Wykład 4 14.04.2010r.

T: Procedury postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko.

Główne etapy procesu oceny oddziaływania na środowisko:

1. złożenie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach do kompetentnego organu

2. kwalifikacje przedsięwzięć do OOŚ - screening

3. ustalenie zakresu OOŚ - scoping

4. sporządzenie raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowiska

5. konsultacje i negocjacje społeczne - opiniowanie raportu

6. wydanie decyzji

7. monitoring.

Złożenie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach do kompetentnego organu

- wniosek składamy do: wójta gminy, starostwa, dyrekcji ochrony środowiska. Organ ten decyduje o dalszych etapach przedsięwzięcia.

Podziała przedsięwzięć:

- gr. I - mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (trzeba wykonać raport)

- gr. II - mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (można, ale nie zawsze wykonuje się raport)

- gr. III - inne niż gr. I i II, jeśli mogą znacząca oddziaływać na obszar Natura 2000 (jeśli trzeba).

Organem właściwym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest:

- regionalny dyrektor ochrony środowiska - przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (drogi, linie kolejowe, instalacje do przesyłu ropy naftowej lub gazu, sztuczne zbiorniki wodne); przedsięwzięcia realizowane na terenach zamkniętych

- starosta

- wójt.

Do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dołączyć należy:

- dla przedsięwzięć z gr. II: kartę informacyjna przedsięwzięcia;

- dla przedsięwzięć z gr. I: raport OOŚ lub kartę informacyjna przedsięwzięcia, wraz z wnioskiem o określenie zakresu raportu.

Karta informacyjna przedsięwzięcia - to dokument zawierający podstawowe informacje o planowanym przedsięwzięciu.

Kwalifikacje przedsięwzięć do oceny oddziaływania na środowisko - screening

Screening - to etap postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, który ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w stosunkach do danego przedsięwzięcia wymagane jest sporządzenie raportu OOŚ.

Postanowienia o obowiązku raportu lub braku obowiązku wydaje się po zasięgnięciu opinii:

1. regionalnego dyrektora OŚ

2. organu inspekcji sanitarnej (państwowy wojewódzki inspektor sanitarny; główne przedsięwzięcia liniowe oraz państwowy powiatowy inspektor sanitarny - pozostałość).

GRAFICZNY SCHEMAT PROCEDURY SCREENING

→

Kryteria screeningu - czyli uwzględnienie przy wydawaniu postanowienia o obowiązku OOŚ

1. rodzaj i charakter przedsięwzięcia z uwzględnieniem:

- skali przedsięwzięcia i wielkości zajmowanego terenu (proporcje)

- powiązanie z innymi przedsięwzięciami (oddziaływania skumulowane)

- wykorzystanie zasobów naturalnych

- emisji i występowania innych uciążliwości

- ryzyka wystąpienia poważnej awarii.

2. usytuowanie przedsięwzięcia z uwzględnieniem:

- możliwego zagrożenia dla środowiska

- zdolności do samooczyszczania się środowiska i odnawiania się zasobów naturalnych

- walorów przyrodniczych i krajobrazowych

- uwarunkowań miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (obszary chronione, cenne kulturowo, przyrodniczo, zagrożone powodzią); np. trasy narciarskie, wyciągi.

3. rodzaj i skala możliwych oddziaływań z uwzględnieniem:

- zasięgu oddziaływania (obszar i liczba ludności)

- transgranicznego charakteru oddziaływania

- wielkość i złożoność oddziaływania

- prawdopodobieństwo oddziaływania

- czasu trwania, częstotliwości i odwracalności oddziaływania.

Ustalenie zakresu oceny oddziaływania na środowisko - scoping

Scoping - procedura mająca na celu ustalenie zakresu raportu oceny oddziaływania na środowisko w przypadku, gdy w procesie screening'u zostało ustalone, iż raport jest wymagany.

Organ określający zakres raportu, kierując się usytuowaniem, charakterem i skala przedsięwzięcia na środowisko, może:

- odstępie od wymagań co do zawartości raportu

- wskazać: * rodzaje wariantów alternatywnych wymagających zbadania

* rodzaje oddziaływań oraz elementy środowiska wymagające szczegółowej analizy

* zakres i metody badań.

Przeprowadzenie scopingu:

- pozwala skoncentrować środki na kwestiach istotnych dla podejmowania decyzji i uniknąć zaangażowania środków w kwestie o małym znaczeniu

- stymuluje wczesne konsultacje pomiędzy projektodawcą a kompetentnym organem, a także organami ochrony środowiska i innymi zainteresowanymi stronami i społeczeństwem, na temat projektu i jego wpływu na środowisko.

Sporządzenie raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowiska

- studia podstawowe

- prognoza oddziaływań

- waloryzacja oddziaływań

- określenie środków łagodzących niekorzystne oddziaływanie.

Różnice między działaniem minimalizującym a kompensującym

Działanie minimalizujące - podjęte w celu zmniejszenia i/lub ograniczenia negatywnych oddziaływań wynikających z wdrożenia planu lub projektu; np. unikanie oddziaływań: zmiana przebiegu drogi ; zmniejszenie oddziaływań: przejścia i przepusty dla zwierząt, ekrany akustyczne; wybór najmniej szkodliwych materiałów.

Działanie kompensujące - stosowane, gdy „zawiodą” inne rozwiązania; np. odtworzenie siedliska - rekonstrukcja siedliska w obszarze; wzbogacanie siedliska - poprawa wartości biologicznej w danym lub innym obszarze; utworzenie siedliska - zaproponowanie nowego obszaru.

Wykład 5 05.05.2010r.

Cechy opisujące oddziaływanie:

1. czas trwania - niektóre oddziaływania trwają tylko w krótkim okresie, inne przez cały cykl życia inwestycji lub dłużej.

2. odwracalność - po usunięciu przyczyny wpływającej na środowisko, może być możliwe odtworzenie wcześniejszych warunków środowiskowych. Łatwa jest wtedy rekultywacja.

3. prawdopodobieństwo - niektóre oddziaływania są niemal pewne, inne możliwe. Określenie prawdopodobieństwa może być bardzo trudne (zwłaszcza, gdy oddziaływanie skumulowane), jeśli to możliwe należy jednak próbować je określić.

4. szkodliwość/korzyści - nie wszystkie oddziaływania są szkodliwe, bywają oddziaływania korzystne. Jeśli oddziaływanie jest szkodliwe należy określić jego skalę, np. liczbę ludności narażonej na oddziaływanie.

5. przestrzenny zasięg zmian - dla każdego oddziaływania należy podąć przybliżony zasięg - obszar tego oddziaływania.

6. przestrzenny rozkład oddziaływań - należy dążyć do całkowitego przedstawienia rozkładu oddziaływań w czasie i przestrzeni, dotyczącego łącznego efektu oddziaływań.

Oceny oddziaływania inwestycji na powietrze atmosferyczne

Do określenia jakości powietrza wykorzystuje się metody pomiarowe i obliczeniowe.

Do prognozowania zmian jakości powierza wynikających z realizacji przedsięwzięcia lub projektów stosuje się modela obliczeniowe. Modele uwzględniają źródło emisji i lokalne warunki (meteorologiczne, topograficzne, użytkowania ziemi, itp.)

W pierwszym etapie należy przeprowadzić obliczenia dla zakresu skróconego, które określają czy stężenie emitowane przez pojedynczy emitor lub zespół emitorów nie przekraczają dopuszczalnych norm. Jeśli normy są przekroczone przeprowadza się obliczenia dla pełnego zakresu. Obejmują one sporządzenie rozkładu max. stężeń substancji w powietrzu uśrednionych dla 1godz. W rozkładzie tym uwzględnione muszą być zwłaszcza budynki mieszkalne.

Oblicza się również częstość przekroczeń dopuszczalnego poziomu stężenia substancji w powietrzu.

Normy uważa się za dotrzymane, jeżeli częstość przekraczania wartości dopuszczalnych uśrednionych dla 1godz. nie jest większa niż 0,2% czasu w roku.

Odory - wiele substancji zanieczyszczających powietrze odznacza się również uciążliwym oddziaływaniem zapachowych. Większość substancji odorotwórczych jest uciążliwa dla człowieka dopiero przy stężeniach wyższych niż dopuszczalne normy zanieczyszczenia powietrza. Istnieją jednak substancje, wyczuwalne węchowa przy stężeniach znacznie niższych niż dopuszczalne normy.

Podstawowe miary odoru stosowane na potrzeby oceny oddziaływania na środowisko:

- próg wyczuwalności - stężenie, przy którym zapach jest wyczuwalny przez 50% osób grupy reprezentatywnej.

- próg rozpoznania - stężenie, przy którym możliwe jest rozpoznanie zapachu; średnio ok.10 razy wyższe od progu węchowej wyczuwalności.

- jednostka zapachowa [jz] - ilość odoranta, którą trzeba wprowadzić do 1m³ powietrza, aby osiągnąć próg wyczuwalności.

W przypadku instalacji istniejących pomiarów uciążliwości zapachowej dokonuje się za pomocą metod analizy sensorycznej, a więc przez badania na grupie osób reprezentatywnej (badania pomiarowe w terenie oraz badania ankietowe).

Urządzenia zwane „elektronicznymi nosami” są używane w perfumeriach, technologii aromatów spożywczych, diagnostyki medycznej, kryminalistyki.

W przypadku instalacji planowanych prognozowanie zasięgu zapachowej uciążliwości polega na modelowaniu rozprzestrzeniania się odorantów. Wprowadzane są dane o wielkości emisji oraz warunkach emisji i dyspersji w otoczeniu emitora. Wynikiem obliczeń są stężenia zapachowe zanieczyszczeń w otoczeniu. Weryfikacja prognoz polega na porównaniu wyników obliczeń z wynikami pomiarów.

W prawodawstwie krajowym brak jest normowanych wartości odniesienia do określenia aktywności zapachowej………………

Metody terenowych pomiarów sensorycznych:

- olfaktometr terenowy NASAL RANGER

- metoda skalowania intensywności zapachu.

Oceny oddziaływania inwestycji na klimat

W procedurach oceny oddziaływania na środowisko zajmujemy się najczęściej mezoklimatem, (klimat otoczenia dużego jeziora, klimat zespołu bagien, klimat miasta, itp.)

Pierwszym etapem jest trafna i precyzyjne przedstawienie warunków klimatycznych badanego obszaru - tła klimatycznego (dane archiwalne ze stacji położonych najbliżej i w podobnych warunkach klimatycznych).

Drugim etapem jest oszacowanie istniejących potencjalnych zaburzeń warunków klimatycznych wywołanych antropopresją (głównym źródłem wiedzy jest tu teoria genezy klimatu, istotne są te zwłaszcza wyniki różnych badań klimatu obszarów zurbanizowanych).

Trzeci etap - najtrudniejszy do wykonania, jest kwalifikacja jakościowa spodziewanych zmian klimatycznych ze względu na dobro funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz warunki bytu człowieka (modelowanie oparte na badaniach podobnych zrealizowanych inwestycji i uwzględniające warunki lokalne).

Wykład 6 12.05.2010r.

Oceny oddziaływania inwestycji gleby.

W ramach oceny oddziaływania inwestycji gleby ocenia się:

- chemiczne i biologiczne zanieczyszczenie gleb

- ubożenie cennych poziomów glebowych spowodowana erozją wodną i wietrzną

- mechaniczne uszkodzenia gleb w wyniku nadmiernej eksploatacji lub kompakcji.

Chemiczne i biologiczne zanieczyszczenie gleb

Glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stężenie co najmniej jednej substancji przekracza wartość dopuszczalną. Dopuszczalne stężenia są różne dla różnych rodzajów frakcji gruntów (tereny przemysłowe, obszary chronione, grunty rolnicze). W tym celu należy przed wszystkim określić rodzaj gleb na danym terenie i funkcje jakie ma pełnić ten obszar. Do tego celu wystarczające są istniejące mapy klasyfikacji gleb i mapy glebowo-rolnicze w skali 1:5000 dostępne w siedzibach powiatów lub gmin. Pokrywę glebową obszarów leśnych można odczytać z map siedliskowych lasów udostępnionych w nadleśnictwie.

Charakterystykę gleb należy uzupełnić o ocenę ich odporności.

typ gleby	odporność
gleby brunatne właściwe	4-6
torfy niskie	3-5

Informacje dotyczące charakteru, funkcji i odporności gleb należy skonfrontować z charakterystyką inwestycji , przewidywanymi ilościami i rozkładem zanieczyszczeń. W ten sposób wskazać można obszary gdzie wystąpi negatywne oddziaływanie inwestycji na glebę.

Ubożenie cennych poziomów glebowych spowodowana erozją wodną i wietrzną

Realizacja inwestycji często zwiększa zagrożenie erozją wodną i wietrzną na danym obszarze. W pierwszej kolejności należy wyznaczyć tereny szczególnie narażone na erozje wodną lub wietrzną, a następnie przeanalizować lokalizacje i charakter elementów inwestycji na tym obszarze. Analizę erozji wykonuje się metodą R-USLE 3D. Metoda ta należy do grup analiz problematycznych umożliwiających bardzo szybkie prognozowanie natężenia strat gleb wywołanych przez erozję wodna.

Mechaniczne uszkodzenia gleb w wyniku nadmiernej eksploatacji lub kompakcji

Realizacja inwestycji zazwyczaj powoduje usuniecie gleb z czesi zagospodarowanego terenu. Ważne jest określenie jakości tych gleb i właściwe ich zagospodarowanie. Jednocześnie na pozostałych fragmentach terenu inwestycji może nastąpić pogorszenie właściwości gleb poprzez ich zagęszczenie (zmiana warunków infiltracji wód opadowych, przepływu wód podziemnych) i przemieszanie (pogorszenie struktury i żyzności gleby).

Środkami łagodzącymi negatywne oddziaływanie inwestycji na gleby mogą być:

* ograniczenie emisji zanieczyszczeń

* stosowanie pasów zieleni ochronnej (ochrona przed zanieczyszczeniami i erozją)

* właściwa lokalizacja inwestycji (poza obszarami najlepszych gleb lub podatnych na erozję i degradację)

* właściwa gospodarka wodna w obrębie inwestycji

* wykorzystanie gleb przeznaczonych pod zabudowę do rekultywacji innych terenów (właściwa gospodarka humusem).

Przykłady rozwiązań łagodzących - geosiatki przeciwerozyjne instalowane na stromych zboczach nasypów, które zapobiegają wypływaniu cząstek gruntu z powierzchni. Po kilku latach i całkowitym zadrzewianiu stoku siatka rozrywa się.

Ocena oddziaływania inwestycji wody powierzchniowe i podziemne

Realizacja i eksploatacja planowanych przedsięwzięci wiąże się z koniecznością odprowadzania ścieków do wód i ziemi. Istotnym oddziaływaniem jest również naruszenie stosunków wód powierzchniowych i podziemnych w rejonie inwestycji. Należy pamiętać, że hydrosfera jest bardzo podatna na zanieczyszczenia, a jednocześnie jest ważną drogą przenoszenia zagrożeń.

Oddziaływanie na hydrosferę uzależnione jest od relacji pomiędzy wielkością źródła zanieczyszczeń a odpornością środowiska wodnego lub gruntowego. Decyzje co do sposobu ochrony środowiska wodnego należą przede wszystkim od znaczenia gospodarczego i ekologicznego wód, warunków hydrologicznych i hydrograficznych.

Ważniejsze źródła informacji o hydrosferze:

- mapa hydrograficzna Polski w skali 1:50000 (niepełne pokrycie)

- Atlas hydrologiczny Polski oraz Podział hydrograficzny Polski w skali 1:20000

- dana WIOŚ (raporty o stanie środowiska województwa)

- dane PIG (monitoring wód podziemnych) .

Badania terenowe powierzchni powinny obejmować:

* sprawdzenie powierzchniowych działów wodnych

* klasyfikacja cieków i zagłębień stałych, epizodycznych, okresowych

* kartowanie zbiorników wodnych, źródeł mokradeł

* pomiary poziomu wód gruntowych w studniach kopalnych

* wykonanie podstawowych oznaczeń fizykochemicznych wód powierzchniowych i podziemnych.

Ustawa - Prawo wodne oraz szereg rozporządzeń wykonawczych określają parametry dopuszczalne wody do picia wód powierzchniowych i podziemnych, kąpielisk, ścieków doprowadzanych do wód podziemnych itp..

Posiadając dane o:

- charakterze i lokalizacji inwestycji, ilości wody jaka będzie potrzebna do jej eksploatacji oraz ilości odprowadzanych ścieków

- charakterze i lokalizacji wód powierzchniowych i podziemnych, ich zasobach i stanie zanieczyszczenia

- znaczeniu gospodarczym i ekologicznym wód,

Możemy określić, jaki wpływ będzie miała realizacja inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne lub, który z wariantów jest dla hydrosfery najkorzystniejszy.

Środkami łagodzącymi negatywne oddziaływanie inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne mogą być:

- ograniczenie zużycia wody (obiegi zamknięte, nowe technologie)

- ograniczenie ilości zanieczyszczeń (filtr, urządzenia podczyszczające, odstojniki, stosowanie rowów trawiastych, oczyszczalnie)

- ograniczenie ingerencji w siec wód powierzchniowych

- pasy zieleni ochronnej

- wprowadzenie odpowiednich upraw o odpowiedniej strukturze

- racjonalne stosowanie nawozów, pestycydów i środków czystości - stosowanie zamienników naturalnych

- zapobieganie szybkiemu spływowi wód (zbiorniki retencyjne, zalesianie, unikanie dużych obszarów utwardzonych, poldery).

Wykład 7 26.05.2010r.

Czy przedsięwzięcie należy do gr. I lub II?

Czy przedsięwzięcie może mieć znaczący wpływ na obszar Natura 2000

Postępowanie OOŚ jest wymagane

Postępowanie OOŚ nie jest wymagane

Przedsięwzięcie należy do gr.I

Postępowanie OOŚ jest wymagane

Przedsięwzięcie należy do gr.II

Właściwy organ stwierdza obowiązek przeprowadzenia OOŚ

NIE

TAK

NIE

TAK

---