W przedmowie Liwiusz zastanawia się czy jego trud w ogóle się opłaci. Ma świadomość ogromnej pracy jakiej się podejmuje. Zamierza pokazać jak wyglądało życie i obyczajowość dawnego Rzymu. Miasto Rzym uważa za potężne, ale w jego współczesności podupadające. W dziele chce wskazać dobre przykłady do naśladowania a eliminować złe. Przed Liwiuszem stały nowe zadania - tworzyło się cesarstwo. Liwiusz opiewał potęgę militarną Rzymu i jego panowanie nad światem śródziemnomorskim. Charakteryzowała go też religijność, obok której dopuszczał los, ale podporządkowany wierze w niezwyciężalność Rzymu. Liwiusz wyrósł w republikańskiej wolności a na jego oczach Rzym przekształcał się w cesarstwo. Bitwa pod Aksjum miała miejsce w 31 r. p.n.e. Po niej Oktawian adoptował syna Cezar i zagarnął władzę. Trzeba było pisać umiejętnie żeby nie narazić się władcy . Zgodnie z koncepcja antyczna historyk mógł sięgać dowolnie do dzieł swoich poprzedników. Liwiusz otrzymał wykształcenie retoryczne. Był nauczycielem wymowy i wykonywał ten zawód z powodzeniem. Mógł sobie pozwolić na działalność literacką. Stronił od polityki, ale był znaną osobistością zwłaszcza na dworze cesarski. Oktawian zwrócił na niego uwagę. Liwiusz umiał wyrobić w sobie właściwą postawę, umiejętnie ujmował w swoim dziele delikatne zagadnienia. Świadczy o tym choćby zakończenie dzieła na roku 9 p.n.e. i potraktowaniu go jako przełomowego w dziejach Rzymu. Był to rok, w którym. przedwcześnie zmarł Druzus, syn żony Oktawiana, później Germanik, syn Oktawiana, a następnie jego wnuki Gajusz i Lucjusz. Zmiany były gwałtowne i dlatego najpewniej Liwiusz zakończył to dzieło na roku 9 p.n.e., aby uniknąć fałszowania rzeczywistości, przed czym i tak w pełni się nie uchronił.
Początkowo sądzono, że Liwiusz pisze według schematu pięcio - i dziesięcioksięgu. Na to wskazywał pierwszy pięcioksiąg. Później zaniechał tego pomysłu. Liwiusz korzystał z powstałych wcześniej źródeł, choć były mało wartościowe. Korzystał z dzieł m.in. z pierwszego dzieła historycznego pisanego po grecku w 200 r. p.n.e. przez Fabiusz Piktora, pełnego fałszu, zmyśleń i legend. Korzystał tez z prac annalistyków 1 młodszych piszących od połowy II w p.n.e. po łacinie. (Klaudiusz Kwdrigariusz, Waleriusz Antiasz) Liwiusz chciał przekazać historię Rzymu zgodnie z obowiązującym smakiem, duchem retorycznym oraz patriotycznym oddaniem. Zaczął pisać przed wojna pod Ansjum i pisał przez 40 lat. Chciał napisać całą historię Rzymską a takie zadanie wykluczało naukowe podejście do tematu. Wykorzystał annalistów młodszych, ale przewyższył walorami artystycznymi, stylistycznymi i pomysłem. Nikt po Liwiuszu już do nich nie sięgał. Informacje uzupełniał Liwiusz danymi ze źródeł monograficznych. Przy tłumaczenie z greki niezbyt ściśle oddawał tekst, pisarzy łacińskich ubierał w swoją szatę stylistyczną. Nie dążył do wydobycia odpowiadającego rzeczywistości przebiegu zdarzenia. Jeśli w kilku źródłach były rozbieżności, przytaczał te źródła i odmienne wersje ich autorów.
Głównymi źródłami byli annalistyce młodsi, którzy przytaczali starszych ( Eliusz Tubero, Waleriusz Antiasz i Licyniusz Macer oraz Klaudiusz Kwadrigardiusz). Dopiero od XXI księgi źródłem staje się Koeliusz Antypatr i Polibiusz (aż do księgi XXXXV) mimo ułatwionego zadania Liwiusz włożył w dzieło dużo pracy. Ujednolicił styl, wprowadził mowy, stworzył styl liwiański, który znalazł zastosowanie u wielu następców m.in. u Plutarcha. W mowach wyraził Liwusz swój stosunek do polityki zewnętrznej i wewnętrznej zajął tez stanowisko wobec aktualnej problematyki - przez to jego dzieło miało wyjątkowy charakter. Dzieło historyczne mogło być elementem walki politycznej i miało sile propagandową. Osoba historyka nie była bez znaczenia. (postawa moralna, przeszłość itp.)
Współcześni mu historycy nie mieli odpowiedniego morale i oburzali Liwiusza swoim postępowaniem. Salustiusz i Polion pisali dla majątku byli stronniczy.
Bogowie dali Rzymowi zwycięstwo i możliwość jego wykorzystania. Ta religijność była rama dzieła Liwiusza gdy Rzym zapomniał o związkach z bogami, pojawiali się ludzie, którzy wracali Rzym na właściwą drogę np. Romulus - założyciel miasta, Furiusz Kanillus - odnowiciel Rzymu po najeździe Celtow, Korneliusz z Cypio - zwycięzca Hanibala, wreszcie odnowiciel rzeczypospolitej cesarz August. Pod tymi słowami ukrywała się idea jedynowładztwa Augusta, niewróżąca nic dobrego. Tu Liwiusz musiał lawirować, kluczyć, czego nie lubił. Im bliżej był historii współczesnej tym gorzej. Liwiusz nie był mistrzem rozróżniania dobrego źródła od złego. Miał coraz trudniejsze zadanie. Pisał o cesarstwie pozytywnie, nie chciał narazić się na prześladowania, próbował usprawiedliwiać cesarstwo i swój pozytywny osąd tezą, że ustrój Rzymu musi ulec przemiana, ponieważ imperium się rozrasta, potrzebne są nowe urzędy, instytucje, prawa dla narodów i dla ludzi. Widać tu ewolucjonizm - Liwiusz tęskni za starym Rzymem, a obawia się nowego. W czasach Augusta Liwiusz był uważany za jego reprezentanta, głównego historyka epoki augustowskiej.
Wpływ dzieła Liwiusza na potomnych był ogromny. Zachowały się wyciągi i skróty
„Ab urbe condita”. W przyszłości wielu historyków korzystało z tego dzieła, wielu autorów wykorzystywało prace Liwiusza, uzupełniając treści własnymi dodatkami, m.in. Florus (II w. n.e.) Plutarch (I-II w. n.e.) czy Eutropiusz (IV w. n.e.). Wśród retorów cieszył się pozytywna opinia. W Polsce poważniejsze zainteresowanie Liwiuszem wiąże się z działalnością Jana Długosza, który od niego przejął wiele wzorów do swojej historii Polski. Od renesansu lektura Liwiusza zajmuje poczesne miejsce w humanistycznym wychowaniu młodzieży.
Malo jednaj jest tłumaczeń Liwiusza wolnych od bledów.
Annalistyka (łac. annus - rok) jest nauka zajmującą się badaniem i porównywaniem rocznikow i kronik.
Bibliografia: Liwiusz, Dzieje od założenia miasta Rzymu, przeł. oprac. W. Strzelecki, BN II 77, ks. 1