PRAWA STAROŻYTNEGO BLISKIEGO WSCHODU
Pomniki prawne Egiptu i Mezopotamii.
Egipt - pierwsze zwarte państwo starożytnego Bliskiego Wschodu. O prawie egipskim przetrwało niewiele wiadomości (przetrwały ustawy karne faraona Horemheba i jego następcy Ramzesa II oraz najlepiej poznany zbiór praw faraona Boccharisa).
Nowy etap rozwoju prawa na terytorium Egiptu to epoka Ptolemeuszy → wzajemne oddziaływanie różnych systemów prawnych: egipskiego, grecko-hellenistycznego i rzymskiego. Dzięki odkryciu w XX w. papirusów egipskich można zrekonstruować ten swoisty konglomerat prawny (odrębna dyscyplina naukowa - papirologia prawnicza).
Mezopotamia - uzyskano sporo wiadomości o źródłach prawa. Najdawniejsze źródła prawa (III i II tysiąclecie p.n.e.) - zwane „kodeksami" do których zalicza się kodeksy króla Urukaginy, władcy Lagaszu, kodeks sumeryjskiego władcy Ur-Nammu, kodeks Lipit-Isztara, wladcy Isinu.
Kodeks Hammurabiego (ok. 1728-1686 r. p.n.e.) → uznany za najważniejsze źródło poznania prawa archaicznego. Tekst kodeksu zawiera:
Prolog, w którym wywodzi się prawo z pewnego wiecznego i niezmiennego porządku ustanowionego przez bogów, a sam król Hammurabi powołany został przez bogów do przywrócenia sprawiedliwego
i słusznego prawa.
Epilog - wzywający do błogosławieństwa bogów dla posłusznych i przekleństwa dla nieposłusznych.
Część normatywna - wyrywkowo ujęte normy (brak systematyki), charakterystyczna cechą była kazuistyka, zasada talionu polegająca na zadaniu sprawcy takiej samej dolegliwości, jaka została przez niego zadana (dotyczy przestępstw i kary), ochrona prawna i wysokość kary uzależniona od statusu społecznego pokrzywdzonego i sprawcy, kary odzwierciedlające (np. jeżeli syn uderzył swego ojca, utną mu jego rękę).
Prawo hebrajskie. Przepisy prawne Starego Testamentu.
Państwo Izrael za czasów króla Salomona (X w. p.n.e.) było kolebką pierwszego systemu monoteistycznego z którego wykształciły się wielkie systemy religijne: chrześcijaństwo i islam. Monoteizm chrześcijański opiera się na Piśmie Świętym Starego Testamentu (Biblii), którego pewne części stanowiły zbiór praw.
Normy prawne Starego Testamentu stanowią rdzeń prawa judaistycznego, a część Starego Testamentu zawierającą normy prawne stanowi tzw. Pięcioksiąg (Księga Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb
i Powtórzonego Prawa). Rozpoczęcie okresu talmudycznego - obok prawa pisanego Tory rozwija się dzięki rabinom ustna Tradycja tworząc system Talmudu.
Prawo - powiązanie norm prawnych z religią, brak systematyki, ewolucja przepisów karnych Biblii - od zasad krwawej zemsty do publicznego wymiaru sprawiedliwości (sąd złożony z kapłanów), tworzenie azylu, zasada talionu (oko za oko), łagodzenie w Biblii dawnych rygorów niewoli za długi, zakaz lichwy.
Przepisy prawne Starego Testamentu stały się wzorcem dla wielu rozwiązań prawa kanonicznego, czy prawa muzułmańskiego.