1.Jak teoria ewolucjonizmu wpływa na wyjaśnienie idei kolonializmu:

Ewolucjonizm w naukach społecznych i historii, zwany także ewolucjonizmem kulturowym lub kulturowo-społecznym jest zbiorem teorii opisujących ewolucję społeczeństwa, które przechodzi przez poszczególne etapy podczas rozwoju społecznego. Sformułowany w XIX w.

Dorosły kulturowo europejczyk miał obowiązek kolonializowania pod względem oświaty, kultury. Jego zadaniem było przywodzenie innych społeczności do „prawidłowego europejskiego stylu”, uświadamianie ludności „zacofanej” o prawdziwym stylu kultury europejskiej. Wszystko wiąże się z projektem ewolucjonistycznym Taylora i Adama Fergusona. Twierdzili, że rozwój cywilizacji przebiegał w trzech etapach:

1. dzikość

2. rolnictwo

3. pełna cywilizacja

Wedle tamtejszych pojęć istnieje ewolucja linearna, czyli schemat ewolucyjny, który powinien realizować zagadnienia kultury, kulturę. Można porównać to do rozwoju samego człowieka, czyli np. kultura pierwotna, to dla człowieka dzieciństwo, a następne etapy ewolucji można porównać do etapów z życia człowieka. Również dostrzec można porównanie wiktoriańskiej Anglii = pełna cywilizacja.

Jaki to ma związek z kolonializmem? Kolonialiści twierdzili, że w związku z ewolucjonizmem ich misją jest „opiekowanie się słabszymi”, czyli, że mają pełne prawo do przejmowania kontroli nad prymitywnymi ludami, ponieważ są one jak dzieci, które potrzebują opieki „dorosłych”, bardziej doświadczonych, którzy potrafią dać im przykład do poprawnego zachowania, naśladowania.

2.Wypowiedzi performatywne + ich niefortunność

Wypowiedzi performatywne, inaczej performatywy, to szczególny rodzaj zdań. Wypowiedzi lub zdania performatywne (na przykład: "tak" podczas zaślubin, "mianuję cię porucznikiem", itd.), które w sposób bezpośredni są czynami, stwarzającymi realne skutki. W odpowiednich okolicznościach wypowiedzi performatywne mogą stwarzać realne skutki dlatego, że nie stwierdzają, że coś robimy, ale wyraźnie wskazują na wykonywanie czynności. Są to więc zdania z czasownikiem w pierwszej osobie liczby pojedynczej, czasu teraźniejszego, trybu oznajmującego strony czynnej. Wyjątkowość performatywów kryje się w tym, że wypowiadając je rzeczywiście, nie tylko mówimy, ale również przez mówienie wykonujemy czynność- czynnie uczestniczymy, lub sugerujemy, że coś jest prawdą, lub nieprawdą. Austin podaje jako przykład takiej sugestii zaślubiny: mężczyzna, wypowiadający formułę: "biorę sobie ciebie za żonę" nie tylko mówi, ale też- w odpowiednich okolicznościach, tzw konwencji-sugeruje, że nie jest jeszcze żonaty i słowami zawiera małżeństwo .Konwencja, do której odwołujemy się performatywem, podkreśla Austin, musi istnieć, nie może być fikcyjna i musi być powszechnie uznana. Kolejną zasadniczą regułą jest zgodność konwencji i okoliczności jej towarzyszącej. Nie istnieje, na przykład, konwencja rozwiedzenia się z małżonkiem, przez sam fakt oświadczenia tego; potrzebne są określone warunki. Takie niezrealizowanie performatywu autor nazywa niefortunnościami (pogwałcenie procedury wypowiedzi). Jest wiele rodzajów niefortunności- np, kiedy wypowiedzenie zostało zrealizowane fonicznie bez odpowiednich uczuć, intencji, czy przekonań. Specyficznym rodzajem niefortunności jest nieszczerość- sytuacja, w której nadawca wypowiedzi performatywnej zobowiązuje się do przyszłego postępowania w określony sposób( " przysięgam, nie zrobię już tego nigdy"), a następnie nie zachowuje się zgodnie z zobowiązaniem. Istnieją trzy aspekty:

1. intencja

2. okoliczności

3. konwencja

3.Czy wg. Kołakowskiego kultura uniwersalna może istnieć?

Uniwersalizm jest to dążenie do ogarnięcia pewnej całości, do objęcia działalnością wszystkich ludzi, powszechność. Filozoficzna postawa i pogląd uznające całość nad częściami, ogół nad jednostkami. Jest to przeciwieństwo indywidualizmu. Jedną z tendencji uniwersalizmu są utopijne próby łączenia przeciwieństw. Autor przytacza proroctwa Arnolda Toynbee opisujące ludzkość przyszłości, jako spadkobierców, w myśli w takiej samej mierze Konfucjusza, Chrystusa, Buddy i Sokratesa, Lenina, Ghandiego i Washingtona. Wypowiedź ta w swych intencjach optymistyczna, sprawdzić się może tylko w społeczeństwie podchodzącym z rezerwą do jakichkolwiek idei, w społeczeństwie bez idei, a więc barbarzyńskim. Nie można być jednocześnie teistą i ateistą, przeciwnikiem przemocy i zwolennikiem eutanazji.

Nie, ponieważ tolerancja międzykulturowa nie może zaistnieć. Aby całkowicie zrozumieć inną kulturę należałoby wyrzec się swojej kultury-antropolog i barbarzyńca zrozumieją się dopiero, gdy zamienią się miejscami. Połączenie kultur jest niemożliwe. Dziś uniwersalizm nie jest możliwy, ponieważ nie może istnieć na całym świecie ta sama kultura, tradycja, bowiem każdy kraj, naród ma swoją własną. Każda kultura stanowi pewną odrębność.

4.Postulaty i idee przedstawione w symbolach i obrazach Białostockiego:

-Riegl- sztuki plastycznie interesują się nie treścią zjawisk, ale sposobem, w jaki się ona ujawnia, samą treść dostarczają im poezja lub religia.

-Warburg- sztuka jest równie istotną i uprawnioną formą ludzkiej ekspresji, co religia, poezja, filozofia i nauka. Próba wyrwania obrazu z jego powiązań z religią, literaturą, teatrem oznacza przecięcie dopływu niezbędnych dla niej soków życiowych. Zrozumienie obrazu jest niemożliwe bez brania pod uwagę procesu kulturoznawczego, jakiego obraz jest wynikiem. Analiza obrazu nie może być tylko wizualna.

-Obraz- przedmiot idealny, kształtowany przez wyobraźnie idealnego człowieka, jako wyraz pewnych treści wspólnych jakiejś grupie, przekazywany następnie środkami właściwymi dla rozmaitych dziedzin kultury i stający się elementem świata społecznej wyobraźni.

-Mircea Eliade- Obrazy są formą, dzięki której człowiek może pojąć rzeczywistość absolutną. Jeśli umysł posługuje się obrazami, robi to dlatego, że tej rzeczywistości nie da się wytłumaczyć konceptualnie. Obraz to zespół znaczeń, Eliade jest przekonany, że w podświadomości współczesnego człowieka krzewi się mitologia, ważniejsza niż życie świadome.

-Jung- Fakt ustawicznego powracania pewnych przedstawień i symboli w sztuce pewnych epok, ludów itd. Sprowadza się do niezmienności struktury ludzkiej psychiki. Obrazy archetypiczne-wynik elementów psychiki-archetypu.

-Symbole i mity są tworami kompleksu kulturowego wypracowanego i przenoszonego przez społeczności dla innych społeczności. Wg. Eliade symbole odkrywane przez ludzi uświadamiają im miejsce we wszechświecie. Eliade ma mocno filozoficzne przekonania.

5. Dlaczego tabu zanika? Kołakowski „Cywilizacja na ławie oskarżonych”.

Tabu, jako bariera wzniesiona przez instynkt zanika w związku z rosnącym racjonalizmem. Zatrzymać tabu może jedynie instynkt samozachowawczy społeczeństwa. Chroni elementarne wartości społeczne-kulturę i cywilizację, co to jest kultura rzeczywista i konstrukt kulturowy w „kulturowych podstawach osobowości”. Tabu to zakaz wykonywania pewnych czynności, które mają nas zabezpieczyć przed negatywnymi konsekwencjami. Kołakowski twierdzi, że jedną z najniebezpieczniejszych stron nowoczesności jest zanik tabu. Ludzi poprzez zanik tabu mają więcej swobód. Występuje problem rozróżnienia dobrego i złego tabu.

6.Antropologiczna refleksja języka u Sapira.

Inaczej prawo relatywizmu językowego, jest to teoria lingwistyczna głosząca, że używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia. Nazwa wywodzi się od dwóch językoznawców - Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa, zajmujących się głównie językami rdzennych mieszkańców Ameryki. Jest to obraz przedstawiany za pomocą języka. Sposób postrzegania świata jest rozumiany językowo, a więc jest uwarunkowany kulturowo. Język determinuje myślenie. Ludzie żyją w swoich kulturach w różnych światach mentalnych, które są odbiciem języków tych kultur. Co z tego wynika, poznanie struktury danego języka może prowadzić do wyjaśnienia koncepcji świata, która mu towarzyszy.

7. Kultura, a natura u Kanta.

Kant był bardzo dobrze zorientowany w przyrodoznawstwie swojego czasu, czyli XVIII wieku. Poruszanie kwestii związków pomiędzy zdarzeniami (związek przyczynowo-skutkowy). Przeświadczenie, że świat przyrody jest światem pewnych regularności-człowiek też jest elementem przyrody. Przyjmował dwie postawy:

1. Heteronomia-podleganie prawom i regularnościom, z punktu widzenia przyrodoznawców człowiek podlega tej kategorii, zachowanie polegające na poddawaniu się, przyjęciu norm ustalonych przez innych ludzi.

2. Autonomia-wolna wola człowieka, można rozpatrywać w kategoriach moralnych, postrzeganie człowieka, jako podmiotu działającego, wg. Kanta człowiek wykracza poza naturę, ma wolną wolę, musi być autonomiczny, rodzaj samostanowienia.

Kultura w mniemaniu Kanta była zjawiskiem jak najbardziej pozytywnym, związanym z posiadaniem własnej tożsamości moralnej.

8. Zmiana potrzeb biologicznych w…

Potrzeba jest to odczuwany przez jednostkę stan braku czegoś, co w związku ze strukturą organizmu, indywidualnym doświadczeniem oraz miejscem jednostki w społeczeństwie, jest niezbędne do utrzymania jej przy życiu, umożliwienia jej rozwoju, utrzymania określonej roli społ., zachowania równowagi psychicznej. Jak istnieje stała nieobecność jakiegoś czynnika, organizm odbiera to jako niemoc w procesie reprodukcji.

Kulturowe uwarunkowanie w realizacji potrzeb, ogólna potrzeba pisania i czytania wytworzona kulturowo, niezaspokajająca specyficznych dla danej kultury potrzeby, można odczuwać dyskomfort psychiczny.

9. Postulat oraz ogólna idea i wniosek sposobów posługiwania się ciałem wg. Mauss M.

Ciało jest pierwszym i najbardziej naturalnym urządzeniem człowieka.

Zasady klasyfikacji i sposoby posługiwania się ciałem:

-W zależności od płci. Dwa rodzaje uczenia(rzucanie kamieniem)-istnieją dwa społeczeństwa mężczyzn i kobiet.(Sprawy natury biologicznej i psychologicznej)

-W zależności od wieku, (dziecko kuca naturalnie, a dorośli nie potrafią). (Sprawy natury biologicznej i psychologicznej)

-W zależności od sprawności. (Wynik tresury i pojęcie zręczności-zdolność do określonej rzeczy). Sposoby posługiwania się ciałem są ludzkimi normami stosowanymi do tresury ludzi. Techniki posługiwania się ciałem, sposób ich przekazywania, można porównać do tresury oraz uporządkować je ze względu na skuteczność-Pojecie z ręczności.

-Przekazywanie formy sposobów posługiwania się ciałem. (Charakter edukacji i tresury, zrozumienie szczegółów-dlaczego muzułmanin je prawą ręką-żeby to zrozumieć musimy poznać jego tradycję). Nie wystarczy znajomość fizjologii i psychologii asymetrii ruchowej człowieka. Żeby zrozumieć, dlaczego wykonuje takie gesty należy poznać tradycję, które je narzucają.

*Każda technika, umiejętność ma swoją formę, odnosi się też do całej postawy ciała. Każde społeczeństwo ma własne nawyki. Owa technika zmienia się w czasie.

*Kwestia społecznej natury habitus „nawyk”, zdolność zmienia się w zależności od społeczeństwa, wychowania, konwenansów, mody, prestiżu. To techniki i dzieło zbiorowe i indywidualne rozumu praktycznego, a nie z duszą i jej zdolnościami naśladowczymi.

Aby mieć jasny pogląd na techniki (bieganie, pływanie) musimy przyjąć potrójny punkt widzenia:

1. mechaniczny, fizyczny

2. psychologiczny

3. fizjologiczny

Wszędzie spotykamy się z fizjo-psycho-socjologicznymi konstrukcjami zespołów działań, a działania te są bardziej lub mniej zwyczajowe, odwieczne w życiu jednostki i historii społeczeństwa.

Działania łatwiej przyswajane przez jednostkę-przyjęte przez lub w imię autorytetu społecznego. W każdym społeczeństwie wszyscy wiedzą i powinni widzieć jak mają powstępować w określonych warunkach. Możliwości psychiczne określonej rasy i biologii określonego ludu-kształcenie technik polega na dostosowaniu ciała do jego możliwości użytkowych.

10. Badania gabinetowe.

Metoda badań społecznych lub marketingowych, która zakłada szczegółową analizę istniejących już i dostępnych danych. Realizacja projektu typu Desk research nie jest zatem związana z pozyskiwaniem nowych informacji, a jedynie scaleniem, przetworzeniem i analizą danych rozproszonych dotychczas wśród rozmaitych źródeł.

Badaczami gabinetowymi byli ewolucjoniści-badacze teksu np. czytanie ksiąg na temat podróży w inne zakątki świata.

11. Użytek publiczny i prywatny w tekście Kanta.

a) Użytek publiczny-naukowiec dla świata czytającego (piszący rzeczy nie znaczące o swoich badaniach, przemyśleniach-generalnie uświadamiający światu nowinki)

b) Użytek prywatny-wykorzystanie umysłu na płaszczyźnie wykonywanej pracy np. ksiądz głoszący swoje przemyślenia z ambony.

„Do wejścia na drogę oświecenia nie potrzeba niczego prócz wolności: i to wolności najnieszkodliwszej spośród wszystkiego, co można nazwać wolnością, mianowicie wolności czynienia wszechstronnego, publicznego użytku ze swego rozumu. (...) Wszędzie wiec mamy do czynienia z ograniczeniami wolności. Które jednak z nich są przeszkoda dla oświecenia i tylko taki użytek może doprowadzić do urzeczywistnienia się oświecenia wśród ludzi; natomiast prywatny użytek może być często bardzo ograniczony, a mimo to nie stanowić jakiejś szczególnej przeszkody dla postępu oświecenia”.

Użytek, jaki sprawujący swój urząd duszpasterz czyni wobec wiernych ze swego rozumu, jest użytkiem tylko prywatnym, gmina, bowiem jest zawsze zgromadzeniem domowym, choćby bardzo dużym, i w odniesieniu do takiego zgromadzenia nie posiada on jako kapłan i nie może posiadać wolności nauczania, gdyż w danym wypadku wykonuje tylko obce zlecenie. Jako uczony natomiast, który za pośrednictwem swoich pism przemawia do publiczności we właściwym tego słowa znaczeniu, mianowicie do świata, a więc jako duchowny w publicznym używaniu swego rozumu korzysta on z nieograniczonej wolności posługiwania się nim i przemawia we własnym imieniu.

12. Montaigne- jego stosunek do Europy i barbarzyńców.

„Dzikim owocem powinniśmy nazywać te, które zostały przez nas skażone naszymi wymysłami, a nie dzieło natury i rozwoju bez ludzkiej interwencji”.

Ewidentnie popiera dzikie ludy, podziwia ich zapał do walki, dumę i ukazuje, a nawet usprawiedliwia ich kulturę. Pokazuje ich logiczne myślenie u tych ludzi, choć zupełnie różne od europejskiego. Gdyby tacy ludzie znaleźli się w Europie zdziwiłoby ich, że ludzie żyjący w ubóstwie tolerują niesprawiedliwość, że nie wszczynają buntu, że tyle żołnierzy słucha rozkazów jednego króla. U barbarzyńców występuje wielożeństwo. Kobiety w kulturze europejskiej są zazdrosne o inne, natomiast u barbarzyńców starają się ona zjednać mężowi przychylność innych. Wartość i treść człowieka leży w sercu i woli, męstwo to krzepkość nie rąk i nóg, ale wnętrzności i ducha. Opiera się na sprawności naszej własnej a niedosiadanego konia. Jeńcy nie poddają się, nie ulegają zastraszeniom. Wprost przeciwnie, chcą przyśpieszenia dnia próby-do ostatniego tchnienia nie przestają hańbić ich i wyzywać słowem i postawą. Nie uniewinniają zdrady, niewierności, tyrani i okrucieństwa. Umieją się ciszyć tym co mają. Wojny są także zupełnie inny niż w Europie. Są szlachetne i wspaniałe. Nie troszczą się o ziemię, ani inne dobra. Wygranym wystarcza jedynie chwała. Barbarzyńcom zaleca się dzielność wobec przyjaciół i miłość do żon, które sypiają oddzielnie. Ich dzień zaczyna się razem ze wstaniem słońca. Rano karmie się na cały dzień, a potem piją bardzo dużo. Całe dnie spędzają na pląsach. Najmłodsi łowią, a kobiety grzeją rdzenny napój. Rano również jeden starzec chodzi po domostwach i powtarza tą samą rzecz dopóki nie obejdzie ona w koło. Rzadko widzi się tam chorego człowieka, za to w Europie pełno jest schorowanych i źle się czujących ludzi. Występują u nich prawa naturalne. Nie ma handlu, matematycznej wiedzy, polityki i urzędów, bogactwa i ubóstwa, dziedziczenia kontraktów, metalu i odzieży.

13. Osobowość statusowa u Lintona.

Istnieje pewna konfiguracja zachowań związana z przynależnością do danej grupy społecznej-nazywamy ją osobowością statusową, gdyż wiąże się ze statusem społecznym jednostki. Nakłada się ona na osobowość podstawową i jest z nią całkowicie zintegrowana. W osobowości statusowej przeważają reakcje jawne. Rozwijanie reakcji związanych z osobowością statusową pozwala na skuteczne funkcjonowanie w ramach statusu. Istnieją silne naciski ze strony społeczeństwa, aby jednostka reakcje te przejęła (system kar i nagród). Każde społeczeństwo posiada własny typ osobowości podstawowej oraz typ osobowości statusowych.

14. „Wynalezienie kultur” u Wagnera.

Antropologia to badanie spraw ludzkich przy założeniu, że kultura istnieje, powstała ona dzięki wynalezieniu kultury, zarówno w znaczeniu ogólnym, jako pojęcie, jak i w sensie szczególnym, poprzez wytworzenie jednostkowych kultur. Kultura staje się wszechobejmującym idiomem, specyficznym narzeczem, sposobem rozumienia i postępowania wobec rzeczywistości. Wynalezienie kultury nie musi się dokonywać w trakcie badań terenowych. Wydarza się to zawsze wtedy tam, gdzie obce i dziwne konwencje kulturowe zderzają się z naszymi. Badania terenowe są jednak szczególnie pouczające, gdyż rodzą ona relacje w konkretnych sytuacjach i pociągają za sobą problemy konkretnych osób. Wynalezienie jest częścią bardziej ogólnego fenomenu kreatywności ludzkiej-przekształca ono założenie o kulturze w rodzaj sztuki twórczej.

15. Dionizyjskość i apollińskość-wzory kultury Ruth Benedict

-Spengler- Dwie wielkie koncepcje losu: apolińską świata klasycznego i faustowską świata nowoczesnego.

Człowiek apolliński pojmował swą duszę, „jako kosmos uporządkowany w zespół doskonałych części”. W jego wszechświecie nie było miejsca dla woli, a konflikt był złem, które jego filozofia potępiała. Obca była mu idea wewnętrznego rozwoju osobowości, a życie swoje rozpatrywał w cieniu katastrofy zawsze brutalnie zagrażającej z zewnątrz. Jego tragicznym finałem było nieusprawiedliwione zniszczenie miłego obrazu normalnej egzystencji. To samo mogło się przytrafić innej jednostce w ten sam sposób i z tymi samymi skutkami.

Wizerunek własny człowieka faustowskiego to siła nieustannie zwalczająca przeszkody. Dla niego przebieg życia jednostki to wewnętrzny rozwój, a katastrofy życiowe stanowią nieuchronny finał uprzednich wyborów i doświadczeń. Walka jest istotą bytu. Bez niej życie osobiste nie ma sensu, osiągnąć można jedynie powierzchowne wartości istnienia. Człowiek faustowski tęskni do nieskończoności, a jego sztuka stara się do niej dotrzeć. Postawa faustowska i apollińska to dwie przeciwstawne interpretacje istnienia, każda z nich uważa wartości drugiej za obce sobie i trywialne.

Typ dionizyjski- stara się uciec przed ograniczeniami, które nakładają na niego zmysły. Korzysta z alkoholu i narkotyków(Indianie amerykańscy)

Typ apolliński-potępia taką postawę, trzyma się złotego środka (Indianie Pueblo).

Typ Apolliński (indianie Zuni) - charakterystyczne cechy to: rytualizm, wstrzemięźliwość, brak agresji. Udział jednostki w życiu obrzędowym (brak środków odurzających, brak szaleństwa). Indianie posiadają kapłanów ale nie mają czarowników. Cechuje ich spokój, łagodność, wyzbycie się agresji, poszukiwanie złotego środka, brak indywidualizmu i konkurencji. 'Dobry człowiek' unika zaszczytów, żyje w spokoju, usuwa się w cień. Pożądane cechy to uprzejmość i dostojność. Jest to społeczeństwo matrylinearne.

Typ Dionizyjski (indianie Kwakwiutl) - jest to społeczeństwo hierarchiczne. Wysoko jest cenione życie duchowe. Praktyki religijne są nieraz bardzo gwałtowne. Wzorem do naśladowania to wojownik i indywidualista. Pożądane cechy to indywidualność i osiąganie sukcesów. Własność pojmowana na dwa sposoby: własność rodzinna - czyli ziemia oraz własność jednostkowa - pieśni, rytuały, mity, dobra rodowe.

16. Linton i konstrukt kultury oraz kultura rzeczywista

Kultura rzeczywista to faktyczne zachowania członków społeczeństwa, wiele niepowtarzających się elementów. Zachowania te możemy grupować w kategorie sytuacji, które je wywołują (różne zachowania możliwe do zaobserwowania w pewnej sytuacji). Liczba typów zachowań w konkretnej sytuacji może być ograniczona(przez sankcje społeczne, normy techniczne-inne zachowania niż przewidziane mogą być nieskuteczne, więc uznawane za nieprzydatne i dziwaczne). Owe zachowania ułożone w skale stają się w danej sytuacji wzorem kultury rzeczywistej. Tak, więc kulturę rzeczywistą możemy też rozpatrywać jako konfigurację złożoną z wielu wzorów nawzajem dopasowanych i funkcjonalnie współzależnych. Każdy rzeczywisty wzór kulturowy nie jest pojedynczym zachowaniem, lecz serią zachowań różniących się od siebie w pewnych granicach. Konstrukt kulturowy potrzebny jest do nakreślenia zrozumiałego obrazu danej kultury. Dla każdego wzoru kulturowego, czyli skali zachowań w danej sytuacji, ustala się modalną(prawdopodobnie typ zachowania, który dominuje wśród zaobserwowanych), która jest z kolei określana jako konstruk wzoru kulturowego. Konstrukt całej kultury powstaje przez połączenie kontraktów wszystkich wzorów kulturowych. Konstrukt jest narzędziem badacza, m.in. do badania prawdopodobieństwa wystąpienia danego zachowania jednostki w określonej sytuacji.

17. Margaret Mead i jak wpłynęła jej myśl na stosunek antropolog.

M. Mead wyróżnia kultury postfiguratywne(kultury tradycyjne), w których dzieci uczą się głównie od swoich rodziców, kultury kofiguratywne (kultury w okresie przejściowym), w których zarówno dzieci, jak i dorośli uczą się od swoich rówieśników oraz kultury prefiguratywne(współczesne kultury), w których dorośli uczą się również od swoich dzieci. Czynnikiem wyróżniającym jest kofiguracja, rozumiana jako przyjmowanie przez nowych członków społeczeństwa wzorców od innych.

Wynalazki technologiczne, przyjmując charakter instytucji, wprowadzają nieodwracalne zmiany charakteru kultury. Pozornie wydaje się, że ciągle istnieje zasadnicza zgoda na temat tego co jest dobre, prawdziwe, piękne i zgodne z naturą ludzką, że sposoby postrzegania świata są zasadniczo niezmienne. Jednak nie jest to takie pewne.

18.Kultura i natura u Rosseau:

-hasło o powrocie do natury

-człowiek z natury nieświadomy jest dobra i zła, nie przeżywa rozterek moralnych. Robi to, co powinien wedle swojej przyrodniczej natury i to, co czyni go szczęśliwym.

-Aby jednak być człowiekiem należy wejść do świata kultury, co już jest związane z dylematami moralnymi i dyskomfortem psychicznym. Czyli nie ma szczęścia.

-Człowiek natury jest, więc pewną ideą podobny raczej do zwierza, do którego nie można stosować kategorii etycznych, charakterystycznych ludziom, zwierzęta nie są niemoralne, lecz amoralne-nie mają moralności.

-Człowiek, który wyszedł z natury nie może ot tak do niej wrócić, może się starać.

-Konwencjonalność życia społecznego, która jest swego rodzaju gealtem zadanym ludzkiej naturze, ludzkość jest naznaczona pewnym grzechem hipokryzji.

-Kultura, jako gorset obyczajowy, który miażdży nam żebra.

-Najbardziej cywilizowane natury są najbardziej podatne na upadek, a kultury bardziej toporne czy prymitywne mają szansę na przetrwanie-prostota i nieskomplikowane obyczaje są bliżej natury.

-Należy sięgać do tych pokładów natury, które są w nas głęboko, przykryte konwenansami społecznymi-przerwać otoczkę konwenansów i sięgnąć do wnętrza siebie.

19. Jak Austin charakteryzuje wypowiedzi performatywne.

Austin na początku swojej pracy wspomina, że wg. Niektórych filozofów, jedyną interesującą rolą wypowiedzi jest bycie prawdziwą bądź fałszywą. Austin chce zaznaczyć, że istnieją zdania, które nie są ani prawdziwe, ani fałszywe i nazywa je wypowiedziami performatywnymi. Takimi wypowiedziami nazwiemy zdania, które wypowiada osoba informująca nas, że coś robi. Np.”Nadaję temu statkowi imię Królowa Elżbieta”. Zdanie to jest tak naprawdę wykonaniem czynności. Austin wyróżnia, że owe zdania mogą być fortunne lub niefortunne, udane lub nieudane. Żeby wyrażenie mogło takie być muszą być przestrzegane następujące reguły: intencji, konwencji i okoliczności. Intencje muszą być zgodne z tym, co chcemy zrobić. Słowa, które wypowiadamy muszą być utrzymane w odpowiedniej konwencji, która musi istnieć i być uznana. Okoliczności, w których zamierzamy użyć pewnej konwencji muszą być dla niej właściwe. Jeżeli któraś z tych reguł nie zaistnieje, wtedy nasza czynność będzie bezskuteczna. W drugiej części swojej pracy Austin dochodzi do wniosku, że wszystkie wypowiedzi, których dotąd używał rozpoczynają się od czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego trybu oznajmującego strony czynnej. Ta zasada jest swoistym sprawdzianem czy dana wypowiedź jest performatywna czy nie, zaznaczając, że nie można wstawić dowolnego czasownika. Jako inną formę wypowiedzi podaje wypowiedź, gdy czasownik występuję w stronie biernej w drugiej lub trzeciej osobie. Jak np. podaje napis głoszący „Ostrzega się pasażerów by przekraczali tory tylko przez most”.

20. Debata duchownych: De Las Casas z De Sepoluedą

-Las Casas- autor relacji o wyniszczeniu w Indiach, polityka miłosierdzia. Widząc inność kultury Indii starał się znaleźć coś właściwego dla kultury europejskiej. Wychwytywał podobieństwa, coś co by łączyło z kulturą europejską. Indianie naszymi zbłąkanymi braćmi, (ale tylko gdy uzyska się interpretację porównującą-podobną)

-Sepolueda- wyszedł od arystotelejskiej filozofii. Uznał, że Indianie są nam obcy, starał się podkreślić odmienność kulturowa Indian. Mówił, że ich obyczaje i religia są barbarzyńskie. Indianie są obcymi, uznał, że jest możliwa odmienność kulturowa, (ale sam też uznał ją za barbarzyńską).

21. Jakie wnioski dla badacza kultury płyną z doświadczeń Malinowskiego?

Malinowski miał dzikie ludy w głębokim poważaniu, co pisał w swoich dziennikach. Wniosek może być taki, że nie potrafimy wyjść poza swoją kulturę.

Malinowski był propagatorem metody intensywnych badań terenowych, czołowym teoretykiem funkcjonalizmu. W historii etnologii zapisał się jako autor dzieł wzorowo analizujących poszczególne zagadnienia kultury ludzkiej na podstawie wyników badań terenowych i wnikliwej znajomości faktów. Zgodnie z tradycją tej dyscypliny Malinowski pojmował antropologię jako naukę o kulturze. O odrębności antropologii społecznej zaczęły stanowić badania kultur społeczeństw tradycyjnych, w tym przede wszystkim społeczeństw pierwotnych. Jego badania terenowe stały się archetypem tej działalności dla pokoleń antropologów. Metoda obserwacji uczestniczącej stanowiła rewolucyjny krok w myśleniu antropologicznym, a także w uznaniu odmienności kulturowej przez świat zachodni. Malinowski sformułował etnologiczne pojęcie prawa twierdząc, iż u podstaw zachowań prawnych leży tzw. zasada wzajemności.

21. Tour de France, jako epopeja oraz wniosek: schemat bohaterów-Achilles

To tytuł powieści mitologicznej Rolanda Barthes'a. Twierdził on, że „Tour de France” to „najlepszy, nigdzie indziej nie spotykany przykład mitu totalnego”, ponieważ wyrażał rzeczywisty stan duszy Francuzów i jednocześnie zaspokajał ich zapotrzebowanie na utopię. „Tour de France” budził w narodowej pamięci wspomnienie o „pieśni o Rolandzie”, „Rycerzach okrągłego stołu”, zaspokajał potrzebę epopei w życiu codziennym i jednocześnie objawiał się jako utopia, w której stosunki pomiędzy człowiekiem i naturą oraz relacje między ludźmi uzyskiwały formę rywalizacji herosów. Podobnie jak w epopei klasycznej, do „Tour de France” wtrącali się bogowie, duchy dobre lub złe. Jest to nowożytna epopeja, która ukazuje zmienny konflikt niezmiennych wartości. Barthes zwrócił uwagę, że Natura się uczłowieczniała, a człowiek stawał się częścią natury. Poszczególne etapy zmieniały się w próby egzystencjalne, którym zdołali podołać tylko prawdziwi herosi. Każdy etap to pasaż inicjacyjny, wyprawa krzyżowa, droga przez mękę.

22. Dlaczego Braudel krytykuje krótką historię?

Braudel dążył w swych pracach do wyjścia poza ramy tradycyjne historiografii i stworzenia „historii totalnej” opisując nie tylko wydarzenia polityczne, ale także dzieje cywilizacji. Braudel podkreślał konieczność szerokiego wykorzystywania w badaniach historycznych osiągnięć nauk społecznych, zwłaszcza geografii, ekonomii, socjologii, historii sztuki. Braudel też jest autorem koncepcji trzech czasów historii, w ramach której wyróżniał:

-czas krótki, odnoszący się przede wszystkim do wydarzeń politycznych

-czas cykliczny, dotyczący zwłaszcza cykli ekonomicznych

-czas długiego trwania, charakterystyczny dla przemian struktur społecznych oraz dziejów cywilizacji

Jest przeciwny, ponieważ wg niego historia jest strasznie okrojona, bo pokazuje głównie polityczne problemy, a resztę omawia ogólnikowo.

23. Wzory kultury wg Ruth Benedict

Antropologia to nauka o ludziach żyjących w społeczeństwie, a kultura to natomiast syntetyczna i zintegrowana konfiguracja wzorów myślenia (zorganizowana wokół wzoru głównego). Kultura jest niepowtarzalna i niesprowadzalna od swych elementów. Nie można analizować pojedynczych wzorów w oderwaniu od całości.

24.Socjobiologia

Wilson i socjobiologia. Doświadczenie etymologa, badacza owadów. Zaobserwował, że pewne działania owadów są zbliżone do działań ludzkich-altruizm. Wg. Wilsona zwierzęta społeczne są także zdolne do altruizmu. Ludzkie działania altruistyczne-zysk gatunkowy lub genetyczny kosztem jednostek. Obserwacja owadów-naturalizacja terminów opisujących rzeczywistość ludzi. Zwierzęta realizują swoje działania wg. Imperatywów biologicznych. Społeczeństwo owadów jest silnie zhierarchizowane, ludzie decydują, jaką będą pełnić rolę w społeczeństwie, brak determinacji biologicznej.

25. Bajki jako przekaz kultury

Bajki są przekazem kulturowym dostosowanym do wieku dziecka. Przekazują mu podstawowe wzorce zachowań w społeczeństwie za pomocą bohaterów. Bajki mogą przekazywać różne komunikaty. Są uniwersalne, ale jednoczenie mocno ugruntowane w danej przestrzeni kulturowej. Bajki służą, więc do przekazywania kultury. Ukazują kategorie etyczne, przede wszystkim dobro-zło. Np. W Bolku i Lolku bohaterowie pomagali sobie w różnych sytuacjach, wtedy, kiedy mieli kłopoty. W Kubusiu Puchatku również. Zawsze można było liczyć na pomoc innych i uczono również jak tą pomoc dawać. Bajki również pokazują, że zło zawsze na końcu przegrywa i zwycięża dobro. Mają szczęśliwe zakończenia.

---