Prawo poboru
Podwyższając kapitał zakładowy Spółka może wyemitować nowe akcje. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy musi podjąć jednak decyzję, komu zaproponować ich objęcie. Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych pierwszeństwo objęcia nowych akcji mają dotychczasowi akcjonariusze proporcjonalnie do liczby akcji już posiadanych. Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego powinna wskazywać również dzień, w którym posiadacze dotychczasowych akcji będą mieli prawo poboru nowych akcji (dzień ustalenia prawa poboru).

Harmonogram

1. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy podejmuje uchwałę o emisji akcji z prawem poboru.

2. Dzień ustalenia prawa poboru - na rachunkach posiadaczy akcji zostają zapisane prawa poboru.

3. Notowania prawa poboru na giełdzie.

4. Składanie zapisów podstawowych na akcje nowej emisji.

5. Składanie zapisów dodatkowych.

6. Przydział akcji i ewentualne rozliczenie zapisów dodatkowych.

7. Na rachunkach w miejsce posiadanych praw poboru pojawiają się PNE (prawa do nowej emisji).

8. Notowanie na giełdzie akcji nowej emisji jako PDA.

9. Asymilacja akcji nowej emisji z dotychczas notowanymi na giełdzie akcjami spółki.

Realizacja prawa poboru
W dniu ustalenia prawa poboru na rachunkach inwestycyjnych wszystkich posiadaczy akcji danej spółki pojawia się nowy instrument "prawo poboru". Będzie ono rejestrowane na kontach do zakończenia terminu składania zapisów na akcje nowej emisji. Realizacja prawa poboru polega na złożeniu zapisu na akcje nowej emisji zgodnie z zasadami określonymi w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego i emisji nowych akcji. W tym celu należy zgłosić się do POK domu maklerskiego prowadzącego nasz rachunek inwestycyjny i na miejscu dokonać zapisu na akcje. Inwestorzy posiadający rachunki internetowe w DM BOŚ SA składają dyspozycje zapisu na akcje za pośrednictwem swojego rachunku (Dyspozycje/ Subskrypcje). W momencie składania zapisu każdy inwestor musi mieć na rachunku inwestycyjnym ilość środków pieniężnych wystarczającą do opłacenia akcji na które się zapisuje.

Jeżeli posiadacz praw poboru nie złoży zapisu na akcje nowej emisji (zapis podstawowy) lub też nie zbędzie praw na giełdzie, wraz z upływem terminu składania zapisów na nowe akcje, prawa poboru znikają z kont ich posiadaczy. W przypadku Inwestorów nabywających prawa poboru na giełdzie nie tylko nastąpi utrata praw poboru, ale również stracą oni bezpowrotnie gotówkę wydatkowaną na ich nabycie.

Emisja akcji z prawem poboru przeznaczona jest dla dotychczasowych akcjonariuszy. Stosunek pomiędzy posiadanymi prawami poboru i przypadającymi na nie do objęcia akcjami nowej emisji jest tak ustalony, ze w przypadku złożenia zapisów przez wszystkich uprawnionych inwestorów zgodnie z posiadanymi przez nich prawami poboru, cała emisja zostałaby objęta.

Nie wszyscy akcjonariusze korzystają jednak z przysługującego im prawa i zapisują się na akcje. Inni z kolei chętnie nabyliby więcej akcji niż wynika z posiadanych przez nich praw poboru. Aby zatem akcje oferowane zostały sprzedane w całości, akcjonariusze którym przysługuje prawo poboru (ci którzy byli posiadaczami akcji w dniu ustalenia prawa poboru) są uprawnieni w terminie jego wykonania do złożenia zapisu dodatkowego obejmującego dowolną liczbę akcji, ale nie większą niż całkowita liczba akcji w ofercie.

Na rachunkach Inwestorów, którzy dokonali zapisu na akcje nowej emisji w miejsce praw poboru pojawiają się prawa do akcji nowej emisji (PNE). Po zakończeniu całego procesu podwyższenia kapitału PNE staną się akcjami.

Notowanie praw poboru na giełdzie
Prawo poboru może być przedmiotem obrotu jako samodzielny instrument. Jest ono notowane na giełdzie od następnego dnia sesyjnego po dniu podania przez emitenta informacji o cenie emisyjnej akcji nowej emisji, nie wcześniej jednak niż następnego dnia sesyjnego po dniu ustalenia prawa poboru. Ostatnim dniem notowania jest sesja giełdowa odbywająca się trzeciego dnia sesyjnego przed dniem zakończenia przyjmowania zapisów na akcje.

Na następnej sesji giełdowej po ostatnim dniu uprawniającym do nabycia akcji z prawem poboru, kurs akcji podawany jest z oznaczeniem "bp" (bez prawa poboru).

Kursem odniesienia na pierwsza sesję giełdową po ostatnim dniu uprawniającym do nabycia akcji z prawem poboru (D) jest ostatni kurs zamknięcia pomniejszony o teoretyczną wartość prawa poboru (w przypadku, gdy kurs akcji z prawem poboru jest wyższy od ceny emisyjnej nowych akcji).

Przykład 1

Dzień ustalenia prawa poboru		Podanie ceny emisyjnej nowych akcji						Początek przyjmowania zapisów na akcje nowej emisji				D-3	D-2	D-1	Koniec przyjmowania zapisów na akcje nowej emisji (D)
12.05.2005		23.05.2005	24.05.2005					02.06.2005	03.06.2005			06.06.2005	07.06.2005	08.06.2005	09.06.2005
			Początek notowania praw poboru na giełdzie									Koniec notowania praw poboru na giełdzie

Aby skorzystać z możliwości zakupu akcji nowej emisji w ramach prawa poboru trzeba być posiadaczem akcji w dniu ustalenia prawa poboru (konto 210), zgodnie z zapisami w Krajowym Depozycie lub tez nabyć prawo poboru na giełdzie.

Przykład 2

Ostatni dzień uprawniający do nabycia akcji z prawem poboru D	Można sprzedać akcje zachowując prawo do nabycia akcji nowej emisji D+1	D+2	Dzień ustalenia prawa do poboru D+3
9.05.2005 (poniedziałek)	10.05.2005 (wtorek)	11.05.2005 (środa)	12.05.2005 (czwartek)

• Przedmiotem obrotu na giełdzie jest prawo poboru z jednej akcji.

• Jednostką transakcyjną jest jedno prawo poboru.

• W przypadku praw poboru nie są przyjmowane zlecenia PCR, PCRO i PKC.

• Kurs otwarcia, kurs transakcyjny, kurs zamknięcia może być wyższy niż niższy od kursu odniesienia najwyżej o 100%.

Teoretyczna wartość prawa poboru
Wartość prawa poboru (V) zależy od różnicy między ceną starych i nowych akcji oraz od liczby praw poboru potrzebnej do objęcia jednej nowej akcji.

V = (M-S) / (N+1)

gdzie:
V- teoretyczna wartość prawa poboru
M - cena rynkowa starych akcji
S - cena emisyjna nowych akcji
N - liczba praw niezbędnych do objęcia jednej nowej akcji

Przykład 3
Kapitał zakładowy spółki w wysokości 4.000.000 złotych dzieli się na 4.000.000 akcji. Cena rynkowa akcji wynosi 22 PLN. Spółka postanowiła wyemitować 800.000 akcji. Do objęcia jednej nowej akcji potrzebne będzie 5 praw poboru. Cenę emisyjną ustalono na 10 PLN.

a) V= (22-10) / (5+1) = 2 PLN

Teoretyczna wartość prawa poboru wynosi 2 PLN.

b/ Ostatniego dnia uprawniającego do nabycia akcji z prawem poboru cena akcji Spółki na giełdzie wynosiła 14 zł.

Na następnej sesji giełdowej kurs odniesienia dla akcji został skorygowany o teoretyczną wartość prawa poboru i określony na poziomie 12 zł (14zł - 2zł)= 12 zł

Przykład 4
Spółka posiadająca kapitał zakładowy w wysokości 4.000.000 złotych, który dzieli się na 4.000.000 akcji o wartości nominalnej 1 zł podjęła uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego w drodze publicznej emisji akcji z prawem poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy. Postanowiono wyemitować 800.000 akcji. W Uchwale o podwyższeniu kapitału określono m.in.:

1. dzień ustalenia prawa poboru (D) - 12 maja 2005 r.

2. termin przyjmowania zapisów na akcje nowej emisji - od 2 czerwca do 9 czerwca 2005.

3. na każdą dotychczas posiadaną akcję Spółki przypadać będzie do objęcia 5 akcji nowej emisji.

4.000.000/800.000 = 5 akcji

Każdy dotychczasowy akcjonariusz Spółki posiadając przynajmniej 5 akcji może objąć jedną akcję z nowej emisji.

W dniu ustalenia prawa poboru wszyscy dotychczasowi akcjonariusze będą wspólnie posiadali 4.000.000 praw poboru (jedno prawo poboru z każdej dotychczasowej akcji).

1. Akcjonariusz posiadał 1000 akcji Spółki X na rachunku w domu maklerskim.

papier	110	120	127,130,511	210
Spółka X	1000	0	0	1000

W dniu ustalenia prawa poboru (D) na rachunku inwestycyjnym zapisano mu 1000 praw poboru, co oznacza, że będzie się mógł zapisać na 200 akcji nowej emisji (1000/5 = 200).

papier	110	120	127,130,511	210
SPÓŁKA X	1000	0	0	1000
SPÓŁKA X (JPP)	1000	0	0	1000

W dniu 23 maja 2005 r. Spółka podała cenę emisyjną nowych akcji.

Następnego dnia na GPW rozpoczęto notowanie praw poboru z akcji Spółki X.

a/ Akcjonariusz postanowił dokupić 500 praw poboru. Łącznie miał już 1500 praw poboru, dzięki czemu mógł złożyć zapis na 300 akcji nowej emisji

1500 / 5 = 300 akcji

b/ Ostatniego dnia przyjmowania zapisów na akcje nowej emisji, Inwestor złożył zapis na 260 sztuk akcji, ponieważ nie miał wystarczającej ilości środków aby kupić przysługujące mu 300 akcji.

Pozostałe na rachunku 200 praw poboru wygasło. Mimo, że inwestor nie wykorzystał 300 praw poboru nie będzie mógł wliczyć w koszty ich wartości przy rozliczeniach podatkowych.

Po zamknięciu subskrypcji i przydziale akcji przez Zarząd Spółki, na rachunku Inwestora pojawił się nowy zapis, zaksięgowano 260 praw do nowej emisji.

papier	110	120	127,130,511	210
SPÓŁKA X	1000	0	0	1000
SPÓŁKA X PNE	260	0	0	260

Aby umożliwić inwestorom handel przydzielonymi akcjami przed zarejestrowaniem emisji i asymilacją z akcjami już notowanymi na giełdzie, prawo do nowej emisji (PNE) zostało zamienione na prawo do akcji (PDA), które zadebiutowało na giełdzie.

papier	110	120	127,130,511	210
SPÓŁKA X	1000	0	0	1000
SPÓŁKA X PDA	260	0	0	260

c/ Inwestor postanowił sprzedać 60 PDA, pozostało mu 200 PDA.

Po zakończeniu całego procesu podniesienia kapitału zakładowego i asymilacją z akcjami Spółki X już notowanymi na giełdzie, PDA stały się akcjami. Inwestor posiadał na rachunku 1200 akcji Spółki X.

papier	110	120	127,130,511	210
Spółka X	1200	0	0	1200

---