-Tomaszewski - polski mistrz psychologii
-Introspekcja - samoobserwacja; metoda badania treści świadomości przez wzgląd we własne procesy psychiczne
-Czynności - mają podmiot i cel; zachowanie jest takie samo, różne są motywacje; czynności decydują, że podjęliśmy właśnie takie działania.
-Zygmunt Freud - prekursor psychologii; twórca kierunku psychoanalizy
-Przedmiotem psychologii jest człowiek istniejący w świecie i jego zachowanie (czynności w aspekcie intencjonalnym i funkcjonalnym). Człowiek nie ma wpływu na te czynności.
-Psychologia (gr. Psycho-dusza) - korzenie w filozofii; nazwa powstała w XVI w; w 1879 jako nauka dzięki I laboratorium Wilhelma Wundta w Lipsku (służyło do badań nad ludzką podświadomością)
-Działy psychologii: a) ogólna - podst dział; zajmuje się suplematycznym gromadzeniem wiedzy; poznanie struktury osobowości, jej funkcji regulacyjnych, mechanizmów kontroli, zakresem indywidualnej odrębności
b)rozwojowa - przemiany psychiczne we wszystkich okresach życia człowieka; określa kryteria wyodrębniania okresów rozwojowych (niemowlęctwo, dzieciństwo, wiek dojrzały i starość); dąży do poznania czynników kształtujących rozwój psychiczny człowieka c)różnicowa - przedmiotem różnice i ich przyczyny pod względem procesów poznawczych, motywów działań, potrzeb, funkcji osobowości i zachowań. d)poznawcza - szereg procesów, które muszą się rozwijać aby móc orientować się w świecie e)wychowawcza - psychologiczne zagadnienia wychowania, szczególnie kształtowanie osobowości od wczesnych lat (np. temperament) i psychologiczne zagadnienia nauczania i doskonalenia metod dydaktycznych f) kliniczna (praktyczna) - dział psych stosowanej; udzielanie praktycznej pomocy przy trudnościach adaptacyjnych i korekcji funkcjonowania emocjonalnego i społecznego; podstawowym zadaniem jest profilaktyka, diagnoza i psychoterapia trudności przystosowawczych g) środowiskowa h) kształcenia i) zdrowia - całokształt oświatowego, naukowego i profesjonalnego wkładu psychologii w utrzymanie zdrowia, kształtowanie polityki prozdrowotnej, zapobieganiu i leczeniu chorób.
-Rodzaje psychologii: a)naukowa - zbiór twierdzeń dot regularności i zależności; opis i wyjaśnienie faktów z sfery psychiki stanowiących podst do przewidywania nowych zjawisk; b)humanistyczna - obejmuje pojęcia określające co jest dobre, słuszne, co warto, dlaczego (aksjologiczne); przeciwieństwo biologicznego (rodzimy się ukształtowani) c)potoczna - mniej lub bardziej powszechne społeczne przekonania dot ludzkiej natury, mechanizmów ludzkiego zachowania
-Podejścia w psychologii: a)biologiczne; psycho-neuro-immunologia - bada zależności między układami dokrewnymi, immunologicznymi a psychiką; b)teorie uczenia się: prawo efektu - skutki działań silnie wpływają na prawdopodobieństwo ponownego pojawienia się; c)poznawcze - interakcja społeczna - podst ogniwo dwukierunkowej komunikacji; co najmniej 2 osoby przekazują sobie wzajemnie info; ; d)psychoanalityczne; e)kulturowo-społeczne - impulsywność może wywołać agresję
-Metody badań: a)naukowa - sposób dochodzenia do twierdzeń uzasadnionych i sprawdzonych o badanych faktach; cel - poznanie prawidłowości życia psychicznego; zespół czynności i środków stosowanych w określony sposób-zadanie badawcze b)badań niespecyficznych (np. obliczenia statystyczne) c)specyficzne: obserwacja naukowa - planowa, aktywna i zamierzona; dychotomia (dwupodział) : wycinkowa i całościowa, indywidualna i grupowa, ciągła i próbek czasowych, bierna i uczestnicząca d)eksperymentu psychologicznego - zamierzone wywołanie określonych czynności celem obserwacji, dokonania pomiaru i określenia prawidłowości
-Eksperyment - kontrolowane sprawdzanie hipotezy dzięki manipulacji zmiennych i ich wpływu na inne zmienne
2 rodzaje zmiennych : niezależna (podawana manipulacji) i zależna (ulegająca wpływom manipulacji zmienną niezależną)
-eksperyment naturalny - wywołany w środowisku naturalnym
-Eksperyment laboratoryjny - mierzenie zachowania przy użyciu specjalnych urządzeń; specjalnie stworzone warunki; pozwala wyeliminować wpływ innych czynników z środowiska naturalnego na badane zjawisko
-Zalety badań eksperymentalnych: możliwość powtarzania; ujednolicenie badań; kontrola; dogodna obserwacja; porównanie i wnioski;
Wady eksperymentu laboratoryjnego: osoba badana nie wie o tym i może zmieniać reakcje; możliwość związku TYLKO z daną sytuacją; nie wywołanie czynników (np. uczuć)
-eksperyment Salomona Ascha - badanie stopnia konformizmu (ulegania); wpływ - predyspozycje osobowe, skład grupy
-Warunki obserwacji naukowej: określone cele, obiektywizm, skonstruowany plan, selektywność, systematyczność, dyskrecja, dot konkretnych faktów, zapis okoliczności, notowanie.
-Placebo - subst obojętna lub pozorny zabieg, stosowany do kontroli lub podawane pacjentom; cel - wyeliminowanie odprężenia i opanowania
-testy psychologiczne - próbka zjawisk; możliwość pomiaru funkcji psychicznych (intelekt, zdolności, osobowość); zalety: szybkość badania, obiektywizm
-zalety testów psychologicznych : a)pozytywny efekt halo (anielski) - do jednej pozytywnej cechy przypisujemy podobne; bez związku b)negatywny efekt halo (diabelski) - do jednej negatywnej inne podobne cechy; brak związku
-wymogi testów: standaryzacja (opracowanie jednolitej procedury badań i oceny), normalizacja (ocena w odniesieniu do normy), rzetelność, prawność, trafność
-ankieta - charakter anonimowy; pytania otwarte
-kwestionariusz - charakter osobowy; pytania zamknięte
-wywiad psychologiczny - zbieranie danych o faktach związanych z ludzką aktywnością i jej czynnikami
typy wywiadów: a)standaryzowany - takie same pytania dla ogółu; b)niestandaryzowany - różne pytanie, brak porównań; c)semistrukturalny - pytania stałe i luźne
-wynik istotny - gdy prawdopodobieństwo przypadkowości wyniku nie jest większe niż 0,05
-Inteligencja - przystosowanie się do okoliczności, dostrzeganie abstrakcyjnych relacji, korzystanie z doświadczeń i kontrola procesów poznawczych
-iloraz inteligencji - miara poziomu inteligencji; średnia - 100 IQ
inteligencja ogólna - ogólna sprawność umysłowa (rozwiązywanie problemów itp.)
Cattell dokonał podziału inteligencji na: a)płynną-czysta sprawność umysłowa; zdeterminowana jakością układu nerwowego; abstrakcyjna b)skrystalizowana-będąca wynikiem wiedzy i doświadczenia; konkrety
-Norma: a)statystyczna - średnia, przeciętna; zalety: pozwala ustalić normy rozwojowe dla danej grupy wiekowej; wady: zbyt pochopnie uznajemy za normalne te zachowanie b)społeczno-kliniczna (kulturowa) - brak symptomów patologii; I norma - zachowanie przeciętnego stylu bycia; II norma - spełnienie powinności społecznych kodyfikowanych (przepisy, reguły)
-Normalność - nasilenie cech nie odbiegających od przeciętnej
-Nienormalność - nadmierne wyrażanie tego, co normalne; rozpoznajemy na zasadzie podobieństwa rodzinnego (wspólne cechy);
7 aspektów nienormalności : cierpienie (nie jest warunkiem), nieumiejętność przystosowania, nieracjonalność i dziwaczność, brak samokontroli i nieprzewidywalność, niekonwencjonalność i dyskomfort obserwatora, naruszanie norm społecznych i prawnych
-6 aspektów krytyki jednostki: samoakceptacja, wzrost i rozwój osobisty, autonomia emocjonalna, umiejętność przyznania się do błędu, pozytywne stosunki z innymi, kompetencja działania
-Symptom - objaw zaburzeń
symptomy patologiczne: subiektywne (przykre uczucia, krycie wewnątrz siebie) i obiektywne (można je zaobserwować)
-Syndrom- zespół objawów klinicznych lub symptomu, które często występują razem
-Dewiacja - zachowanie sprzeczne z normami kultury. Grozi nałożeniem sankcji społecznych.
-mechanizmy obronne- trwałe wzorce zachowań; cel - obrona świadomości przed treściami budzącymi niepokój
rodzaje: a)regresing - powrót do wcześniejszych zachowań; stres powoduje cofnięcie się do lat dziecięcych (np. wybuchy płaczu); b)wyparcie - zaprzestanie myślenia o przyczynach zdarzenia, „wyparcie” ze świadomości lękotwórczych myśli; c)projekcja - nieświadome rzutowanie wad i cech na innych; d)racjonalizacja - nieadekwatne wyjaśnienie przyczyn postępowania; e)substytucja - zastępowanie celu przez inne - łatwiejsze; f)frustracja - niemożność realizacji swoich potrzeb ponieważ coś stoi nam na drodze; prowadzi do agresji; g)deprywacja - niemożność realizacji potrzeb; niemoc zaspokojenia; prowadzi do smutku i żalu
-Pamięć- zdolność do tworzenia i magazynowania śladów uprzednich doznań i reakcji; modyfikacja zachowania nie dotyczy wszystkich zaobserwowanych zmian w procesie uczenia się (nie dotyczy tych na skutek rozwoju org; nie dotyczy procesów w receptorach i efektorach)
rodzaje : krótkotrwała i długotrwała; mechaniczna (tzn wykucie), logiczna (zrozumienie tematu), odtwórcza (odszukanie nauczonych info), wytwórcza (przekształcanie info w formę którą mózg może przetwarzać i zachowywać)
-fazy zapamiętywania: a)rejestrowanie (zapamiętanie formy zachowania i bodźców); b)przechowywanie (w procesie myślowym); c)odtwarzanie (ponowna aktywizacja reakcji
techniki: przypomnienie (dosłowne lub hasłami, które potem są rozwijane), rozpoznawanie (identyfikacja bodźca lub sytuacji, która wystąpiła już uprzednio), uczenie się na nowo
Teorie pamięci (zapamiętywania) : a)kodowanie (w postaci sond - zapamiętany sens), przechowywanie w pamięci sensorycznej (zmysły)
-paradygmat - schemat, symboliczny model
-reakcja bezwarunkowa - następująca zaraz po bodźcu
-warunkowanie klasyczne (Pawłowa) - bodziec początkowo obojętny nabiera właściwości wywoływania reakcji przez skojarzenie z bodźcem powodującym podobną reakcję
(odruch nabyty)
reakcje warunkowe : pokarmowa, obronna, orientacyjna, płciowa.
Warianty warunkowania klasycznego: a)apetytywne - dążenie do pożądania; b)awersyjne - próba uniknięcia bodźca awersyjnego lub ucieczki od niego
Podst zasady warunkowania klasycznego: nadpobudliwość, generalizacja bodźca (tendencja do reakcji na bodziec podobny do pierwotnego), zróżnicowanie i zahamowanie reakcji bodźców, warunkowanie wyższego rzędu (szereg bodźców warunkowych może wywołać reakcję), wygaszanie (zanik lub osłabienie wyuczonej reakcji)
-przeciwwarunkowanie - aby wygasić reakcję warunkową należy stworzyć warunki, by osobnik mógł się przekonać o tym, iż po bodźcu warunkowym nie następuje zło
-kara - zdarzenie po niepożądanej reakcji; mniejsze prawdopodobieństwo powtórzenia; zdarzenie pozytywne ze względu na dodatkowy bodziec
-Fobie - aż 20% populacji; uporczywa reakcja strachu przed konkretnym obiektem, której rozmiary zostają wyolbrzymione
5 typów fobii: agorafobia (otwarta przestrzeń), fobie społeczne (lęk przed wystąpieniami, kompromitacją), zwierząt (zoofobia) i owadów, konkretnych obiektów, chorób lub uszkodzeń ciała, zarazkami (mizofobia), arachnofobia, klaustrofobia
objawy: uporczywy wyolbrzymiony strach, pragnienie uniknięcia zdarzenia, świadomość przesadnego strachu, chęć ucieczki
-agrofobia - strach przed tłumem, szerokimi ulicami, rynkiem miejskim; 3 razy częściej kobiety (18-35 lat)
-Konformizm- zmiana zachowania lub opinii spowodowana rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem grupy
-Behawioryzm - kierunek w psych,; zakłada, że zachowania organizmu można wyjaśnić przez ustalenie związku między bodźcami i reakcjami lub reakcjami i nagrodami; wyklucza analizę wew procesów pośredniczących
-Zachowanie - zachowania najwyżej zorganizowane czyli celowe to takie, które są ukierunkowane na osiągnięcie określonego stanu końcowego (wyniku)
-zmiana zachowań - techniki behawioralne to: a)wybiórcze wzmacnianie (stosowane u osób ze złymi nawykami); b)wygaszanie (u osób otyłych wiąże się z karaniem); c)wprowadzanie kontroli bodźców (wobec otyłych, którzy bez zahamowania sięgają po jedzenie; regularne posiłki)
-nawyk - np. pisanie; ciąg wyuczonych aktów ruchowych aż do automatycznego ich wykonywania
-umiejętność - zdolność do realizacji wzorców zachowania w płynny sposób
-transfer - opanowanie danej sprawności wywiera wpływ na uczenie innego materiału
typy transferu: specyficzny (materiał przyswajany jest podobny) i ogólny (niespecyficzny) (wpływ sytuacji uczenia się na inne, pozornie z nią niezwiązane
mogą mieć charakter pozytywny (poprawa efektów uczenia się) i negatywny (obniżenie efektywności uczenia się
-transfer bilateralny - czynność, którą potrafimy wykonać jedną stroną ciała może być przeniesiona na drugą połowę
-transfer intersensoryczny - różne sensory; przenoszenie umiejętności opanowanej przez jeden sensor na inny
-transfer intrasensoryczny - na poziomie tej samej modalności zmysłowej
-Uczenie się- procesy modyfikujące zachowanie w wyniku doświadczeń (wg Bolega);procesy, czyli rozwijanie się umiejętności w całym życiu.
Proces uczenia się: zdobycie info, manipulacja info, testowanie adekwatności info
W procesie uczenia się występują 3 rodzaje wzmocnień wtórnych: społeczne (uśmiech, akceptacja), symboliczne (oceny), w formie czynności (zabawa, wycieczki)
-prawidłowości uczenia się: a)prawo efektu - gdy uczucie zadowolenia przy powstaniu związku między sytuacją a reakcją to siła wzrasta; b)prawo ćwiczenia - im częstsza styczność bodźca i reakcji tym silniejsze powiązanie
-planując proces uczenia się należy wziąć pod uwagę: emocjonalność, samoocenę, ekstrawersję (lubi zmiany, uczenie się i kształcenie) i introwersję (lubi stabilność), czynniki rozwojowe, wiek, płeć, pochodzenie społeczne, zwyczaje uczenia się, motywację
-wynik uczenia się - zmiany od procesów dowodowych w receptorach i efektorach nie będących wyłącznie skutkiem dojrzewania
-uczenie klasyczne - reaktywne; proces uczenia się przez org reakcji między różnymi wydarzeniami w celu jak najlepszego przystosowania się
-uczenie instrumentalne - nowe formy uczenia się zależności między działaniami org lub ich konsekwencjami
-wiedza unieruchomiona - teoria, której nie umiemy wykorzystać w praktyce
-negatywiem szkolny - niechęć do szkoły i uczenia się, być może brak motywacji.
-Behawioryści - do zbadania skuteczności wywoływania konkretnego zachowania przez czynnik należy sprawdzić go eksperymentalnie;
-transfer zależy od: cech ucznia (jego wiedza, pojemność magazynu pamięci krótkotrwałej, indywidualna historia uczenia się, posiadana wiedza, strategia, objętość materiału, motywacja)
-zalecenia, mające na celu poprawę transferu wg behawiorystów : a)intensywne ćwiczenia podst sprawności w danych zagadnieniach (lepiej nauczyć się mniej, ale dobrze niż więcej, ale źle); b)tworzenie okazji do wykorzystania materiału; c)systematyczna zmiana kontekstu uczenia się
(Dekontekstualizacja - proces umożliwiający uczniowi w większej mierze rozpoznawanie powiązań między treściami wiedzy a najistotniejszymi aspektami sytuacji)
d)nauczanie zorientowane na problem i związane z zastosowaniem wiedzy
-podział pamięci : wzrokowa, słuchowa, dotykowa, węchowa, smakowa, odtwórcza (odszukujemy i dokładnie odtwarzamy info; wydobywamy w sposób mechaniczny), wytwórcza (rekonstrukcja)
-diagnoza kliniczna: a)opis zachowań jednostki; słabe i silne strony; b)funkcjonowanie w sferze poznawczo-intelektualnej; c)sfera emocjonalna
-interferencja proaktywna (do przodu) - zapamiętany wcześniej materiał przeszkadza w zapamiętaniu materiału uczonego później
-interferencja retroaktywna (wstecz) - starszy materiał przeszkadza w pamiętaniu nowego
-Rozumowanie - operowanie info w celu wyciągnięcia wniosków (w odniesieniu do instynktu); sposób logiczny; wnioskowanie
2 typy: *dedukcyjne - wniosek koniecznym rezultatem określonych założeń; *indukcyjne założenia podst elementem wniosku; możliwość, że wniosek jest fałszywy
-rozumowanie dialektyczne - porównanie przeciwstawnych faktów i idei aby znieść różnicę między nimi lub uzyskać najlepsze rozwiązanie.
-myślenie - operacje umysłowe za pomocą których przetwarzane są info zawarte w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach
-myślenie kreatywne - jako cel znalezienie jednego prawidłowego rozwiązania
-myślenie dywergencyjne - rozwiązywanie życiowych problemów; zastanowienie się nad alternatywnym niekonwencjonalnym sposobem rozwiązania problemu. Podst myślenia kreatywnego (twórczego).
-Myślenie krytyczne - zdolność i gotowość do oceny twierdzeń i formułowania obiektywnych sądów na podst dobrze uzasadnionych przesłanek; odrzucenie twierdzeń bez dowodów; twórcze i konstruktywne wyjaśnianie zjawisk
Czynniki dziedziczne+wychowanie=nasze zachowanie
-bariery logicznego i twórczego myślenia: a)wyolbrzymienie prawdopodobieństwa (heurystyka dostępności); b)niepowodzenia „kosztami”, nie „stratami”; c)poszukiwanie potwierdzenia; d)myślenie retrospekcyjne - przecenianie swoich możliwości; przewidywanie wydarzeń po poznaniu ich wyniku; e)błędy z dysonansu poznawczego; f)błędy atrybucji (poszukiwanie przyczyn zachowania)
Podst błędem atrybucji jest przecenianie osobowości a niedocenianie środowiska i sytuacji.
-operacje: a)analizy - myślowy podział całości na części; b)syntezy - łączenie w całość
-reguły sterujące łańcuchem operacji umysłowych: a)algorytmy - skończony ciąg operacji; ważna kolejność; niezawodne, jednoznaczne, uniwersalne; b)heurystyki - zawodne zasady, taktyki, brak gwarancji rozwiązania; zawodne, gorzej określone, ogólne.
-procesy podświadome - zachodzą poza świadomością; mamy dostęp do nich; można wykonać wiele czynności na raz
-procesy nieświadome - poza świadomością; nie są dla niej niedostępne
-Problem - zadanie do rozwiązania, którego podmiot nie potrafi rozwiązać za pomocą posiadanych umiejętności
2 rodzaje: *otwarte (rozbieżne) - mało ustrukturyzowane; wiele rozwiązań; *zamknięte (zbieżne) - dobrze określone; jedno rozwiązanie
-rozwiązywanie problemów jest możliwe dzięki: a)myśleniu produktywnym (twórczym); b)reproduktywnym (odtwórczym)
Czynności rozwiązywania problemu: zrozumienie (reprodukcja), szukanie rozwiązania (stawianie hipotez; reprodukcja a następnie myślenie produkcyjne); c)ocena wyniku (czy do tego chcieliśmy dotrzeć, jakie koszty, czy najprostsze rozwiązanie?)
-W rozwiązywaniu problemów formalnych najczęściej używamy rozumowania dedukcyjnego, ale w procesach nieformalnych ani dedukcja ani indukcja. Są za i przeciw, więc najlepsze rozwiązania to rozumowanie dialektyczne
-zjawisko olśnienia - (podczas rozwiązywania problemów); podświadomie pracujemy dalej podczas gdy musimy już zaprzestać
-poznanie - procesy umysłowe wyższego rzędu, dzięki któremu ludzie dążą do zrozumienia świata i przystosowania się do niego. Te procesy to myślenie, rozumowanie, uczenie się, rozwiązywanie problemów.
-eksperyment abab - po usunięciu czynnika modyfikującego (b) następuje powrót do stanu wyjścia (a)
-stres - reakcja org w odpowiedzi na bodźce stresowe; 3 etapy reagowania (pierwszy opisał stres Sely; dostrzegł 3 etapy): a)alarmowe - org mobilizuje siły obronne; pobudzenie reakcji wegetatywnych; b)odporności - pełne przystosowanie do stresora; c)wyczerpania - utrata odporności, wyczerpanie zasobów przystosowawczych; pobudzenie org, skrajne zmęczenie, skrajnie nawet zgon.
-stres psychologiczny - zmienna w otoczeniu wywołująca wysoki stopień napięcia emocjonalnego przeszkadzający w normalnym toku rozumowania; uczucie strachu, złości, wrogości, dystres
-dystres - rodzaj stresu o charakterze ujemnym, wywołujący złe reakcje;
-powód stresu - brak równowago między wymaganiami a możliwościami jednostki; obecna motywacja do sprostania wymaganiom.
-relacja na poziomie pierwotnym może być oceniana na 3 sposoby: a)obojętna; b)sprzyjająca; c)obciążająca (stresująca)
-koncepcja Lazarus'a - Fenomenologiczno-poznawcze ujęcie stresu. Podst wątkiem jest znaczenie relacji: jednostka-otoczenie i kontekstu sytuacyjnego. Wzajemne oddziaływanie - transakcja
-transakcja - transakcja z otoczeniem podlega ocenie poznawczej podmiotu o charakterze procesu ciągłego - ocena pierwotna.
-ocena pierwotna - proces, w którym człowiek ocenia znaczenie ma określona sytuacja względem jego położenia
-ocena wtórna - wartościowanie ludzkich możliwości zmagania ze stresem; ocena własnych zasobów somatycznych i psychicznych niezbędnych do zwalczenia danego obciążenia.
-transakcja stresowa może być ujmowana w ocenie pierwotnej jako: 1)krzywda/strata; 2)zagrożenie; 3)wyzwanie
Z każdą z tych ocen wiążą się takie emocje jak: 1)złość, żal, smutek; 2)strach, lęk, martwienie się; 3)negatywne i pozytywne (nadzieja, ekscytacja)
-krzywda - coś, co już się stało, utraciliśmy to; dot szkody w postaci obiektów
-zagrożenie - odnosi się do tych samych szkód, ale mogą one dopiero zaistnieć
-wyzwanie - dot sytuacji w których możliwe są szkody i korzyści
-stresory - czynniki stresu; 1) ze względu na zakres i siłę : a)dramatyczne - rozmiar katastrof, atak na podst wartości człowieka, stawiają wymagania, którym nie sposób sprostać, przychodzą bez ostrzeżenia, pozostawiają ślady reaktywowane za każdym wspomnieniem wydarzenia; b)poważne - wyzwania i zagrożenia dot jednostek lub kilku osób; c)drobne - codzienne zdarzenia życiowe; 2)kryterium czasowe : a)jednorazowe, b)cykliczne, c)chronicznie - działają pernamentnie, d)sekwencyjnie - ciąg wydarzeń, w których stresor ciągnie za sobą inne
-radzenie sobie ze stresem : a)proces (całość aktywności człowieka, dynamiczny charakter, często trwa długi czas); b)strategia (proces radzenia sobie, którego nie można się nauczyć); c)styl (indywidualne zróżnicowanie dyspozycji i zachowania się w sytuacjach stresowych)
-rodzaje stylów radzenia ze stresem : a)zaradczy - koncentrowanie uwagi na stresorze, poszukiwania i gromadzenia info dot wydarzenia stresowego; b)unikowy - odwrócenie od niego uwagi; odrzucenie, pomijanie
-rodzaje strategii: a)poznawcza - poszukiwanie info; b)behawioralna - podejmowanie działań
-dystres - negatywne następstwa zetknięcia się ze stresem
-eustres- dobry stres; pozytywne następstwa
-rodzaje zasobów radzenia ze stresem: a)fizyczne (atrakcyjność); b)materialne (dobra); c)interpersonalne (samoocena); d)informacyjno-edukacyjne (wiedza, umiejętności korzystania z niej; e)kulturowe; f)wsparcie społeczne: instrumentalne ( pomoc materialna), informacyjne i dowartościowujące (psychologiczne pocieszenie)
-rozkład wzmocnień: a)wg stałych proporcji - dostarczanie wzmocnienia po określonej liczbie reakcji; b)wg zmiennych proporcji - dostarczanie wzmocnienia po ukończeniu pewnej liczby reakcji; c)wg stałych odstępów czasowych
-transformacja informacji - dopasowanie informacji do pożądanych kategorii; wewnętrzny proces pośredni; wpływ: osobiste doświadczenia, wiek sposób nauczenia się
3 sposoby reprezentacji info: działaniowy (tryb manipulacyjny; bez wykorzystania słuchu i obrazu; dotyk!), obrazowy (wykorzystanie wyobrażeń) i symboliczny (wyobrażenia + językowa reprezentacja)
-sylogizm - prosty dowód, składający się z 2 prawdziwych założeń i jednego prawdziwego wniosku
-techniki obrony własnego ego: np. rzucanie kłód pod własne nogi - gdy zadanie jest za trudne ludzie szukają innych zajęć; irracjonalne zachowanie.