestawie)

Czas używania : 3 x dziennie prze 5 dni = 15

każdego słowa

Zasada: „Zawsze kończ zanim twoje dziecko chce

skończyć.”

Oto przykładowe zestawy wyrazów:

Części ciała

dłoń włosy noga ramię

kolano paluszki oko pępek

stopa ucho usta palec

głowa ręka łokieć zęby

nos pięść wargi język

Sprzęty

krzesło stół drzwi okno

ściana łóżko łazienka piec

lodówka telewizor ubikacja auto

kocyk skarpetki kubek łyżka

piżamka buciki piłka rowerek

Pożywienie

sok mleko pomarańcza chleb

woda marchewka masło jajko

jabłko banan kartofel truskawka

Zwierzęta

słoń żyrafa hipopotam wieloryb

goryl dinozaur nosorożec pająk

pies tygrys wąż lis

Dotychczasowe słownictwo składało się z samych rzeczowników. Następna grupa wyrazów stanowią czasowniki, czyli wyrazy oznaczające czynności ( najlepiej w 3. os. l. poj.) W ten sam sposób wprowadzamy przymiotniki.

Czynności

pije śpi czyta je

chodzi rzuca biega skacze

pływa śmieje wchodzi raczkuje

Pamiętajmy, aby unikać pokazywania dwóch kolejnych słów zaczynających się od tej samej litery. Nie sprawdzajmy także umiejętności czytania. Jeśli dziecko interesują jakieś słowa, dołącz je do zestawu.

Etap drugi- wyrażenia dwuwyrazowe.

Dziecko opanowało czytanie podstawowego zbioru pojedynczych słów i jest gotowe do łączenia tych słów w wyrażenia dwuwyrazowe.

Jest to etap między pojedynczymi słowami, a pełnymi zdaniami. Należy przejrzeć słownictwo i sprawdzić jakie wyrażenia dwuwyrazowe będzie można z nich utworzyć. Z pewnością będzie potrzeba wprowadzenia kilku przymiotników np. kolorów.

Wyrażenia dwuwyrazowe

sok pomarańczowy niebieskie oczy

czerwone auto żółty banan

różowe paluszki brązowe buty

zielone jabłko biała lodówka

Wyrażenia dwuwyrazowe wprowadzamy w dwóch zestawach po pięć bitów 3 x dziennie przez pięć dni lub krócej. Po pięciu dniach wycofujemy jeden wyraz z każdego zestawu i zastępujemy go nowym wyrażeniem dwuwyrazowym.

Etap trzeci- proste zdania.

Przejście od dwuwyrazowych wyrażeń do prostych zdań polega na łączeniu wyrażeń z czynnościami. W ten sposób powstają krótkie zdania np. Mama skacze

Tata śpi

Są trzy sposoby uczenia prostych zdań. Pierwszy sposób polega na wprowadzeniu bitu ze słowem „jest”, z którym układa się zdanie np.

Mama jest wesoła

Tata jest duży

Basia jest mała

Drugi sposób polega na użyciu 5 zestawów kart o wymiarach

10 cm x 60 cm . Należy zmniejszyć tu wielkość liter z 8 cm

do 5 cm wysokości. Słowa nie powinny być pisane zbyt ciasno. Zdania pokazywane są 3 x dziennie przez 5 dni lub krócej. Potem codziennie dodawane są dwa nowe zdania , a dwa wycofywane.

Trzeci sposób polega na wykonaniu książeczki z 5 prostymi zdaniami dotyczącymi rozkładu dnia dziecka i 5 ilustracjami do każdego zdania. Książeczka powinna mieć wymiar 20 cm x 45 cm z czerwonymi literami o wysokości 5 cm. Książeczkę taką czytamy dwa , trzy razy dziennie przez kilka dni.

Etap czwarty - rozbudowane zdania.

Dziecko czyta proste zdania, potrafi odróżniać pojedyncze słowa i

jest gotowe rozbudowywać zdania, które będą wyrażały bardziej złożone myśli. Rozumieją pojedyncze słowa i rozpoznają je wiedząc, że przedstawiają one przedmioty lub pojęcia - a to podstawowy krok w nauce czytania. W tym etapie do zdania pojedynczego dodajemy rzeczownik i czasownik np. Basia pije - Mała Basia pije mleko

Jednakże trzeba pamiętać, że nie wszystkie karty zostaną wykorzystane ze względu na formy gramatyczne.

Później wprowadzamy przyimki (w, na, do, za) i łączymy je z rzeczownikami, ( do domu, na stole, za górami ) ,a następnie w zdaniu np. Czerwone auto jedzie do domu

Pomarańczowy sok stoi na stole

Dodając słowa zmniejszamy wielkość liter do 3,5 cm; zaś długość kart może się zwiększyć. Dzieci lubią zdania śmieszne i absurdalne.

Kolejnym zadaniem jest zmniejszenie wielkości liter do 2,5 cm i dalej do 2 cm , zwiększenie liczby słów nawet do 6 wyrazów w zdaniu, oraz do zmiany zapisu wyrazów z koloru czerwonego(lepiej widocznego dla dziecka ) na kolor czarny. Należy to wykonywać stopniowo.

Etap piąty - książki.

Dziecko dobrze radzi sowie z pojedynczymi słowami, wyrażeniami, prostymi i rozbudowanymi zdaniami pisanymi czarnymi literami o wysokości 2,5 cm . Teraz musi opanować umiejętność czytania mniejszych liter przy zwiększonej liczbie słów na każdej stronie. Jeżeli dziecko ma problemy z czytaniem małego druku , wróć do pisania książeczek większymi literami( 2,5cm - 5cm. )

Należy samodzielnie zrobić książeczkę, przepisując książeczkę zaopatrzoną w profesjonalne ilustracje lub znaleźć książeczkę dla dziecka, która będzie spełniała następujące warunki:

„1.Powinna mieć słownictwo od pięćdziesięciu do stu słów.

2. Powinna zawierać nie więcej niż jedno zdanie na jednej stronie.

3. Litery nie powinny być mniejsze niż 2 cm.

4. Tekst powinien poprzedzać ilustracje i znajdować się na oddzielnej stronie.”

Decydując się na samodzielne napisanie książeczki dla dziecka należy przestrzegać następujących reguł:

„1. Wykonuj lub wybieraj książki, które będą interesujące dla twojego dziecka.

2. Wprowadzaj całe nowe słownictwo w formie pojedynczych słów zanim rozpoczniesz czytanie książki.

3. Tekst ma być duży i wyraźny.

4. Dziecko musi przewrócić stronę żeby zobaczyć ilustrację po przeczytaniu tekstu.”

W czasie czytania książeczek z dzieckiem niektóre wyrazy może ono czytać spontanicznie . Pamiętaj aby czytać 2-3 x dziennie przez kilka dni . Czytać należy z entuzjazmem i ekspresją. Można czytane wyrazy pokazywać palcem. W ten sposób będziemy tworzyć i gromadzić biblioteczkę dla dziecka.

Niewątpliwie zaletą metody nauki czytania Glenna Domana jest możliwość rozpoczęcia uczenia się w każdym wieku, która pozwala na wcześniejsze poznanie świata. Jest to także wczesne zdobycie umiejętności czytania. Duże efekty uzyskuje się przy nauczaniu dzieci zdrowych i chorych, uwzględniając indywidualne potrzeby każdego dziecka. Jednakże olbrzymią trudnością jest słaby dostęp do pomocy wykorzystywanych w tej metodzie. Od osób uczących wymaga to dużego wkładu, zaangażowania i systematyczności. Problemem jest także niemożność wykorzystywania wielu kart ze względu na zmieniającą się formę gramatyczną. Sam proces nauczania jest niezmiernie długi, związany z olbrzymią konsekwencją i systematycznością.

BIBLIOGRAFIA

Doman Glenn , Doman Janet. Jak nauczyć małe dziecko czytać.

Cicha rewolucja. Bydgoszcz 1992, Oficyna Wydawnicza Excalibur.

1

---