Padaczka (epilepsja)

Zwana też chorobą św. Walentego czy "chorobą bogów"

Padaczka jest zespołem chorobowym, którego istotą są napady padaczkowe z towarzyszącymi im zmianami czynności bioelektrycznych mózgu (wykrywane przez EEG). Podłożem napadu zwykle jest gwałtowne wyładowanie grupy komórek nerwowych, które aktywują określoną część mózgu. Najgroźniejsza postać padaczki nazywana jest stanem padaczkowym. Polega na kilku/kilkunastu następujących po sobie napadach, pomiędzy którymi chory nie odzyskuje przytomności. Stan padaczkowy może zagrażać życiu.

Atak epilepsji może pojawić się raz w życiu. Jednorazowy nie jest podstawą do postawienia diagnozy o chorobie, jeśli ataki pojawiają się cyklicznie, stają się chorobą przewlekłą. Choroba może pojawić się w każdym wieku, dotychczas w 80 proc. wypadków, rozpoczynała się przed 20. rokiem życia. Obecnie tendencja się zmienia, epileptolodzy notują coraz częściej ataki u osób powyżej 60. roku życia. Przyjmuje się, że w Polsce padaczkę ma ok. 400 tys. osób, co stanowi 1 proc. społeczeństwa.

Przyczyny

Rozróżniamy padaczkę objawową i padaczkę objawową o nieustalonej przyczynie. W pierwszej grupie można wyróżnić między innymi: padaczkę pourazową, alkoholową, wieku starczego czy uogólnioną. Natomiast w przypadku padaczki objawowej o nieustalonej przyczynie, atak pojawia się nieoczekiwanie, wywołany np. światłem stroboskopowym na dyskotece, dźwiękiem o pewnej częstotliwości, stresem, wzruszeniem i in.
Przyczyną napadów w padaczce może być uszkodzenie określonej okolicy mózgu np. wywołane urazem, krwawieniem podtwardówkowym, guzem, zakażeniem mózgu lub zakażeniem opon mózgowo-rdzeniowych. Padaczka jest chorobą złożoną, charakteryzującą się różnorodną, często skomplikowaną etiologią. Jedną z jej podstawowych przyczyn, jest niewątpliwie podłoże genetyczne. Zdaniem specjalistów, niektórzy ludzie dziedziczą predyspozycje do napadów padaczkowych. Dziedziczenia predyspozycji, nie należy jednak mylić z dziedziczeniem samej choroby, gdyż padaczka nie jest schorzeniem dziedzicznym. Cechą, która może być przekazana z pokolenia na pokolenia, a która zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia epilepsji, jest jedynie niski próg pobudliwości komórek mózgowych, czyli ich duża skłonność do silnego reagowania wyładowaniem padaczkowym na różnego rodzaju czynniki. Nie bez znaczenia w przypadku tej choroby są również urazy mózgu. Drgawki mogą się, bowiem pojawić w trakcie reakcji kompensacyjnych organizmu. Istnieje również hipoteza, iż tak zwana blizna glejowa powstała po urazach mózgu, jest jednym z czynników powodujących pojawienie się ogniska padaczkowego. Jedną z często wskazywanych przyczyn napadów padaczkowych są również zmieniające się z dużym natężeniem różnorodne bodźce, głównie dźwięki i zapachy. Do napadu padaczkowego mogą się również przyczynić wahania hormonalne, stan gorączkowy, zmiana aktywności falowej mózgu, czyli przejście organizmu od stanu snu do czuwania i odwrotnie, a także zmęczenie, długotrwały brak snu oraz szereg stanów fizjologicznych organizmu. Najczęściej wśród nich wskazywane, to niedocukrzenie, niedotlenienie, niewydolność adrenergiczna, jak również zaburzenia wodno - elektrolitowe.

Objawy

Napady padaczkowe polegają na nagłym wystąpieniu zespołu objawów somatycznych. Do klasycznych zaliczamy: naprężenie ciała, wygięcie w łuk, drgawki, szczękościsk, ślinotok, bezwiedne oddanie moczu, utratę przytomności. Typowy atak trwa około 3 minut. Poza najczęstszymi objawami bardzo często można spotkać objawy częściowe albo objawy nietypowe, np. napady ruchowe (tylko drżenie kącika ust, kciuka), napady czuciowe (tylko mrowienie pewnych części ciała), napady wegetatywne (np. nadmierne wydzielanie śliny), napady nieświadomości (charakteryzują się tylko krótkotrwałą utratą świadomości).

Diagnoza i leczenie

W celu postawienia prawidłowej diagnozy u chorego wykonywane są następujące badania: neurologiczne, badanie krwi, EEG - elektroencefalograficzne, oceniające czynność bioelektryczną mózgu, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, określające stan struktury (budowy) tkanki mózgowej.
Jeśli usunięcie przyczyny jest niemożliwe, stosuje się leki przeciwdrgawkowe, które chory musi przyjmować systematycznie, często przez wiele lat, zawsze pod stałą kontrolą lekarza. Niebezpieczna może być zmiana godziny podawania leków, nawet o 30 minut. Nagłe odstawienie leków może wywołać atak padaczki, a w skrajnych przypadkach może dojść do stanu padaczkowego, ten zaś bywa stanem zagrożenia życia.

Nowoczesne metody leczenia

Implant to stymulator nerwu błędnego. Metoda jest w trakcie oceny zarówno w grupie chorych dzieci, jak i u dorosłych. Dotyczy ona przede wszystkim osób, które mają wiele napadów. Osoby, które mają założone elektrody nadal muszą przyjmować leki, poza tym metoda ta nie prowadzi do wyleczenia. Może zmniejszyć liczbę ataków padaczki.
Po założeniu implantów zwykle pojawiają się objawy uboczne: trudności w mówieniu, ból w gardle, chrypka. Niestety, implanty są dość drogie - około 10 tys. dolarów. W Polsce mamy osoby, które żyją z implantami już 8 lat. Niestety tylko, że u połowy pacjentów możemy mówić o pozytywnych efektach.

Pierwsza pomoc

Pierwszymi sygnałami zwiastującymi zbliżanie się napadu padaczkowego może być aura polegająca na wystąpieniu przed napadem nagłego silnego bólu głowy czy brzucha, wymiotów lub uczucia mrowienia, drętwienia określonych części ciała. Objawy te występują tuż przed napadem.

Gdy jesteś świadkiem napadu padaczkowego:
Bądź przy chorym w czasie napadu, pilnując, aby nie doznał obrażeń. Gdy upadnie, delikatnie podtrzymuj głowę chorego, aby w czasie drgawek nie doszło do jej mechanicznych urazów.
Ułóż chorego na boku, pilnując, aby miał drożne drogi oddechowe. Poluzuj mu kołnierzyk koszuli, rozepnij guzik pod szyją.
Ślina i piana na ustach są normalnymi objawami napadu. Powinny mieć drogę odpływu; gdy chory leży na boku - jest to zapewnione.
Poczekaj aż skończy się atak - będzie on trwał zwykle kilka minut, po napadzie chory może stracić kontakt z otoczeniem, może zasnąć. Gdy odzyska pełną świadomość, zapytaj, jak można mu pomóc (kontakt z rodziną, opiekunami, lekarzem).
Gdy napady powtarzają się (dwa i więcej) i chory nie odzyskuje świadomości - wezwij karetkę. Może to być tzw. stan padaczkowy, co jest zawsze wskazaniem do interwencji lekarza.

Taki sposób postępowania opracowany został przez Fundację Pomocy Chorym na Padaczkę Neuronem

Profilaktyka

Dbając o swoje zdrowie, chorzy z padaczką powinni unikać zajęć niebezpiecznych, np. prac na wysokościach czy przy ogniu, nadmiernych napięć emocjonalnych, powinni prowadzić regularny i aktywny tryb życia, odpowiadający ich kwalifikacjom i rodzajowi zawodu. Pomocne jest pozbawione uprzedzeń zachowanie się otoczenia.
Należy unikać nieprzespanych nocy, nadmiernego wysiłku, chorzy na padaczkę nie powinni prowadzić pojazdów mechanicznych ani używać alkoholu

Jeśli w rodzinie jedno z małżonków ma padaczkę, sytuacja ta nie jest powodem do powstrzymania się od prokreacji. Padaczka nie jest chorobą dziedziczną. Kobiety mające padaczkę, a będące w ciąży powinny być pod specjalistyczną kontrolą lekarską. Powinny zachować szczególną ostrożność w samodzielnym przyjmowaniu leków.

Sokrates, Juliusz Cezar, Ludwik van Beethoven, Fiodor Dostojewski, Włodzimierz Lenin to tylko niektórzy ”sławni” cierpiący na te chorobę.

14 lutego obchodzony jest Dzień Chorego na Padaczke

---