Aktywność ruchowa adaptacyjna

Fizjoterapia II rok, studia magisterskie.

Temat zajęć: Ćwiczenia ogólnousprawniające w grupie początkującej, przeznaczone dla osób z paraplegią, poruszających się na wózkach inwalidzkich

Prowadzący: Paulina Surma. Fizjoterapia II rok, studia magisterskie. Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Miejsce zajęć: Sala do tenisa stołowego

Przybory: laski gimnastyczne, taśmy gumowe, piłki

Istnieje wielość rodzajów uszkodzeń rdzenia kręgowego. Ogólnie jednak sprowadzają się one do dwóch podstawowych: uszkodzeń całkowitych i częściowych, od których, zależą możliwości funkcjonalne chorego. W przypadkach całkowitego uszkodzenia rdzenia stwierdza się u chorych brak czucia powierzchniowego i głębokiego oraz funkcji dowolnych mięśni, na tych poziomach, na których uległy zniszczeniu segmenty rdzeniowe, i poniżej nich. Dlatego też uszkodzenie w odcinku szyjnym rdzenia nazywane jest tetraplegią lub quadriplegią, inaczej zespołem porażenia czterokończynowego, zaś uszkodzenie całkowite rdzenia w części piersiowej i niższych nosi miano paraplegii, tj. zespołu symetrycznego porażenia dwukończynowego.

Charakter uszkodzeń częściowych rdzenia, w związku z niejednolitym obrazem upośledzenia funkcji neurologicznych, zdeterminowanych wysokością uszkodzonego segmentu rdzenia oraz głębokością i rozległością jego uszkodzenia jest bardziej zróżnicowany i powoduje wiele różnorodnych zjawisk

Przy uszkodzeniu odcinka piersiowego występuje pełne działanie rąk i palców. Na poziomie Th1, tzw. wysokiej paraplegii, słaba jest jednak równowaga w pozycji siedzącej, a i niekiedy - raczej rzadko - występują zaburzenia oddechowe. Zdecydowanie lepsza stabilizacja, ze względu na większą ruchomość górnej części tułowia, jest przy uszkodzeniu Th2-Th5. Czucie zachowane jest od poziomu przepony. Osoby z uszkodzeniem Th6-Th12 mogą oddychać mięśniami klatki piersiowej, w związku z czym są zdolne do dużego wysiłku fizycznego.

Wykazują możliwości stania w aparatach szynowo-opaskowych. Uszkodzenie na poziomie pierwszego i drugiego segmentu lędźwiowego (L1-L2) umożliwia chodzenie za pomocą aparatów szynowo-opaskowych i kul.

Osoby z uszkodzeniem L3-L4 mają zachowane czucie mięśni bioder i kolan. Natomiast uszkodzenie L5-S1 pozwala na działanie niektórych mięśni bioder, kolan, stawów skokowych i stóp. Osoby z uszkodzeniem końcowej części rdzenia S2-S4 posiadają niezależność samoobsługową i lokomocyjną, często też zachowaną funkcję pęcherza i kiszki stolcowej.

Z przedstawionych możliwości funkcjonalnych osób z para- i tetraplegią wynika również konieczność posiadania przez nie wózka inwalidzkiego jako podstawowego środka lokomocji. Wózek taki, z napędem ręcznym bądź elektrycznym, z wbudowanymi niekiedy najnowszymi systemami komputerowymi, powinien być zaopatrzony w poduszkę przeciwodleżynową, również różnych generacji.

Korzyści z ćwiczeń fizycznych:

- zwiększenie sprawności fizycznej

- większa samodzielność

- wstęp do balansu na wózku

- mniejsze ryzyko kontuzji

- pozytywne zmęczenie

- poprawa samopoczucia

- pozbycie się zbędnej tkanki tłuszczowej

- zwiększenie siły mięśniowej

- zwiększenie wydolności krążeniowo - oddechowej

- poprawa stanu zdrowia

- obniżenie ryzyka wystąpienia problemów sercowo - naczyniowych

- obniżenie ryzyka wystąpienia wtórnych powikłań związanych z poruszaniem się na wózku

inwalidzkim

- zmniejszenie stresu podejmowania aktywności w życiu codziennym

- zdrowszy organizm

Zalecenia:

- podczas ćwiczeń pić dużo płynów aby: nie dopuścić do zagęszczenia moczu, nie spowodować odwodnienia organizmu, wypłukiwać z organizmu substancję toksyczne oraz przepłukiwać drogi moczowe

- brak energii uzupełniamy poprzez jedzenie czekolady lub picie płynów energetycznych

- prawidłowe oddychanie podczas ćwiczeń, pogłębiony wdech nosem i wydłużony wydech ustami przy wysiłku

- ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu

- sposób wykonania - zazwyczaj wykonywane 2 serie, przy czym jedna bardziej dynamiczna

- około 2 min przerwy podczas ćwiczeń

Przeciwwskazania:

- odleżyny uniemożliwiające spędzanie znacznej ilości czasu na wózku

- podczas treningu nie pijemy kawy, ani herbaty, gdyż wypłukują minerały, a w szczególności magnez i jego związki

Część	Tok	Cele	Procedury
						Treści - przebieg zajęć	Uwagi organizacyjno - metodyczne
1	Przygotowanie grupy do zajęć Wprowadzenie ćwiczeń rozgrzewająco - ożywiających Siła dynamiczna, gibkość statyczna	Objaśnienie celowości ćwiczeń fizycznych. Podanie zaleceń, których należy przestrzegać podczas treningu Przygotowanie organizmu do właściwego wysiłku Zmniejszenie ryzyka kontuzji. Podnosi puls i temperaturę ciała, aby przygotować organizm do wytężonej pracy	Zbiórka 1. P.w. RR wzdłuż tułowia - zginanie i prostowanie palców 2. P.w. j.w. zginanie i prostowanie nadgarstków 3. P.w. dłonie splecione, łokcie złączone - krążenie nadgarstków 4. P.w. RR wzdłuż tułowia - zginanie i prostowanie w łokciach 5. P.w. RR w wzdłuż tułowia - unoszenie barków w górę równoczesne i naprzemienne 6. P.w. RR wzdłuż tułowia - krążenie barkami w przód i w tył 7. P.w. RR wzdłuż tułowia - naprzemienne unoszenie RR prostych w górę 8. P.w. RR uniesione w bok do konta 90 ° a) krążenie nadgarstków do wewnątrz i na zewnątrz b) krążenie przedramion przy zgiętych łokciach na zewnątrz i do wewnątrz równoczesne c) krążenie RR w przód i w tył 9. P.w.- głowa w pozycji neutralnej (pośredniej), ręce wzdłuż tułowia - powoli przyciągamy brodę do mostka, powrót do p.w., powoli odchylamy głowę w tył, powrót do p.w 10. P.w. j.w. - powoli pochylamy głowę do barku prawego, powrót, pochylamy głowę do barku lewego, powrót 11. P.w. RR wzdłuż tułowia- skłon tułowia w przód do kolan, ręce dotykają podłogi przed wózkiem, powrót 12. P.w. leżenie na kolanach, RR w dół - unoszenie RR bokiem w przód 13.skręty tułowia w prawo i w lewo 14. P.w. RR wzdłuż tułowia - skłony tułowia w prawo i w lewo 15. P.w. RR oparte na ciągach, głowa w pozycji neutralnej - unoszenie prostego tułowia w górę do pełnego wyprostu ramion. 16. P.w. chwyt za ciągi na wysokości bioder - prawa ręka w przód , lewa w tył i odwrotnie 17. Jazda w przód i w tył 18. W czasie jazdy obrót wózkiem o 360 ° w lewo i w prawo	Wszyscy ustawiają się na obwodzie koła 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 4 (4x) 2 (8x) 3 (5x) 3 (5x) 3 (5x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) Ok. 0,5 min Ok.1,5 min Ok. 1, 5 min
2	Ćwiczenia ogólnokondycyjne, z przyrządami	Poprawa koordynacji ruchowo - oddechowej, utrzymanie lub zwiększenie właściwego zakresu ruchu, zwiększenie wydajności i wytrzymałości organizmu, wykorzystanie wszystkich pracujących grup mięśniowych, likwidacja przykurczy mięśniowych oraz poprawa samopoczucia. Co przekłada się na poprawę samodzielnego poruszania się na wózku, codziennej samoobsługi oraz uniezależnienie się od osób trzecich	Ćwiczenia z laską gimnastyczną 1. P.w. RR w przód na wysokości barków - zgięcie i wyprost RR w stawach łokciowych 2. P.w. RR wyprostowane nad kolanami - zgięcie RR w stawach łokciowych i wyprost RR w górę, powrót przez zgięcie w stawach łokciowych a następnie powrót do p.w. 3. P.w. j.w - unoszenie wyprostowanych RR przodem w górę, opuszczenie laski za głowę przez zgięcie łokci, wyprost łokci i powrót do p.w 4. P.w. RR w przód, chwyt za laskę na całej szerokości - wiosłowanie w przód i w tył 5. P.w. rurka na plecach, chwyt pod łokcie - skręty tułowia w prawo i w lewo 6. P.w. j.w. - skłony tułowia w prawo i w lewo 7. P.w. delikatne pochylenie w przód, chwyt laski za plecami - unoszenie prostych RR w tył Przerwa Ćwiczenia z taśmą: 9. Taśmę chwytamy nad głową na szerokość barków, RR proste w górę - rozciągamy taśmę nad głową jednocześnie opuszczając łokcie. 10. Taśma zaczepiona o podnóżek, ręce na kolanach - zginanie równoczesne RR w łokciach 11. Taśma zaczepiona za tylną rączkę, RR proste, uniesione w bok na wysokość barków - przeniesienie prostych RR do przodu i powrót 12. Taśma zaczepiona o tylną rączkę, RR zgięte w stawach łokciowych, dłonie na wysokości barków - wyprost prostych RR do przodu 13. Taśma zaczepiona na ciągu, chwyt ręką przeciwną, łokieć zgięty - wyprost ręki w górę w skos 14. Taśma w dłoniach przed klatką piersiową - proste RR w bok 15. Taśma związana w pół, RR jak do strzału z łuku (jedna ręka zgięta z przodu, druga lekko z tyłu, RR na wysokości barków), taśma w dłoniach a) prostujemy rękę znajdującą się z przodu, b) ciągniemy w tył rękę znajdującą się bardziej z tyłu Zmieniamy RR 16. Przekładamy taśmę przez prawe ramię, ręka lewa zgięta w łokciu pod kątem ostrym z przodu (wkładamy ją w przestrzeń utworzoną przez złożoną taśmę), prawa ręka trzyma taśmę z tyłu - prostujemy KGL w stawie łokciowym, zmiana RR 17. Taśma z tyłu, KGP ugięta w stawie łokciowym za głową (włożona w przestrzeń utworzoną przez złożoną taśmę), KGL zgięta za plecami trzyma drugi koniec taśmy a) prostujemy KGP w stawie łokciowym w górę b) prostujemy KGL w stawie łokciowym w dół Ćwiczenia z piłką: 18. Podania piłki w parach różną techniką: - oburącz sprzed klatki piersiowej - jedną ręką - oburącz znad głowy 19. Dwie osoby odwrócone do siebie tyłem - podawanie piłki górą i bokami 20. Podawanie w trakcie jazdy parami 21. Jazda między pachołkami z piłką na kolanach 22. Podawanie piłki w kole, w sposób dowolny, po minucie dodajemy jeszcze jedną piłkę	Sprzęt: laski gimnastyczne 1. Przedramiona w pronacjii (łapiemy laskę nachwytem) 2 (8x) 2. Przedramiona w pronacji (łapiemy laskę nachwytem) 2 (8x) 3. Łapiemy laskę podchwytem 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 (8x) 2 min 2 (8x) Taśmę oplatamy wokół dłoni i napinamy powyżej kolan 2 (8x) 2 (8x) RR blisko tułowia, dłoń w przedłużeniu przedramienia 2 (8x) 2 (5x) 2 (8x) Węzeł na wysokości 40 cm a i b - 2 (5x) RR, która nie wykonuje ruchu pozostaje nieruchoma Rozwiązujemy taśmę. Taśma złożona w pół 2 (8x) Taśma złożona w pół a i b 2 (5x) RR, która nie wykonuje ruchu pozostaje nieruchoma Dobranie się w pary, ustawienie naprzeciwko siebie na odległość ok. 1 metra Ok.0,5 min. każdą techniką Ok.0,5 min. Ustawiamy się para za parą Wyruszamy z poprzedniego ustawienia Powracamy do ustawienia w kole. Ok.2min.
3	Ćwiczenia rozciągające rozluźniające	Rozciągnięcie napiętych mięśni, w celu zniwelowania zakwasów wywołanych treningiem	1. P.w. ramię wyprostowane oparte na kolanie, chwyt drugą ręką za dłoń - zgięcie grzbietowe 2. P.w. j.w. - zgięcie dłoniowe nadgarstka 3. P.w. RR w tył, dłonie splecione - mocne złączenie łopatek z jednoczesnym wypchnięciem klatki piersiowej do przodu. 4. P.w. RR oparte o oparcie wózka - pochylenie się do przodu 5. P.w. ramię proste w przód na wysokości barków - zgięcie grzbietowe dłoni, kciuk w górę, przeniesienie ramienia w bok, skręcenie głowy w stronę przeciwną 6. P.w. RR w bok na wysokości barków - ściągnięcie łopatek, wyprost RR w tył, zgięcie grzbietowe dłoni z rotacją zewnętrzną 7. P.w. RR splecione na kolanach - wyprost RR w górę z odwróceniem dłoni do góry. 8. P.w. lewa ręka zgięta w łokciu za głową, chwyt prawą za łokieć - przeciąganie ramienia nad głową 9. P.w. prawa ręka zgięta w łokciu za głową, chwyt prawą za łokieć - przeciąganie ramienia nad głową 10. P.w. ramię w górę, proste w łokciu - skłon tułowia w stronę przeciwną do wyprostowanego ramienia 11. P.w. ramię zgięte w łokciu za głową, chwyt drugą ręką za łokieć lub powyżej - odepchnięcie łokcia w tył. 12. P.w. ręka za plecami, chwyt drugą ręką za łokieć lub powyżej - dociągnięcie ręki do środka 13. P.w. ręka z tyłu wózka, chwyt za rączkę lub za koło - skręt tułowia w stronę przeciwną do ręki chwytnej 14. P.w. dłonie splecione z tyłu - mocne ściągnięcie łopatek i wypchnięcie dłoni w górę 15. P.w. RR wzdłuż tułowia, łopatki ściągnięte - opuszczenie barku prawego w dół i pochylenie głowy do boku przeciwnego.	Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s Ok. 20 s Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s Ok. 20 s Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s dla każdego RR Pomagamy sobie głową Ok. 20 s dla każdego RR Ok. 20 s dla każdej strony Ok. 20 s Ok. 20 s dla każdej strony

---