UKŁAD AUTONOMICZNY
Wegetatywny
Funkcje:
Regulacja funkcji narządów
Dostosowanie funkcji narządów do aktualnych potrzeb ustroju
Kierowany przez nadrzędne ośrodki CUN (podwzgórze, kora)
AUN
Składowe:
Ośrodki autonomiczne w OUN/mózg-pień mózgu, rdzeń kręgowy/
Drogi aferentne /neurony dośrodkowe
Drogi eferentne/neurony odśrodkowe
Działanie: odruchy
AUN cd
Część eferentna trzewnych łuków odruchowych
Utworzony przez kom. nerwowe przewodzące pobudzenia do narządów wewnętrznych
Neuron I przedzwojowy - w obrębie CUN/rdzeń kręgowy, pień mózgu/- włókna przedzwojowe
Neuron II - ze zwoju wegetatywnego, obwodowego - włókna pozazawojowe kończą się synapsami na komórkach narządów wewnętrznych
Różnice AUN -CUN
Nierównomierne rozmieszczenie ośrodków autonomicznych w CUN
Unerwienie dwuneuronowe
Obecność neuronów i synaps poza CUN
Podwójne unerwienie PS, S
Wolniejsze przewodzenie impulsów/C - bezmielinowe pozazwojowe, B- przedzwojowe, cienka osłonka mielinowa
Podział AUN
Współczulna/S/sympatyczna
Przywspółczulna/PS/parasympatyczna
Część jelitowa
Włókna trzewno -czuciowe
Część przywspółczulna:
Odcinek głowowy: n III,VII,IX,X, XI
najważniejszy: n X - błędny/wszystkie narządy kl. piersiowej, część narządów j. brzusznej
Odcinek krzyżowy: - n. miedniczny - naczynia, narządy miednicy mniejszej
PS
Substancja przekaźnikowa:
Przedzwojowo: acetylocholina
Pozazwojowo:acetylocholina
Włókna przedzwojowe/pozazwojowe 1:1
Długie włókna przedzwojowe ,zazwojowe krótsze
PS cd
Receptory:
1.Nikotynowe:
zazwojowe, komórki zwojowe, dendryty
rdzeń nadnerczy
przekaźnictwo nerwowo- mięśniowe
2.Muskarynowe:
Komórki narządów docelowych zaopatrywane przez pozazwojowe włókna cholinergiczne
Układ sympatyczny
Jądra pośrednio - boczne istoty szarej Th 1-Th 12, L1-L3
Zwoje przykręgowe/ szyjny górny, szyjny środkowy, szyjno -piersiowy- gwiaździsty/
głowa, szyja, klatka piersiowa = przebieg wraz z naczyniami/
Zwoje przedkręgowe/zwoje pośrednie/
Krótkie przedzwojowe, zazwojowe- dłuższe
Układ sympatyczny
Substancja przekaźnikowa:
Przedzwojowo: acetylocholina
Pozazwojowo: Noradrenalina /wyjątek -gruczoły potowe, niektóre mięśnie p.pokarmowego
Włókna przedzwojowe/pozazwojowe 1:20
Receptory
α - ogólnie pobudzające / wyj. p. pokarmowy - pośrednio rozluźniające/
β - ogólnie hamujące /wyjątek w sercu - pobudzające/
β 1 - serce
β 2 - oskrzela, p. pokarmowy
Podział Alfa
α1 - błona postsynaptycza
α 2 - autoreceptory- presynaptyczne - hamowanie uwalniania NA
w błonie postsynaptycznej
Podział układu autonomicznego
Cholinergiczny
Adrenergiczny / Noradrenalina - większość pozazwojowych współczulnych, synapsy podwzgórza
Adrenalina /gł. z rdzenia nadnerczy
znaczenie farmakologiczne
α mimetyki- leki pobudzające receptor α
β mimetyki - leki pobudzające receptor β
βbloker - lek blokujący receptorβ
α bloker -lek blokujący receptor α
Synteza Noradrenaliny
Żylakowate rozszerzenia włókien bezrdzennych pozazwojowych
Synteza z tyrozyny /pobudzana przez wzrost stężenia Na+ ,Ca ++, hamowana wzrostem stężenia NA - sprzężenie zwrotne ujemne
Przemiana NA
COMT - katecholometylotransferaza - pozakomórkowo, krążące we krwi, po wchłonięciu do tkanek
MAO - monoaminooksydaza - przemiana w obrębie receptora
Część jelitowa
Własne, krótkie łańcuchy odruchowe
Zwoje umieszczone śródściennie w p. pokarmowym
Koordynacja skurczów m. gładkich z wydzielaniem żołądkowo- jelitowym
Włókna trzewno-czuciowe
Droga dośrodkowa układu autonomicznego
Połączone z interoreceptoramii w ścianch narządów wewnętrznych, naczyń krwionośnych
Wchodzą korzeniem grzbietowym do rdzenia kręgowego
Tworzą trzewno-trzewne odruchy włókienkowe
Antagonizm czynnościowy
Przeciwstawne działanie układu współczulnego i przywspółczulnego w podwójnie unerwionych narządach
Sympatykotonia - wzmożenie napięcia układu współczulnego
Wagotonia - wzrost napięcia układu przywspółczulnego
Adrenalina metabolizm
Zwęża nn. skórne, trzewne
Rozszerza nn. m. szkieletowych
Zwiększa przepływ w nn .wieńcowych
Pobudza akcję serca
Zwiększa zużycie tlenu przez m. sercowy
Rozszerza oskrzeliki
Hamuje ruchy jelit
Rozszerza źrenice
poziom glukozy, mleczanów, pirogronianów
Noradrenalina
Silne obkurczenie nn. skóry, jelit, śledziony, nerek, mięśni szkieletowych
RR
Słabo rozszerza oskrzeliki
Słabo działa na serce
Słaba aktywacja metaboliczna
Odruchy autonomiczne
Trzewno- trzewne
Trzewno - somatyczne
Somatyczno- trzewne
Włókienkowe
Trzewno- trzewne
Zmiany czynnościowe narządów po pobudzeniu;
Mechanoreceptorów
Presoreceptorów
Chemoreceptorów
Osmoreceptorów
Trzewno - somatyczne
Somatyczno -trzewne
Mieszane
Reakcja narządów wewnętrznych lub mięśni po pobudzeniu intero-eksteroreceptorów
Np. obrona mięśniowa,
Odruchy włókienkowe
Bez udziału OUN
Przekazywanie poprzez korzeń grzbietowy a następnie do odgałęzień unerwiających nn. krwionośne / np. ból - rozszerzenie nn. skórnych/
29