UKŁAD AUTONOMICZNY

Wegetatywny

Funkcje:

• Regulacja funkcji narządów

• Dostosowanie funkcji narządów do aktualnych potrzeb ustroju

Kierowany przez nadrzędne ośrodki CUN (podwzgórze, kora)

AUN

Składowe:

• Ośrodki autonomiczne w OUN/mózg-pień mózgu, rdzeń kręgowy/

• Drogi aferentne /neurony dośrodkowe

• Drogi eferentne/neurony odśrodkowe

Działanie: odruchy

AUN cd

• Część eferentna trzewnych łuków odruchowych

• Utworzony przez kom. nerwowe przewodzące pobudzenia do narządów wewnętrznych

• Neuron I przedzwojowy - w obrębie CUN/rdzeń kręgowy, pień mózgu/- włókna przedzwojowe

• Neuron II - ze zwoju wegetatywnego, obwodowego - włókna pozazawojowe kończą się synapsami na komórkach narządów wewnętrznych

Różnice AUN -CUN

• Nierównomierne rozmieszczenie ośrodków autonomicznych w CUN

• Unerwienie dwuneuronowe

• Obecność neuronów i synaps poza CUN

• Podwójne unerwienie PS, S

• Wolniejsze przewodzenie impulsów/C - bezmielinowe pozazwojowe, B- przedzwojowe, cienka osłonka mielinowa

Podział AUN

• Współczulna/S/sympatyczna

• Przywspółczulna/PS/parasympatyczna

• Część jelitowa

• Włókna trzewno -czuciowe

Część przywspółczulna:

• Odcinek głowowy: n III,VII,IX,X, XI

najważniejszy: n X - błędny/wszystkie narządy kl. piersiowej, część narządów j. brzusznej

• Odcinek krzyżowy: - n. miedniczny - naczynia, narządy miednicy mniejszej

PS

• Substancja przekaźnikowa:

• Przedzwojowo: acetylocholina

• Pozazwojowo:acetylocholina

• Włókna przedzwojowe/pozazwojowe 1:1

• Długie włókna przedzwojowe ,zazwojowe krótsze

PS cd

• Receptory:

1.Nikotynowe:

• zazwojowe, komórki zwojowe, dendryty

• rdzeń nadnerczy

• przekaźnictwo nerwowo- mięśniowe

2.Muskarynowe:

Komórki narządów docelowych zaopatrywane przez pozazwojowe włókna cholinergiczne

Układ sympatyczny

• Jądra pośrednio - boczne istoty szarej Th 1-Th 12, L1-L3

• Zwoje przykręgowe/ szyjny górny, szyjny środkowy, szyjno -piersiowy- gwiaździsty/

głowa, szyja, klatka piersiowa = przebieg wraz z naczyniami/

• Zwoje przedkręgowe/zwoje pośrednie/

• Krótkie przedzwojowe, zazwojowe- dłuższe

Układ sympatyczny

• Substancja przekaźnikowa:

• Przedzwojowo: acetylocholina

• Pozazwojowo: Noradrenalina /wyjątek -gruczoły potowe, niektóre mięśnie p.pokarmowego

• Włókna przedzwojowe/pozazwojowe 1:20

Receptory

• α - ogólnie pobudzające / wyj. p. pokarmowy - pośrednio rozluźniające/

• β - ogólnie hamujące /wyjątek w sercu - pobudzające/

• β 1 - serce

• β 2 - oskrzela, p. pokarmowy

Podział Alfa

• α1 - błona postsynaptycza

• α 2 - autoreceptory- presynaptyczne - hamowanie uwalniania NA

w błonie postsynaptycznej

Podział układu autonomicznego

• Cholinergiczny

• Adrenergiczny / Noradrenalina - większość pozazwojowych współczulnych, synapsy podwzgórza

Adrenalina /gł. z rdzenia nadnerczy

znaczenie farmakologiczne

• α mimetyki- leki pobudzające receptor α

• β mimetyki - leki pobudzające receptor β

• βbloker - lek blokujący receptorβ

• α bloker -lek blokujący receptor α

Synteza Noradrenaliny

• Żylakowate rozszerzenia włókien bezrdzennych pozazwojowych

• Synteza z tyrozyny /pobudzana przez wzrost stężenia Na+ ,Ca ++, hamowana wzrostem stężenia NA - sprzężenie zwrotne ujemne

Przemiana NA

• COMT - katecholometylotransferaza - pozakomórkowo, krążące we krwi, po wchłonięciu do tkanek

• MAO - monoaminooksydaza - przemiana w obrębie receptora

Część jelitowa

• Własne, krótkie łańcuchy odruchowe

• Zwoje umieszczone śródściennie w p. pokarmowym

• Koordynacja skurczów m. gładkich z wydzielaniem żołądkowo- jelitowym

Włókna trzewno-czuciowe

• Droga dośrodkowa układu autonomicznego

• Połączone z interoreceptoramii w ścianch narządów wewnętrznych, naczyń krwionośnych

• Wchodzą korzeniem grzbietowym do rdzenia kręgowego

• Tworzą trzewno-trzewne odruchy włókienkowe

Antagonizm czynnościowy

• Przeciwstawne działanie układu współczulnego i przywspółczulnego w podwójnie unerwionych narządach

• Sympatykotonia - wzmożenie napięcia układu współczulnego

• Wagotonia - wzrost napięcia układu przywspółczulnego

Adrenalina metabolizm

• Zwęża nn. skórne, trzewne

• Rozszerza nn. m. szkieletowych

• Zwiększa przepływ w nn .wieńcowych

• Pobudza akcję serca

• Zwiększa zużycie tlenu przez m. sercowy

• Rozszerza oskrzeliki

• Hamuje ruchy jelit

• Rozszerza źrenice

• poziom glukozy, mleczanów, pirogronianów

Noradrenalina

• Silne obkurczenie nn. skóry, jelit, śledziony, nerek, mięśni szkieletowych

• RR

• Słabo rozszerza oskrzeliki

• Słabo działa na serce

• Słaba aktywacja metaboliczna

Odruchy autonomiczne

• Trzewno- trzewne

• Trzewno - somatyczne

• Somatyczno- trzewne

• Włókienkowe

Trzewno- trzewne

• Zmiany czynnościowe narządów po pobudzeniu;

Mechanoreceptorów

Presoreceptorów

Chemoreceptorów

Osmoreceptorów

Trzewno - somatyczne
Somatyczno -trzewne

• Mieszane

• Reakcja narządów wewnętrznych lub mięśni po pobudzeniu intero-eksteroreceptorów

• Np. obrona mięśniowa,

Odruchy włókienkowe

• Bez udziału OUN

• Przekazywanie poprzez korzeń grzbietowy a następnie do odgałęzień unerwiających nn. krwionośne / np. ból - rozszerzenie nn. skórnych/

29