3.Cechy strukturalne górotworu.
Za cechy strukturalne górotworu uznaje się te jego właściwości, które odzwierciedlając w przybliżeniu rzeczywistą strukturę górotworu, w istotny sposób wpływają na jego matematyczny opis. Do takich cech strukturalnych zalicza się: ciągłość, jednorodność i izotropię.
Najczęściej pojęcie, ciągłości odnosi się do rozmieszczenia masy wewnątrz obszaru zajmowanego przez dany ośrodek. Zakładając ciągłość ośrodka przyjmuje się, że substancja całkowicie wypełnia dany obszar przestrzeni, innymi słowy, że gęstość masy w danym obszarze jest funkcją ciągłą położenia.
W ścisłym ujęciu matematycznym ośrodek (ciało materialne) nazywane jest jednorodnym, jeżeli w każdym punkcie jego właściwości fizyczne są takie same. W odniesieniu do rzeczywistych układów fizycznych, jakimi są ciała materialne, konieczne jest wprowadzenie pojęcia "jednorodności statystycznej". Zgodnie z tym pojęciem rozważany w określonej skali ośrodek materialny jest statystycznie jednorodny, jeżeli każda jego podstawowa (elementarna) objętość - o rozmiarach wynikających z przyjętej skali rozważań - ma jednakowe właściwości fizyczne
Ośrodek (ciało materialne) jest izotropowy; gdy wartości jego właściwości fizycznych są niezależnie od kierunku ich badania. Gdy ośrodek wykazuje różne wartości właściwości fizycznych w różnych kierunkach, wtedy jest on anizotropowy. Czasem, do oceny stopnia
anizotropii wprowadza się pojęcie współczynnika anizotropii. Współczynnik ten jest stosunkiem wartości największej do wartości najmniejszej danej wielkości fizycznej. Dla ciał izotropowych wartość współczynnika anizotropii jest oczywiście równa jedności, dla ciał anizotropowych jest większa od jedności
5. Metody określania powierzchni właściwej skał - zjawisk ultraporowatości.
Pomimo pozornej prostoty pojęcia powierzchni właściwej skały, dokładne jej określenie, w szczególnościw odniesieniu do skał zwięzłych, jest zadaniem trudnym i złożonym. Zasadnicza trudność polega na tym, że pory w ośrodku porowatym mogą mieć bardzo zróżnicowane rozmiary - od dziesiątków i setek jum do wielkości porównywalnych z rozmiarami cząsteczek (rząd nm,).Dlatego powierzchnia właściwa iłów lub innych adsorbentów, mających istotny wpływ na proces adsorpcji, nie ma dla danego ośrodka porowatego określonej wartości, lecz zależy od rozmiarów adsorbowanych cząsteczek (adsorbatu). Tylko dla tego samego adsorbatu można wg danych doświadczalnych uzyskać bliskie wartości powierzchni właściwej tego samego adsorbenta. Dla niskoporowartych adsorbentów i adsorbatów, istotnie różniących się rozmiarami adsorbowanych cząsteczek, obserwuje się znaczne różnice wartości powierzchni właściwej - zjawisko to nosi czasem nazwę ultraporowatości
Ogólnie metody badania powierzchni właściwej można podzielić na dwie grupy:
1.metody geometryczno-strukturalne, oparte na obserwacjach i pomiarach wymiarów
zewnętrznych i kształtu cząstek,
2.metody adsorpcyjno-desorpcyjne, oparte na pomiarach i obserwacji zjawisk występujących
na granicach faz: ciało stałe - ciecz oraz ciało stałe - gaz (lub para).
Do grupy metod geometryczno-strukturalnych należą w pierwszym rzędzie wszystkie metody oparte na określaniu rozkładu wielkości cząstek (analiza granulometryczna), pomiary przepływu cieczy i gazów przez badany ośrodek (metoda filtracyjna), pomiary przepływu zawiesiny cząstek przez kapilary lub przesłony, pomiary pod mikroskopem optycznym i elektronowym.
Metody adsorpcyjno-desorpcyjne różnią się między sobą:
-odczynnikiem użytym do badań - azot, gazy szlachetne, para wodna, pary benzenu i inne, glikol etylenowy, gliceryna i ich pary, barwniki i jony w roztworze;
-zasadami i warunkami badania - adsorpcja (i desorpcja) gazów i par (izobary, izotermy), adsorpcja cieczy, adsorpcja z roztworu;
-mierzonymi parametrami - zaadsorbowana objętość, zaadsorbowana masa (równa np. zmianie stężenia roztworu), wydzielone ciepło;
-sposobani obliczeń (i pomiarów) - równanie LLangmuira, równanie BET (S.Brunauera, P.H.Emmetta, E.Tellera) i oparta na tym równaniu metoda, itp.
Najbardziej znana jest metoda pomiarów izoterm adsorpcji azotu w obszarze niskich ciśnień w różnych jej odmianach (najczęściej metoda objętościowa BET).
14.Klasyfikacja modeli petrofizycznych skał zbiornikowych.
Petrofizyczne modele skał zbiornikowych generalnie należą do grupy modeli matematycznych. Uwzględniając parametry charakteryzujące przestrzeń porową skał oraz w zależności od charakteru i sposobu określania wymaganych do ich konstrukcji danych wejściowych, prezentowane modele można podzielić na następujące klasy: modele granularne, modele powierzchniowe (adsorpcyjne), modele kapilarne, modele saturacyjne (nasyceniowe).
Modele granularne opierają się na wykorzystaniu danych granulometrycznych, w związku, z czym są szczególnie przydatne do opisu klastycznych skał zbiornikowych luźnych. Mamy tutaj modele: Slichtera, Therzagi, Krumbeina i Monka, Berga, Panda i Lake'a.
Modele powierzchniowe (adsorpcyjne) - wykorzystują wyniki badań powierzchni właściwej, zarówno za równo w przypadku skał lużnych jak i zwięzłych. Mamy tutaj modele: Kozeny'ego, Kozeny'ego zmodyfikowany, Chilingariana, Maina i Sinokrata, Ungerer'a.
Modele kapilarne wykorzystują przede wszystkim wyniki badań porometrii rtęciowej, umożliwiające w szczególności opis skał zbiornikowych zwięzłych. Mamy tutaj model Katza'a - Thompsona.
Modele saturacyjne (nasyceniowe) wykorzystują wyniki badań zawartości wody resztkowej, przez co nadają się do charakterystyki skał hydrofilowych o dobrych właściwościach zbiornikowo-filtracyjnych. Mamy tutaj modele: Humble'a, Pirsona, Wyllie'go i Rose'a, Timura.