Temat: Problemy przemocy w rodzinie i jego wymiar społeczny, przepisy

Przemoc w rodzinie to zjawisko, które coraz częściej dotyka współczesne rodziny. Nierzadko jest tak, że rodziny które przeżywają piekło przemocy nie potrafią jej nazwać, a co za tym idzie nie robią nic aby ją przerwać.

Przemoc nie dotyczy tylko kobiet, dotyczy także mężczyzn i dzieci (dotkliwe kary cielesne to także przestępstwo i żaden rodzic nie ma prawa do takiego postępowania). Oczywiste jest, że przemoc czy agresja jaką stosują mężczyźni wobec kobiet, ma inne znamiona niż przemoc stosowana przez kobiety wobec mężczyzn. Kobiety stosują raczej przemoc psychiczną wobec swoich partnerów, chociaż bywa i tak, że mężczyźni są bici. O ile kobiety coraz częściej zgłaszają swoje problemy i proszą o pomoc, bardzo rzadko - albo prawie wcale - nie robią tego mężczyźni. Pokutuje bowiem w naszym społeczeństwie mit silnego, mającego niepodważalny autorytet mężczyzny.

Czy przemoc to tylko bicie, kopanie, ciągnięcie za włosy itp? Otóż nie. Przemoc to także poniżanie, wyzywanie, popychanie, nadmierne kontrolowanie (np. współmałżonka), ograniczanie dostępu do wspólnych pieniędzy, wymuszanie konkretnych zachowań. Należy zdać sobie sprawę z tego, że gwałt małżeński to też przemoc. Współmałżonek nie może być traktowany jak rzecz. Zmuszanie do współżycia wbrew woli, czy to biciem czy groźbami - jest przestępstwem.

Każde z wymienionych wyżej zachowań jest naganne i każde z nich jest w Polsce karane, niezależnie od tego czy jest to przemoc fizyczna, psychiczna, ekonomiczna czy seksualna.

Każdy kto doświadcza przemocy może zgłosić się do odpowiednich instytucji takich jak: Policja, Prokuratura, Ośrodek Pomocy Społecznej, Ośrodek Zdrowia itp. i poprosić o pomoc. Instytucje te mają obowiązek pomocy tej udzielić.

Często osoby, które są ofiarami przemocy domowej nie zgłaszają jej, bo wierzą w obietnice bijącego współmałżonka, że od dziś się zmieni, że to już się więcej nie powtórzy, że już będzie dobrze. Te obietnice są złudne. Składa je prawie każdy sprawca przemocy. Jest to związane z cyklicznością przemocy. Ten kto raz uderzy, z dużym prawdopodobieństwem zrobi to ponownie. Akty przemocy staną się z czasem bardziej gwałtowne i będą się nasilać, o ile osoba bita nie zacznie działać.

Schemat działania sprawców przemocy jest zwykle taki sam i odbywa się w trzech etapach:

1. Etap narastania napięcia - kiedy każdy, nawet najmniejszy gest osoby krzywdzonej wywołuje u sprawcy złość. Byle drobiazg jest powodem do kłótni. Sprawca sprawia wrażenie jakby coraz mniej panował nad swoim gniewem. Osoba krzywdzona w tej fazie stara się uspokoić agresora, spełnia jego zachcianki.

2. Etap gwałtownej przemocy - tzw. faza wybuchu - kiedy to dochodzi do ostrych aktów agresji, bicia. Wszystkie ustępstwa i próby uspokojenia sprawcy nie dają rezultatów.

3. Ostatni etap to tzw. "faza miodowego miesiąca" - kiedy zwykle sprawca jest już spokojny, przeprasza osobę krzywdzoną za to co zrobił, obiecuje poprawę. Jeśli jest to mąż to kobieta widzi w nim często tę osobę, którą był zanim zaczął bić: czułą, kochającą, wykazującą zainteresowanie. Niestety, po tym etapie zwykle ponownie przychodzi faza narastania napięcia i cykl przemocy się powtarza.

W przypadku kiedy sprawca dopiero zaczął stosować przemoc, fazy narastania napięcia i miesiąca miodowego są długie, a faza gwałtownej przemocy krótka. Jednak kiedy przemoc trwa latami, faza pierwsza i ostatnia stają się krótkie a środkowa wydłuża się.

Najłatwiej jest zatrzymać przemoc na samym początku, kiedy sprawca nie utrwalił sobie jeszcze agresywnego schematu postępowania. Z biegiem czasu staje się to coraz trudniejsze.

Bardzo często zdarza się, że osoby bite nie zgłaszają występowania przemocy do odpowiednich instytucji, bo obawiają się rozbicia związku. Chcąc go ratować, przez lata pozwalają agresorowi bić się i poniżać. Jednak taki stan nie może trwać wiecznie i zwykle kiedy już nie potrafią sobie poradzić, zgłaszają się do instytucji.

Wtedy może okazać się, że przemoc zaszła tak daleko, a wyrządzone krzywdy są tak wielkie, że jedynym rozwiązaniem jest rozstanie się. Tym sposobem działania, które miały prowadzić do utrzymania małżeństwa, w perspektywie czasu, prowadzą do jego rozbicia.

Środowisko rodzinne powinno dawać schronienie i poczucie bezpieczeństwa, oraz być oazą ciepła i miłości jednak w wielu przypadkach tak nie jest. Jest natomiast miejscem terroru, poniżania, lęku i cierpienia.

Wielu specjalistów, organizacji pozarządowych i wolontariuszy angażuje się w poszukiwania odpowiednich form zapobiegania przemocy. Nie jest to jednak łatwe zadanie rodziny chronią się przed ingerencją z zewnątrz i jest to prawidłowe zachowanie w przypadku, gdy to zjawisko nie występuje.

Jedną z definicji przyjmowanej przez specjalistów przemoc domowa to:

• Działanie lub zaniechanie dokonywane w ramach rodziny przez jednego z jej członków przeciwko pozostałym,

• Z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej przez okoliczności przewagi sił lub władzy,

• Godzące w ich prawa lub dobra osobiste, a w szczególności w ich życie lub zdrowie (fizyczne czy psychiczne),

• Powodujące u nich szkody lub cierpienie.

Charakteryzując przemoc z punktu widzenia prawa jest to przestępstwo dotyczące molestowania i znęcania się nad członkami rodziny i przewiduje karę pozbawienia wolności.

Aspekt moralny mówi o tym, że sprawca powinien podlegać własnemu sumieniu i to, że krzywdzi słabszych musi być bodźcem powstrzymującym go od dokonywania przemocy.

Psychologiczne spojrzenie na problem jest bardzo ważne w uświadomieniu sobie, jakie to złożone interakcje zachodzą między ofiarą a sprawcą przemocy. Ważne jest również w wyzwalaniu się od przemocy i leczeniu skutków i szkód, jakie wyrządziła w życiu ludzi nią dotkniętych.

Z perspektywy społecznej widać postawy i czynniki, które mogą ja usprawiedliwiać. Z drugiej strony w przeciwdziałanie przemocy mogą angażować się siły publiczne takie, jak np. ruch feministek wywierając wpływ na opinie innych ludzi.

Do przemocy gorącej zaliczamy awantury, napady szału, furie. Furia jest następstwem skumulowanych emocji, które w końcu wybuchają i znajdują ujście w krzywdzeniu innych psychicznie lub fizycznie. Mogą ją powodować nieosiągnięte dążenia i niespełnione pragnienia, a złość jest skierowana przeciwko członkom rodziny. Inny czynnik pojawienia się tego uczucia to przekonanie sprawcy o swojej bezkarności, poczucie przewagi fizycznej lub fizycznej nad ofiarą i wykorzystywanie tego.

Przemoc chłodna z pozoru może się wydawać łagodniejszą formą przemocy, jeśli w ogóle można o takiej mówić. Jest przemyślany przez sprawcę plan działania, układa on sobie scenariusz, w jaki sposób doprowadzi do cierpienia innych. Może się również posunąć do wtargnięcia na terytorium psychiczne swojego dziecka lub małżonka tylko po to, aby osiągnąć zamierzony cel.

Źródłem przemocy może być skrywanie i dotkliwe poczucie niemocy, które sprawca chce zagłuszyć bądź zanegować dokonując aktów przemocy.

Bywa, że sprawcy nie podejmują prób opanowania gniewu, potęgują go, albo, gdy próbują się uspokoić i tak to nie przynosi efektu, ponieważ nie potrafią kontrolować swoich emocji. Alkohol jest czynnikiem, który wzmaga agresywność i osłabia racjonalną kontrole zachowań.

Sprawców pierwszego opisu przemocy cechuje to, że mają oni wyrzuty sumienia za swoje zachowanie. Nie zmienia to jednak faktu, że akty przemocy są wielokrotnie powtarzane i nie następuje żadna poprawa. Natomiast drugi typ sprawcy przemocy pozostaje nieświadomy szkodliwości swoich czynów, ponieważ potrafi usprawiedliwić każde okrucieństwo. Najczęściej jest tak, że w dzieciństwie również takimi metodami byli wychowywani i powtarzają schemat rodziców nie zdając sobie z tego sprawy. Wyznają oni zasady typu „dzieci i słabsi się nie liczą i nie mają prawa głosu”.

Zauważa się zjawisko podejmowania pomocy tzn. leczenia osób agresywnych i jest to terapia podobna do tej, którą leczy się alkoholików. Mają one na celu nauczenie uczestników samokontroli.

Przemoc psychiczna. może ona występować bez przemocy fizycznej a jej celem jest kontrola nad ofiarą. Natomiast przemoc fizyczna zawsze występuje z przemocą psychiczną.

Są trzy znaczenia przemocy psychicznej.

Pierwsze, gdy sprawca poniża i krytykuje, mówi ofierze, że jest głupia, zła, obrzuca ją wyzwiskami również w towarzystwie innych. W takiej sytuacji ofiara zaczyna myśleć, że nie może być już dla nikogo atrakcyjna i żeby nie być samotna trwa w takim związku. Pojawia się również myślenie, że może czymś sobie zasłużyła na takie traktowanie.

Drugą formą jest wymaganie posłuszeństwa w każdej sytuacji. Na początku mogą pojawiać się sprzeciwy ze strony ofiary, ale z biegiem czasu dla zapewnienia sobie spokoju ulega.

Trzecia forma towarzyszy dwóm pozostałym są to groźby i demonstracje. Gdy ofiara słyszy, że zostanie pobita lub wyrzucona z domu ze strachu staje się posłuszna i chcąc zapewnić sobie lub dzieciom doraźne bezpieczeństwo ulega. Sprawca w takim przypadku może również zmusić ofiarę do zrobienia czegoś wbrew jej woli albo, co jest dla niej wstydliwe a później zagrozić ze opowie o tym znajomym.

Przemoc w rodzinie występuje we wszystkich grupach społecznych niezależnie od wykształcenia. „Przemoc jest wtedy, gdy na ciele są widoczne ślady ofiar”

Przemoc to nie tylko bicie jest nią również zastraszanie, wyzywanie, wykorzystywanie.

Nikt nie ma prawa znęcać się i poniżać innych.

Nie ma bezpośredniego związku między przemocą a chorobą psychiczną. Przemoc jest demonstracją siły i chęci przejęcia władzy.

W naszym społeczeństwie istnieje przekonanie, że dziecko bije się dla jego dobra i jest to jedna z metod wychowawczych. Uważa się również, że przemoc jest głownie w rodzinach patologicznych, co jest oczywiście nieprawdą, ponieważ tzw. „dobrych domach” też ona istnieje.

Przyczyny stosowania przemocy są różne, mogą one tkwić w dziecku np., gdy jest ono niechciane, upośledzone, trudne, przewlekle chore czy kalekie. Częściej jednak jest tak, że to w rodzicach tkwi problem stosowania przemocy. Zalicza się do nich niedojrzałość młody wiek, brak wiedzy i umiejętności wychowawczych, doznanie maltretowania we własnym dzieciństwie, niski poziom wykształcenia, bezrobocie, wszelkiego rodzaju uzależnienia i choroby umysłowe. W drugiej kolejności wymienia się duże wymagania stawiane dziecku, maltretowanie żony przez męża, bo zazwyczaj wiąże się to ze znęcaniem nad dzieckiem, oraz kłopoty małżeńskie.

Do przestępstw przeciwko rodzinie, które ściga polskie prawo zaliczamy:

• znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny (art.207 k.k.)

• grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę że będzie spełniona (art. 190 k.k.)

• stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia określonego stanu (art. 191 k.k.)

• doprowadzenie innej osoby do obcowania płciowego, przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem (zgwałcenie) oraz doprowadzenie w ten sam sposób innej osoby do poddania się innej czynności seksualnej lub wykonania takiej czynności (art.197 k.k.)

• uporczywe uchylanie się od wykonania ciążącego z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to narażanie jej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art. 209 k.k.)

• kradzież lub kradzież z włamaniem na szkodę osoby najbliższej (art. 278 i 279 k.k.)

• niszczenie, uszkadzanie cudzej rzeczy lub czynienie jej niezdatną do użytku (art.288 k.k.)

• porzucenie małoletniego poniżej 15 lat albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny wbrew obowiązkowi troszczenia się (art. 210 k.k.)

• uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego poniżej lat 15 albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru (art.211 k.k.)

• doprowadzenie małoletniego poniżej 15 lat do obcowania płciowego lub poddania jej innej czynności seksualnej (art.200 k.k.)

• rozpijanie małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie, lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju (art.208 k.k.)

Moim zdaniem rodzice powinni zdawać sobie sprawę z tego, że dziecko nie jest ich własnością tylko indywidualną jednostką i zasługuje na szacunek i godne traktowanie. To właśnie rodzina ma największy wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka. Od tego jak traktujemy dziecko zależy, jakie ono będzie w dorosłym życiu, jakie wartości wyniesie z domu, jak będzie traktowało własne dzieci i małżonka, jakim będzie człowiekiem, czy będzie wrażliwe czy nie, czy będzie je obchodziła ludzka krzywda i los drugiego człowieka.

---