ERGONOMIA - z gr. ergon - praca, dzieło; nomos - prawo.

Sformułowania ERGONOMIA użył po raz pierwszy W.B. Jastrzębski w 1857

ERGONOMIA - jest to nauka stosowana - przeciwieństwa zmierzające do optymalnego stosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, społecznych i psychicznych człowieka.

Ergonomia zajmuje się przystosowaniem środowiska do człowieka, żeby się nie męczył w środowisku.

Celem ergonomii jest:

• Zwiększenie efektywności i działań ludzkich i pracy zawodowej; jeśli człowiek będzie miał stworzone odpowiednie warunki, to będzie wydajniejszy

• Zmniejszenie biologicznych kosztów pracy (wysiłek, mięśni, stawów, itd.)

• Zwiększenie bezpieczeństwa pracy i chorób zawodowych

• Lepsze wykorzystanie czasu pracy

• Zwiększenie satysfakcji z pracy i pozytywnej motywacji (żadne działanie w życiu nie odbywa się bez motywacji; gdyby nie było motywacji to nikt nic by nie robił)

• Ograniczenie absencji chorobowej

• Odczuwanie zadowolenia i satysfakcji z kontaktów z urządzeniami fizycznymi (mamy do czynienia z urządzenia na wyższym poziomie, np. laptop, komórka)

• Wszystko to, co stwarza nam satysfakcję, przyjemność jest ergonomiczne.

ERGONOMIA KONCEPCYJNA I KOREKCYJNA

• Ergonomia koncepcyjna - na potrzeby ludzkie projektanci projektują wiele urządzeń, aby ułatwić człowiekowi życie i korzystanie z narzędzi. Projektant tworzy takie urządzenie, które będzie najlepsze dla pracującego na danym stanowisku.

Gdy projektant stworzy dane urządzenie, to wchodzi ergonomia korekcyjna.

• Ergonomia korekcyjna - przeróżne kształty czegoś świadczą, że ktoś nad tym pracował. Jeśli coś nie będzie pasowało, np. uchwyt, to projektant siada i koryguje, poprawia.

• Część atestacyjna - specjalna kontrola lub komisja nadaje przedmiotowi atestację. Komisja kontroluje i sprawdza, czy cos jest dobrym rozwiązaniem.

ERGONOMIA W SZKOLE

Ergonomia w szkole ma zastosowanie.

• Dawniej zgodnie z normami powinno być osiem dostosowań wielkości ławek i krzeseł do ucznia; teraz jest tylko sześć. Wzrost zaznacza się kolorem na ścianie i ławki są oznaczone kolorem. Uczeń wchodzi do klasy i zajmuje ławkę wg wzrostu po kolorze.

• Lewa/prawa ręka - zwracamy uwagę, aby umożliwić dziecku lewą lub prawą ręką; wiąże się to z odpowiednim oświetleniem, by nie powodowały się cienie. To istotne, by w przyszłości nie odbiło się to na naszym wzroku.

• Barwy w klasie - wskazane są barwy pastelowe. Barwy ostre powodują u ucznia podrażnienie, rozkojarzenie. Pastelowe kolory uspakajają.

Głównym zadaniem szkoły jest optymalne przekazanie wiedzy i umiejętności. Ale aby to wszystko mogło zajść optymalnie, to muszą być przestrzegane podstawy ergonomii, odpowiednie warunki.

NARZĄDY ZMYSŁÓW W ODBIORZE INFORMACJI

• Narząd wzroku - wzrok musi nam wystarczyć do końca życia, więc należy o niego dbać. Zatem zwracajmy uwagę na odległość nosa dziecka od kartki.

• Narząd słuchu - często robimy wszystko by stracić słuch. Na przerwie w szkole jest wielki hałas. Efektem tego jest fakt, że nauczyciele mają uszczerbek na słuchu. Dziecko musi odreagować, ale odbija się to na słuchu nauczyciela.

• Narząd smaku - zmysł potrzebny głównie kucharzom.

• Narząd węchu

• Narząd dotyku - jest istotny dla ludzi niewidomych.

ERGONOMIA DLA OSÓB W STARSZYM WIEKU

W USA przyjęto, że próg, kiedy człowiek jest w starszym wieku to 60 lat.

Okres starzenia zaczyna się w wieku 45 lat. Ten okres następuje bardzo łagodnie.

Badania wykazują, że gdyby człowiek żył i odżywiał się bardzo zdrowo, to żyłby nawet 120 lat. Ale ówczesnym świecie człowiek robi wszystko swoim zachowaniem, aby wieku tego nie dożyć.

Zmiany fizjologiczne zachodzące w procesie starzenia się:

• Degradacja układu kostnego - u osób starszych układ kostny jest słabszy, dlatego o kontuzje, złamania;

• Zmniejszenie układu krwionośnego i oddechowego

• Zmniejszenie odporności skóry i tkanek miękkich - wiotczenie skóry, pojawienie się zmarszczek, kurzych łapek;

• Zmniejszenie akomodacji oka (przystosowanie wzroku do odległości) - mięśnie oka u osób starszych wiotczeją i akomodacja już nie jest prawidłowa

• Osłabienie słuchu - zaczyna się od 30 r.ż.

• Degradacja zmysłu dotyku;

• Pogorszenie układu nerwowego - osłabienie pamięci trwałej i odtwórczej - ludzie starsi pamiętają co było np. 70 lat temu, ale nie potrafią sobie przypomnieć, czy listonosz przyniósł już dziś emeryturę;

• Coraz trudniej uczyć się nowych zadań i zerwać z przyzwyczajeniami;

• Po 45 latach zanika zdolność przestawiania się na inny rodzaj zawodu;

• Po 45 lata mogą nastąpić zmiany patologiczne, np. wątroba, nerki, itd.

Ergonomia zauważa człowieka po 45 r.ż. i starszego, np. dostosowanie tramwajów do potrzeb (niskopodłogowe tramwaje, barierki odpowiednie, przypięcie pasami w autobusach, itd.)

DLACZEGO POWINNIŚMY WDRAŻAĆ SYSTEMY ERGONOMICZNE:

• Obniżenie liczby wyrazów - jeśli coś nie jest przystosowane do człowieka, to może być zagrożeniem dla niego;

• Koszty świadczeń zdrowotnych;

• Koszty ewentualnych procesów;

• Koszty powtórnego szkolenia pracownika;

• Nadgodziny (dodatki opłaty)

• Koszty obniżonej wydajności (jak się człowiek męczy robi się wolniejszy, a jak robi się wolniejszy, to robi mniej).

PLUSY STOSOWANIA ZASAD ERGONOMII:

• Większa wydajność człowieka

• Poprawna jakość pracy

• Mniejsza liczba pomyłek

• Mniejsze zużycie urządzeń

• Poprawia morale pracowników i pozytywny stosunek do pracy (psychiczna koordynacja pracownika = zmniejszenie absencji)

• Zmniejszenie dyskomfortu pracowników (lobbing)

RODZAJE CZYNNIKÓW ZAGRAŻAJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY:

• Szkodliwe - pogarsza stan zdrowia (np. praca w kopalni)

• Niebezpieczne - mogą powstać urazy BHP

• Uciążliwe - to te, które nie wpływają na nasz stan zdrowia natychmiast, ale po czasie tak, np. praca w szkole (przychodzimy do domu zmęczeni)

JAKIE DYSCYPLINY WCHODZĄ W SKŁAD ERGONOMII?

• Urbanistyka - otoczenie

• Architektura

• Inżynieria wyrobów (ergonomia koncepcyjna)

• Inżynieria transportu

• Inżynieria środowiska (infrastruktura)

• Ergonomia technologii - opracowanie i dopracowanie

• Ergonomia ochrony pracy

• Ergonomia estetyki

• Ergonomia prawa

• Ergonomia pedagogiki

• Socjologia pracy

• Medycyna pracy

• Fizjologia i higiena pracy

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

W zakładzie pracy nie wolno przyjąć pracownika do pracy bez przeszkolenia BHP. W przeciwnym wypadku odpowiedzialność ponosi pracodawca.

Są dwa szkolenia:

• Pierwsze wstępne, podstawowe - objaśnia pracodawca: tu jest gaśnica, tu apteczka, tu sprzęt, itd.

• Drugie ogólne - prowadzi specjalista BHP. Mówimy na nim o prawach i obowiązkach pracodawcy oraz o prawach i obowiązkach pracownika.

CO ZAWIERA KODEKS PRACY?

• Dział I - Przepisy ogólne

• Dział II - Stosunek pracy

• Dział III - Wynagrodzenie za pracę

• Dział IV - Obowiązki pracodawcy i pracownika

• Dział V - Odpowiedzialność materialna

• Dział VI - Czas pracy

• Dział VII - Urlopy pracownicze

• Dział VIII - Uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem

• Dział IX - Zatrudnianie młodocianych

• Dział X - BHP

• Dział XI - Układy zbiorowe pracy

• Dział XII - Rozpatrywanie sporów i rozpad stosunków pracy

• Dział XIII - ------

• Dział XIV - Przedawnienie roszczeń

1