Pisownia przymiotników od nazw miejscowych, Filologia polska, Kultura języka polskiego


Pisownia przymiotników od nazw miejscowych

Zasady tworzenia przymiotników od nazw miejscowych są takie same, jak zasady tworzenia przymiotników od odpowiednich wyrazów pospolitych. Różnice mogą jednakże wynikać z tego, iż w przymiotnikach od nazw miejscowych często utrwalone są historyczne procesy słowotwórcze lub lokalne, regionalne tendencje nazewnicze — odmienne od współczesnych i ogólnopolskich.

Obydwie formy — ogólnopolską i lokalną — uznajemy za poprawne: na przykład oprócz ogólnopolskiej postaci przymiotnika kościerzyński, pochodzącego od nazwy miastaKościerzyna, uznajemy za poprawną także lokalną: kościerski, utworzoną od rdzennej cząstki tejże nazwy (Kościerz- + -ski), tak jak na przykład leszczyński: Leszcz- + -yński(dawna nazwa Leszna to Leszczno) czy niżański: Niż- + -ański (dzisiejsze Niskokiedyś nazywało się Niżsko).

Postać wielu przymiotników, która ze stanowiska współczesnego mogłaby być uznana za nieregularną, z punktu widzenia historycznego jest uzasadniona, przechowuje ona bowiem stan archaiczny, np.

Babimost    - babimojski

Białowieża    - białowieski

Bydgoszcz    - bydgoski

Końskie    - konecki

Leszno    - leszczyński

Lublin    - lubelski

Nisko    - niżański

Nowe Miasto    - nowomiejski

Nowy Tomyśl    - nowotomyski

Radogoszcz    - radogoski

Sącz    - sądecki

Środa    - średzki

Ujazd    - ujejski

Wałbrzych    - wałbrzyski

Zamość    - zamojski

Zawichost    - zawichojski.

13.7.1. Od nazw miejscowych na -ice tworzymy dziś przymiotniki mające zakończenie -icki, np.

Niepołomice    - niepołomicki

Pyskowice    - pyskowicki

Racławice    - racławicki

Wadowice    - wadowicki

Zebrzydowice    - zebrzydowicki.

Obok tych form funkcjonują też lokalne: niepołomski, zebrzydowski, co niekiedy bywa utrwalone w oficjalnym nazewnictwie, por. Kalwaria Zebrzydowska, ulica Niepołomska(w Krakowie).

13.7.2. W różny sposób tworzymy przymiotniki od nazw miejscowych na -no:

a) z przyrostkiem -ski, np.

Grodno    - grodzieński

Lipno    - lipieński

Mielno    - mieleński

Sławno    - sławieński

Szczytno    - szczycieński

Wilno    - wileński;

b) z przyrostkiem -ski z pominięciem rzeczownikowego -no, np.

Wąbrzeźno    - wąbrzeski;

c) z przyrostkiem -owski, np.

Kutno    - kutnowski

Grabno    - grabnowski;

d) z przyrostkiem -eński, np.

Krosno    - krośnieński

Gniezno    - gnieźnieński;

e) z przyrostkiem -iński (-yński) z pominięciem rzeczownikowego -no, np.

Kępno    - kępiński

Leszno (daw. Leszczno)     - leszczyński

Opoczno    - opoczyński

Chełmno    - chełmiński;

f) z przyrostkiem -ański, np.

Jaworzno    - jaworzniański (a. jaworzyński)

Pajęczno    - pajęczański.

UWAGA: Niekiedy występują formy oboczne, np.

Lipno    - lipieński a. lipnowski

Szczytno    - szczycieński a. szczytnowski

Bródno    - bródzieński a. bródnowski

Kępno    - kępiński a. kępieński.

13.7.3. Od dwuczłonowych nazw miejscowych składających się z przymiotnika i rzeczownika tworzymy przymiotniki pisane bez łącznika, np.

Jelenia Góra    - jeleniogórski

Nowa Huta    - nowohucki

Nowy Dwór    - nowodworski

Nowe Miasto    - nowomiejski

Nowy Sącz    - nowosądecki

Nowy Targ    - nowotarski

Święty Krzyż    - świętokrzyski

Zielona Góra    - zielonogórski.

13.7.4. Od dwuczłonowych nazw miejscowych składających się z rzeczownika i występującego po nim przymiotnika tworzymy przymiotnik jedynie od członu rzeczownikowego, np.

Aleksandrów Kujawski    - aleksandrowski

Bielsk Podlaski    - bielski

Kamień Pomorski    - kamieński

Kazimierz Dolny    - kazimierski

Lidzbark Warmiński    - lidzbarski

Maków Podhalański    - makowski

Ostrów Mazowiecka    - ostrowski

Sokołów Podlaski    - sokołowski

Strzelce Opolskie    - strzelecki

Tomaszów Lubelski    - tomaszowski.

UWAGA: Czasami od różnych nazw miejscowych forma przymiotnika jest taka sama, jednak lokalność funkcjonowania i kontekst przesądzają o jednoznaczności tych homonimicznych form. Przykłady:

Bielsko-Biała    - bielski

Bielsk Podlaski    - bielski

Brzeg    - brzeski

Brzesko    - brzeski

Brześć    - brzeski

Międzyrzec Podlaski    - międzyrzecki

Międzyrzecz    - międzyrzecki

Strzelin    - strzeliński

Strzelno    - strzeliński

Sucha Beskidzka    - suski

Susz    - suski.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zdania z błędami (1), Filologia polska, Kultura języka polskiego
Kultura języka ćw Fonetyka, Filologia polska, Kultura języka polskiego
Zdania z błędami (3), Filologia polska, Kultura języka polskiego
Odmiana nazwisk polskich i obcych - tabelka, Filologia polska, Kultura języka polskiego
Typy błędów leksykalnych, Filologia polska, Kultura języka polskiego
Techniki manipulacji w tekstach reklamowych, FILOLOGIA POLSKA, Kultura języka polskiego
grzeczność w mailu, Filologia polska, Kultura języka polskiego
Zdania z błędami (1), Filologia polska, Kultura języka polskiego
kultura jezyka polskiego cz.2, ►► UMK TORUŃ - wydziały w Toruniu, ►► Filologia polska, Kultura jezyk
Kultura jezyka II rok, ►► UMK TORUŃ - wydziały w Toruniu, ►► Filologia polska, Kultura jezyka - Izab
kultura jezyka polskiego, ►► UMK TORUŃ - wydziały w Toruniu, ►► Filologia polska, Kultura jezyka - I
o imiennictwie polskim, Filologia polska, Kultura języka
grzecznosc jezykowa, ►► UMK TORUŃ - wydziały w Toruniu, ►► Filologia polska, Kultura jezyka - Izabel
INNOWACJE I BŁEDY JĘZYKOWE, FILOLOGIA POLSKA, Kultura języka
KULTURA JĘZYKA, Filologia polska, Kultura języka
B. Myrdzik - Hermeneutyczna interpretacja tekstu poetyckiego w szkole. Próba aplikacji, Filologia po
przymiotniki-cwicz, Edukacja, studia, Semestr VIII, Kultura Języka Polskiego, CD1 - 2006 KJP-1 INFOR

więcej podobnych podstron