PRAWA STAROŻYTNEGO BLISKIEGO WSCHODU

Pomniki prawne Egiptu i Mezopotamii.

Egipt - pierwsze zwarte państwo starożytnego Bliskiego Wschodu. O prawie egipskim przetrwało niewiele wiadomości (przetrwały ustawy karne faraona Horemheba i jego następcy Ramzesa II oraz najlepiej poznany zbiór praw faraona Boccharisa).

• Nowy etap rozwoju prawa na terytorium Egiptu to epoka Ptolemeuszy → wzajemne oddziaływanie różnych systemów prawnych: egipskiego, grecko-hellenistycznego i rzymskiego. Dzięki odkryciu w XX w. papirusów egipskich można zrekonstruować ten swoisty konglomerat prawny (odrębna dyscyplina naukowa - papirologia prawnicza).

Mezopotamia - uzyskano sporo wiadomości o źródłach prawa. Najdawniejsze źródła prawa (III i II tysiąclecie p.n.e.) - zwane „kodeksami" do których zalicza się kodeksy króla Urukaginy, władcy Lagaszu, kodeks sumeryjskiego władcy Ur-Nammu, kodeks Lipit-Isztara, wladcy Isinu.

• Kodeks Hammurabiego (ok. 1728-1686 r. p.n.e.) → uznany za najważniejsze źródło poznania prawa archaicznego. Tekst kodeksu zawiera:

• Prolog, w którym wywodzi się prawo z pewnego wiecznego i niezmiennego porządku ustanowionego przez bogów, a sam król Hammurabi powołany został przez bogów do przywrócenia sprawiedliwego
  i słusznego prawa.

• Epilog - wzywający do błogosławieństwa bogów dla posłusznych i przekleństwa dla nieposłusznych.

• Część normatywna - wyrywkowo ujęte normy (brak systematyki), charakterystyczna cechą była kazuistyka, zasada talionu polegająca na zadaniu sprawcy takiej samej dolegliwości, jaka została przez niego zadana (dotyczy przestępstw i kary), ochrona prawna i wysokość kary uzależniona od statusu społecznego pokrzywdzonego i sprawcy, kary odzwierciedlające (np. jeżeli syn uderzył swego ojca, utną mu jego rękę).

Prawo hebrajskie. Przepisy prawne Starego Testamentu.

• Państwo Izrael za czasów króla Salomona (X w. p.n.e.) było kolebką pierwszego systemu monoteistycznego z którego wykształciły się wielkie systemy religijne: chrześcijaństwo i islam. Monoteizm chrześcijański opiera się na Piśmie Świętym Starego Testamentu (Biblii), którego pewne części stanowiły zbiór praw.

• Normy prawne Starego Testamentu stanowią rdzeń prawa judaistycznego, a część Starego Testamentu zawierającą normy prawne stanowi tzw. Pięcioksiąg (Księga Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb
  i Powtórzonego Prawa). Rozpoczęcie okresu talmudycznego - obok prawa pisanego Tory rozwija się dzięki rabinom ustna Tradycja tworząc system Talmudu.

• Prawo - powiązanie norm prawnych z religią, brak systematyki, ewolucja przepisów karnych Biblii - od zasad krwawej zemsty do publicznego wymiaru sprawiedliwości (sąd złożony z kapłanów), tworzenie azylu, zasada talionu (oko za oko), łagodzenie w Biblii dawnych rygorów niewoli za długi, zakaz lichwy.

• Przepisy prawne Starego Testamentu stały się wzorcem dla wielu rozwiązań prawa kanonicznego, czy prawa muzułmańskiego.