Ekonomia wykład VI 31.03.'09

Temat na ćwiczenia : Organizacja przedsiębiorstw

W procesie gospodarowania podmiotem działalności są ludzie ( jednostki, grupy, społeczeństwo).

Są oni zwykle odpowiednio zorganizowani i tworzą podmioty gospodarcze.

Podstawowymi podmiotami gospodarczymi są dziś zazwyczaj przedsiębiorstwa, czyli ludzie

( lub grupy ludzi ) dysponujący określonymi środkami ( np. ziemia, lokale biurowe, budynki fabryczne, maszyny, narzędzia, środki pieniężne, środki transportu ).

Przedsiębiorstwem jest np. jednoosobowy zakład fryzjerski, ale też gospodarstwo rolne, kopalnia, hotel, bank itp.

W roli podmiotów gospodarczych występują także gospodarstwa domowe ludności, pełniące funkcje zarówno konsumpcyjne, jak i produkcyjne ( polegające na zdobywaniu dochodów ).

Ważnym podmiotem gospodarczym jest również państwo.

Proces gospodarowania polega na podejmowaniu przez podmioty gospodarcze różnych decyzji.

Określamy je mianem decyzji gospodarczych ( lub społeczno - gospodarczych ).

Najczęściej spotykana klasyfikacja decyzji gospodarczych to :

- decyzje mikroekonomiczne

- decyzje makroekonomiczne

Gospodarka rynkowa

Rynek :

- miejsce w którym kupuje się i sprzedaje towary, usługi, akcje

- ogół kupujących i sprzedających oraz całokształt więzi miedzy nimi

- poza rynkiem towarów i usług, rynkiem walutowym i kapitałowym można wyróżnić np. rynek pracy.

Powstanie gospodarki rynkowej z gospodarki naturalnej :

- podział pracy i specjalizacji, które wywołują wzajemną zależność wszystkich uczestników procesu produkcyjnego

- wymiana powoduje podział społeczeństwa na grupy i podgrupy społeczno-zawodowe oraz warstwy

- grupy produkcyjne są zarazem grupami dystrybucyjnymi.

Gospodarka mieszana

Funkcjonowanie gospodarki narodowej to sposób jej działania obejmujący mechanizm działania praw ekonomicznych oraz sposób i środki wykorzystania tych praw, w procesach ekonomicznych przez podstawowe podmioty gospodarcze :

- najczęściej pojęcie to odnosi się do gospodarki narodowej

- o charakterze funkcjonowania gospodarki narodowej decyduje przede wszystkim relacja, jaka zachodzi między mechanizmem rynkowym a zakresem i metodami ingerencji państwa w procesy gospodarcze.

- ,, oprócz podstawowego mechanizmu napędowego ” istnieje mechanizm wspomagający

( korygujący ) - rynek + interwencjonizm i protekcjonalizm.

- np. kraje skandynawskie, Francja, Wielka Brytania, Korea Południowa

- gospodarkami mieszanymi w pewnym sensie były gospodarki krajów państw socjalizmu : Polska, Jugosławia, Węgry.

Gospodarka w krajach Trzeciego Świata

- gospodarka w znacznej mierze opiera się na tradycji

Gospodarka centralnie sterowana

- system nakazowo-rozdzielczy

- wykorzystanie przez administrację państwową nakazów prawno-organizacyjnych do sterowania gospodarką

- rozdzielnictwo towarów - zarówno czynników produkcji jak i środków konsumpcji

wady systemu:

- tłumienie inicjatywy i przedsiębiorczości, hamowanie postępu technicznego, nieefektywne struktury produkcji i zatrudnienia, nadmierny rozrost biurokracji, nietrafne wybory ekonomiczne.

Podmioty gospodarujące

1. Gospodarstwo domowe w gospodarce rynkowej :

- ma możliwość decydowania o tym, jak i gdzie zastosować zasoby, które posiada

- ma możliwość decydowania o tym, co i ile konsumować

2. Przedsiębiorstwo, ich rola jako zorganizowanych w :

- przedsiębiorstwa sektora prywatnego

- przedsiębiorstwa sektora publicznego

Przedsiębiorstwo :

- posiada wyodrębnienie ekonomicznie

- posiada wyodrębnienie organizacyjno-prawne ( osobliwość prawną, prawo zawierania umów, zaciąganie kredytów )

- przedsiębiorstwo z reguły działa tak, aby mogło osiągnąć maksymalną stopę zysku ( maksymalizacja różnicy między dochodami a kosztami na jednostkę kapitału zakładowego )

W gospodarce rynkowej o sukcesie i dochodach firmy w każdych warunkach decydują przede wszystkim walory osobowości, zdolności i operatywności właściciela lub menedżera ( przede wszystkim we wczesnych fazach rozwoju rynku ).

W gospodarce nakazowo - rozdzielczej o sukcesie firmy decydowały przede wszystkim reguły gry ekonomicznej ustalone przez centrum ( ceny, podatki, przydziały środków produkcji ) oraz zdolności kierowania interpretacji przepisów obowiązującego prawa na korzyść własnego przedsiębiorstwa.

Współcześnie władza w firmach mających charakter spółek lub innych zrzeszeń gospodarczych należy do organizacji o charakterze grupowym ( ,,technostruktury” ). Wynika to z tego, że wiele decyzji ważnych zależy od informacji, którymi nie dysponuje jeden człowiek. Ta grupa, a nie formalne kierownictwo jest mózgiem współczesnego przedsiębiorstwa.

2. Państwo

Państwo powstaje na pewnym etapie rozwoju społecznego i gospodarczego ludności. Odgrywa istotną rolę w zakresie rozwoju politycznego i ekonomicznego poszczególnych narodów. Może być czynnikiem stymulującym lub hamującym rozwój ekonomiczny.

Typy państw :

- państwa demokracji parlamentarnej

- państwa postkomunistyczne

- państwa totalitarne

- dobrobytu

- opiekuńcze

- liberalne

- gospodarki kierowanej

Polityka protekcjonistyczna państwa :

( protekcjonalizm - to polityka mająca na celu ochronę produkcji krajowej przed konkurencją zagranicy )

1. Dotacje dla nierentownych gałęzi gospodarki narodowej

2. Ustalanie minimalnych cen na artykuły rolne

3. Polityka dotycząca pieniądza i stopy procentowej

4. Polityka podatkowa

5. Finansowanie z budżetu badań naukowych

6. Polityka robót publicznych

Państwo występuje też jako siła ekonomiczna m. in. w dziedzinie produkcji. Jest właścicielem wielu ważnych kluczowych gałęzi i udziałowcem we własności kapitału bankowego i przemysłowego np. system łączności, transport, system energetyczny.

Główne kryteria nowoczesności struktury gospodarczej państwa :

1. Zdolność do zaspokajania popytu konsumentów, mierzona zgodnością rzeczowej struktury podaży ze strukturą popytu

2. Przymus ekonomiczny stosowania postępu technicznego, realizowany w drodze konkurencji

3. Zdolność do efektywnego wytwarzania dóbr i usług

4. Struktura zatrudnienia i produkcji

5. Struktura stosowanych technologii

Państwo we współczesnej gospodarce rynkowej pełni następujące funkcje :

1. Alokacyjną - działania, których celem jest stworzenie - przesłanek i warunków rozwoju gospodarczego przez rozbudowę infrastruktury ekonomicznej i społecznej, politykę strukturalną, politykę prewencji w zakresie ochrony środowiska.

2. Dystrybucyjną - działania w sferze zabezpieczenia społecznego, opodatkowania dochodów, zmniejszenia nierówności wynikających z działania czynników rynkowych.

3. Stabilizacyjną - działania mające ograniczyć niesprawność mechanizmu rynkowego, zakres finansowo - walutowy, struktura zatrudnienia i zatrudnienie.

Organizacja przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo - to wyodrębniona pod względem ekonomicznym jednostka prowadząca działalność produkcyjną, handlową lub usługową

Odrębność ekonomiczna oznacza, wydzielenie określonego majątku, pokrywanie wydatków z własnych przychodów, posiadanie odrębnego rachunku bankowego.

Formalnym wyrazem tej odrębności jest osobowość prawna i stosunki cywilno-prawne z innymi podmiotami.

Głównym celem każdego przedsiębiorstwa jest osiągnięcie jak największego zysku. Duża rola zysku w firmie wynika z następujących względów :

1. Wielkość zysku decyduje o możliwościach rozwojowych firmy

2. Wielkość zysku przesądza o stopniu samofinansowania bieżącej działalności

3. Od wielkości zysku zależy wysokość dywidendy i rynkowa wartość akcji

4. Wielkość zysku pełni funkcję motywacyjną

5. Wielkość zysku wpływa na wielkość zatrudnienia

We współczesnej gospodarce produkty i usługi dostarczane są przez przedsiębiorstwa zróżnicowane pod względem rozmiarów, form własności i struktur organizacyjnych.

Podział ze względu na rozmiar przedsiębiorstwa tak naprawdę mówi o tym ”Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej” - mikroprzedsiębiorca - mały przedsiębiorca - średni przedsiębiorca

- małe do 100 osób - średnie 100 - 300 osób - duże powyżej 300 osób

Podział ze względu na formy własności podmiotów gospodarczych - formy prawnoorganizacyjne :

- przedsiębiorstwa jednoosobowego właściciela - spółki cywilne - spółki osobowe ( jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo - akcyjna ) - spółki kapitałowe - spółdzielnie - przedsiębiorstwa państwowe

Klasyfikacja spółek

Spółki prawa handlowego

osobowe : kapitałowe :

- jawna - z o.o. - partnerska - akcyjna - komandytowa - komandytowo - akcyjna

Spółki wg kodeksu cywilnego

- spółka cywilna

Kodeks spółek handlowych reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek prawa handlowego.

Przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela będącego osobą fizyczną stanowi część składową majątku właściciela i nie ma osobowości prawnej. Podjęcie działalności wymaga wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej, prowadzonej przez gminę.

Kierowanie przedsiębiorstwem należy do właściciela, który odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.

Spółka cywilna

To umowa, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w ustalony sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów. Jej organizację i sposób działania regulują przepisy kodeksu cywilnego art. 860-875, art. 26, art. 551, art. 626 kodeksu spółek handlowych.

Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej (nie może zaciągnąć zobowiązań, nabywać praw) robią to jej wspólnicy we własnym imieniu.

Nie jest przedsiębiorstwem, wspólnicy są przedsiębiorcami ( EDG gminy )

Spółki osobowe charakteryzują się :

- wkładem wspólników może być kapitał, wiedza, kwalifikacje, umiejętności - mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, - ich działalność prowadzona jest pod własną firmą - zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników - ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę tylko pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody wszystkich pozostałych

Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej i podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, są to tzw. Ułomne osoby prawne

Spółki kapitałowe

Powstają na mocy umowy zawartej pomiędzy wspólnikami lub sporządzonego statutu.

Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną. Wymagają wpisu do KRS.

UWAGA : Spółki kapitałowe w organizacji mogą być zawierane na okres do pół roku. Nie posiada wtedy osobowości prawnej.

Spółki z o.o.

- może być utworzone przez jedną lub więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym - wkłady wnoszone do spółki mogą być pieniężne i niepieniężne ( aporty ) - zawarcie umowy spółki następuje w formie aktu notarialnego - wspólnicy wnoszą wkład na pokrycie całego kapitału zakładowego - powołuje się zarząd ( ustanawia się radę nadzorczą lub komisję rewizyjną ) - wymagany jest wpis do rejestru przedsiębiorców.

---