WYCHOWANIE W ŚREDNIOWIECZU
476 n.e. - upadek Cesarstwa Rzymskiego.
Duże migracje, zubożenie gospodarstwa, słaba ekonomia.
Upadek szkół rzymskich, pogańskich, nie ma centralnej administracji, która by się tym zajęła. Jedynym opiekunem oświaty staje się kościół. Nie "siedzi w tym" na co dzień. Wykształcił własny system. Kryzys.
Kościół nie kieruje dobrze, nie ma odpowiednich kapłanów; moment krytyczny. zaczyna budzić się wśród papieży i duchownych świadomość, że trzeba to zmienić. Średniowiecze trwa około 1000 lat. Zmieniło się wiele rzeczy.
Wychowanie świeckich (religijne) - kultura religijna - Kościół zamierzał wprowadzić. W zasadzie przyjęcie chrześcijaństwa przez państwa barbarzyńskie było powierzchowne. Nadal składano dary bożkom. Kościół musiał się bardzo postarać, by przeciągnąć ich na stronę swojej religii. Obrzędy - np. chrzest zaistniały wtedy, a praktykowane są do dzisiaj. Przestaną przestrzegać katechumenatu. Tylko 3 zasady wiary były nadal ważne.
Rodzice chrzestni muszą być świadomi religii. Mają znać modlitwy i uczyć dziecko. Dzieci nie mają szczególnego wych. religijnego, chyba, że pójdą do klasztoru. Nacisk na moralność. Nauczanie poprzez wyobrażenia ikonograficzne: rzeźby, obrazy świętych, śpiew. Wprowadzono indywidualną pokutę. Społeczeństwo odsunęło ludzi wstępujących do kościoła od jego spraw. Najbardziej widocznym znakiem było odsunięcie ołtarza od tłumu w głąb kapsydy - odwrócony kapłan od tłumu. Zmiana dopiero po drugim soborze watykańskim. Zaczęło się odróżniać przywilejami, strojem, stylem życia, kulturą, duchowieństwem. Kultura europejska zmieniła się w sposób diametralny. Dostęp do kultury: duchowieństwo i arystokracja. Odwrócenie spektakularne. - rządy Karola Wielkiego (742-814). Oświecenia Karolikańskie - źródło miało miejsce w Brytanii. (ob. W. Brytanii). Istniały klasztory benedyktyńskie, które zachowały tradycje antyczną. Karol Wielki zaprosił te klasztory do zorganizowania oświaty w państwie. Karol Wielki - król Franków. Zjednoczył bardzo duże terytorium, aż po rzekę Ebrol od Dunaju. Żeby państwo było stabilne, zintegrowane - uznał, że wszyscy powinni być chrześcijanami i uczyć się religii. To integruje ludzi. Podporządkował sobie kościół. Kazał papieżowi się ukoronować. W Akwizjonie (stolica) stworzył szkołę pałacową. W tej szkole postanowił edukować nie tylko duchownych, ale także obywateli. On sam tam się kształcił. Z Brytanii sprowadził tych benedyktynów. Sprowadził mnicha Alkwina, by zorganizował to kształcenie. Z jednej strony oparto na tradycji germańskiej, z drugiej na Rzymskiej, a przede wszystkim chrześcijańskiej.
Kanon sztuk wyzwolonych : podstawa nauczania. Umiejętność redagowania dekretów królewskich, pism. Wokół tej szkoły wykształciło się całe chrześcijańskie społeczeństwo. Od czasów Karola Wielkiego ustaliło się, że ośrodki parafialne to nie tylko ośrodki religijne, ale również ośrodki kultury.
Były szkoły zewnętrzne w których kształcili się ci którzy chcieli. Znaczenie kulturowe klasztorów.
1. klasztorne - oprócz kształcenia były ośrodkami życia intelektualnego (dyskusje na tematy naukowe). Ciągłość, tradycja. Biblioteki do których pakowano dzieła starożytnych. Kopiowano, przepisywano te dzieła. Była to forma umartwienia, ekspiacji. Przepisywanie księgi dla chwały Bożej. Około 8000 manuskryptów udało się zachować dzięki przepisywaniu ksiąg w epoce Karolińskiej. Księża, zakonnice wychodzili.
2. Kolegiackie - oprócz szkół wewnętrznych - klasztornych, istniały szkoły zewnętrzne z wiedzą elementarną (reszta).
Działalność Karola Wielkiego kontynuowali następcy. Najsłynniejsza szkoła katedralna w Paryżu.
Nauka:
Tylko na początku w języku narodowym, potem często niezrozumiana łacina. Nie znano metod na prowadzenie języka. Pamięciówka.
Surowa dyscyplina. Surowe metody wychowawcze. Wyrabianie chrześcijańskich umiejętności, szczególnie mężczyźni. Cnota pokory, cnota posłuszeństwa. Wpajanie. 7 sztuk wyzwolonych.
Po sztukach pisania, czytania, opanowaniu gramatyki łacińskiej i Koniec.
Duchowni - fragmenty literatury starożytnej, chrześcijańskiej:
-Owidiusz
-Święty Augustyn
-Hieronim
coraz więcej średniowiecznych lektur zaczęły wypierać.
TRIVIUM:
Potem retoryka:
chrześcijaństwo gardziło krasomówstwem. Nauczanie stylu redagowania według wzorów. Kazanie.
Dialektyka ( logika) - uważano, że rozum ludzki jest za słaby aby poznać prawdy wiary. Obrona prawd wiary.
Gramatyka - mniej więcej pozostała taka sama.
QADRIVIUM:
4 pozostałe przedmioty, mniej ważne.
1. muzyka-jest jej najwięcej
2.astronomia - opracowanie kalendarza przede wszystkim (chrześcijańskiego)
3. arytmetyka
4. geometria
WYCHOWANIE STANOWE:
Dwie potęgi - Kościół i Państwo - dominują. Świeccy w Kościele widzieli podporę swoich rządów. Kościół zwalczał partykuralyzmy, wprowadzał uniwersalizm, wprowadzał własny system.
4 stany:
1. duchowny
2. rycerski
3. mieszczaństwo
4. chłopstwo
Każda z grup ma własne prawa i organizacje. Najmniej chłopi. Wszystkie stany wykształciły własne wzorce wychowawcze i kulturowe. Łączyła je wspólnota religijna.
Duchowieństwo:
- przygotowane w szkołach klasztornych, parafialnych, potem uniwersytety. Na czele stał papież. Był to łącznik poprzednich stanów. Nie było stanem zamkniętym, każdy mógł być duchownym.
Rycerstwo:
-jako cel miało obronę Kościoła, religii, walka o ziemię święto, wierność kodeksowi rycerskiemu i władzy. Nie było się rycerzem francuskim, tylko chrześcijańskim (uniwersalizm). Kształcono ich na dworze. 7 sztuk/dyscyplin, które uprawiali rycerze: -jazda konna, -pływanie, -szermierka, -strzelanie z łuku, -łowy, -poezja, -gra w szachy; Te stadia wychowawcze był podobne do tych w okresie greckim; 7-13 lat - paź; 14 - giermek; gdy skończył 20 - rycerz; Obowiązywała go przysięga, że będzie walćzył z wrogiem chrześcijaństwa.
Ideały rycerskie: - Bogu duszę, życie królowi, serce damie, sobie sławę ziemską.
Form eliminacji było obcięcie miecza, ścięcie ostróg - była to hańba rycerska.
Mieszczaństwo:
-nie byli tak samodzielni jak rycerze, nie byli jednolici wobec chrześcijaństwa, cnoty które starano się wpoić: - porządek, skromność, pilność, oszczędność, pomoc, usłużność; pozycja zależała od pracy i posiadanych dóbr; żeby coś znaczyć trzeba było pracować, mieć zawód; podstawowe formy przygotowania obejmowały: -handel i rzemiosło, jak najszybciej praktyka; czasem próbowano tworzyć szkoły niezależne od Kościoła; urzędowe pisma tylko po łacinie; stadia kształcenia: 1. uczeń 2. czeladnik 3. majster; taki system awansu zawodowego został przyjęty na uniwersytetach od studenta do profesora; cechy i gildie miały własne kościoły i księży, był wrośnięte w społeczność średniowieczną.
Chłopi:
-nie mamy informacji, wychowanie chłopskie, rodzinne, religijne. Podstawą był Kościół, liturgia, kazania, ikonografia, zabobony (pogaństwo nie było wyplenione). Drugim czynnikiem wychowawczym był dwór feudalny.
Poglądy wychowawcze
brak samodzielności bardzo utrudniał naukę. O poglądach starożytnej Grecji zapomniano, całą mądrość w dostępnych pracach chrześcijańskich.
Wincenty Beauvais. Kształcenie Dziewcząt, wzorowanie się na matce Boskiej, pracowita, rozsądna, pokorna, małomówna, oczytana w księgach religijnych, prawdomówna, roboty ręczne. W praktyce szacunek jako matka, gospodyni, wyjątek: mniszki umiały czytać, pisać. Arystokratki też. Znajomość języków obcych. Kształcenie dziewcząt - gdzie nie gdzie istniały szkółki dla mniej zamożnych